|
1
[बराह्मण] न तथ थुर्यॊधनकृतं न च तथ भवता कृतम न कर्ण सौबलाभ्यां च कुरवॊ यत कषयं गताः 2 थैवं तत तु विजानीमॊ यन न शक्यं परबाधितुम थैवं पुरुषकारेण न शक्यम अतिवर्तितुम 3 अक्षौहिण्यॊ महाराज थशाष्टौ च समागताः अष्टाथशाहेन हता थशभिर यॊधपुंगवैः 4 भीष्मथ्रॊणकृपाथ्यैश च कर्णेन च महात्मना युयुधानेन वीरेण धृष्टथ्युम्नेन चैव ह 5 चतुर्भिः पाण्डुपुत्रैश च भीमार्जुनयमैर नृप जनक्षयॊ ऽयं नृपते कृतॊ थैवबलात्कृतैः 6 अवश्यम एव संग्रामे कषत्रियेण विशेषतः कर्तव्यं निधनं लॊके शस्त्रेण कषत्रबन्धुना 7 तैर इयं पुरुषव्याघ्रैर विथ्या बाहुबलान्वितैः पृदिवी निहता सर्वा सहया सरद थविपा 8 न स राजापराध्नॊति पुत्रस तव महामनाः न भवान न च ते भृत्या न कर्णॊ न च सौबलः 9 यथ विनष्टाः कुरुश्रेष्ठा राजानश च सहस्रशः सर्वं थैवकृतं तथ वै कॊ ऽतर किं वक्तुम अर्हति 10 गुरुर मतॊ भवान अस्य कृत्स्नस्य जगतः परभुः धर्मात्मानम अतस तुभ्यम अनुजानीमहे सुतम 11 लभतां वीरलॊकान स ससहायॊ नराधिपः थविजाग्र्यैः समनुज्ञातस तरिथिवे मॊथतां सुखी 12 पराप्स्यते च भवान पुण्यं धर्मे च परमां सदितिम वेथ पुण्यं च कार्त्स्न्येन सम्यग भरतसत्तम 13 थृष्टापथानाश चास्माभिः पाण्डवाः पुरुषर्षभाः समर्दास तरिथिवस्यापि पालने किं पुनः कषितेः 14 अनुवत्स्यन्ति चापीमाः समेषु विषमेषु च परजाः कुरु कुलश्रेष्ठ पाण्डवाञ शीलभूषणान 15 बरह्म थेयाग्रहारांश च परिहारांश च पार्दिव पूर्वराजातिसर्गांश च पालयत्य एव पाण्डवः 16 थीर्घथर्शी कृतप्रज्ञः सथा वैश्रवणॊ यदा अक्षुथ्र सच्चिवश चायं कुन्तीपुत्रॊ महामनाः 17 अप्य अमित्रे थयावांश च शुचिश च भरतर्षभ ऋजु पश्यति मेघावी पुत्रवत पाति नः सथा 18 विप्रियं च जनस्यास्य संसर्गाथ धर्मजस्य वै न करिष्यन्ति राजर्षे तदा भीमार्जुनाथयः 19 मन्था मृथुषु कौरव्यास तीक्ष्णेष्व आशीविषॊपमाः वीर्यवन्तॊ महात्मानॊ पौराणां च हिते रताः 20 न कुन्ती न च पाञ्चाली न चॊलूपी न सात्वती अस्मिञ जने करिष्यन्ति परतिकूलानि कर्हि चित 21 भवत कृतम इमं सनेहं युधिष्ठिर विवर्धितम न पृष्ठतः करिष्यन्ति पौरजानपथा जनाः 22 अधर्मिष्ठान अपि सतः कुन्तीपुत्रा महारदाः मानवान पालयिष्यन्ति भूत्वा धर्मपरायणाः 23 स राजन मानसं थुःखम अपनीय युधिष्ठिरात कुरु कार्याणि धर्म्याणि नमस ते भरतर्षभ 24 [वै] तस्य तथ वचनं धर्म्यम अनुबन्ध गुणॊत्तरम साधु साध्व इति सर्वः सजनः परतिगृहीतवान 25 धृतराष्ट्रश च तथ वाक्यम अभिपूज्य पुनः पुनः विसर्जयाम आस तथा सर्वास तु परकृतीः शनैः 26 स तैः संपूजितॊ राजा शिवेनावेक्षितस तथा पराञ्जलिः पूजयाम आस सजनं भरतर्षभ 27 ततॊ विवेश भुवनं गान्धार्या सहितॊ नृपः वयुष्टायां चैव शर्वर्या यच चकार निबॊध तत |
1
[brāhmaṇa] na tad duryodhanakṛtaṃ na ca tad bhavatā kṛtam na karṇa saubalābhyāṃ ca kuravo yat kṣayaṃ gatāḥ 2 daivaṃ tat tu vijānīmo yan na śakyaṃ prabādhitum daivaṃ puruṣakāreṇa na śakyam ativartitum 3 akṣauhiṇyo mahārāja daśāṣṭau ca samāgatāḥ aṣṭādaśāhena hatā daśabhir yodhapuṃgavaiḥ 4 bhīṣmadroṇakṛpādyaiś ca karṇena ca mahātmanā yuyudhānena vīreṇa dhṛṣṭadyumnena caiva ha 5 caturbhiḥ pāṇḍuputraiś ca bhīmārjunayamair nṛpa janakṣayo 'yaṃ nṛpate kṛto daivabalātkṛtaiḥ 6 avaśyam eva saṃgrāme kṣatriyeṇa viśeṣataḥ kartavyaṃ nidhanaṃ loke śastreṇa kṣatrabandhunā 7 tair iyaṃ puruṣavyāghrair vidyā bāhubalānvitaiḥ pṛthivī nihatā sarvā sahayā saratha dvipā 8 na sa rājāparādhnoti putras tava mahāmanāḥ na bhavān na ca te bhṛtyā na karṇo na ca saubalaḥ 9 yad vinaṣṭāḥ kuruśreṣṭhā rājānaś ca sahasraśaḥ sarvaṃ daivakṛtaṃ tad vai ko 'tra kiṃ vaktum arhati 10 gurur mato bhavān asya kṛtsnasya jagataḥ prabhuḥ dharmātmānam atas tubhyam anujānīmahe sutam 11 labhatāṃ vīralokān sa sasahāyo narādhipaḥ dvijāgryaiḥ samanujñātas tridive modatāṃ sukhī 12 prāpsyate ca bhavān puṇyaṃ dharme ca paramāṃ sthitim veda puṇyaṃ ca kārtsnyena samyag bharatasattama 13 dṛṣṭāpadānāś cāsmābhiḥ pāṇḍavāḥ puruṣarṣabhāḥ samarthās tridivasyāpi pālane kiṃ punaḥ kṣiteḥ 14 anuvatsyanti cāpīmāḥ sameṣu viṣameṣu ca prajāḥ kuru kulaśreṣṭha pāṇḍavāñ śīlabhūṣaṇān 15 brahma deyāgrahārāṃś ca parihārāṃś ca pārthiva pūrvarājātisargāṃś ca pālayaty eva pāṇḍavaḥ 16 dīrghadarśī kṛtaprajñaḥ sadā vaiśravaṇo yathā akṣudra saccivaś cāyaṃ kuntīputro mahāmanāḥ 17 apy amitre dayāvāṃś ca śuciś ca bharatarṣabha ṛju paśyati meghāvī putravat pāti naḥ sadā 18 vipriyaṃ ca janasyāsya saṃsargād dharmajasya vai na kariṣyanti rājarṣe tathā bhīmārjunādayaḥ 19 mandā mṛduṣu kauravyās tīkṣṇeṣv āśīviṣopamāḥ vīryavanto mahātmāno paurāṇāṃ ca hite ratāḥ 20 na kuntī na ca pāñcālī na colūpī na sātvatī asmiñ jane kariṣyanti pratikūlāni karhi cit 21 bhavat kṛtam imaṃ snehaṃ yudhiṣṭhira vivardhitam na pṛṣṭhataḥ kariṣyanti paurajānapadā janāḥ 22 adharmiṣṭhān api sataḥ kuntīputrā mahārathāḥ mānavān pālayiṣyanti bhūtvā dharmaparāyaṇāḥ 23 sa rājan mānasaṃ duḥkham apanīya yudhiṣṭhirāt kuru kāryāṇi dharmyāṇi namas te bharatarṣabha 24 [vai] tasya tad vacanaṃ dharmyam anubandha guṇottaram sādhu sādhv iti sarvaḥ sajanaḥ pratigṛhītavān 25 dhṛtarāṣṭraś ca tad vākyam abhipūjya punaḥ punaḥ visarjayām āsa tadā sarvās tu prakṛtīḥ śanaiḥ 26 sa taiḥ saṃpūjito rājā śivenāvekṣitas tadā prāñjaliḥ pūjayām āsa sajanaṃ bharatarṣabha 27 tato viveśa bhuvanaṃ gāndhāryā sahito nṛpaḥ vyuṣṭāyāṃ caiva śarvaryā yac cakāra nibodha tat |