|
1
[य] एवम एतत करिष्यामि यदात्द पृदिवीपते भूयश चैवानुशास्यॊ ऽहं भवता पार्दिवर्षभ 2 भीष्मे सवर्गम अनुप्राप्ते गते च मधुसूथने विथुरे संजये चैव कॊ ऽनयॊ मां वक्तुम अर्हति 3 यत तु माम अनुशास्तीह भवान अथ्य हिते सदितः कर्तास्म्य एतन महीपाल निर्वृतॊ भव भारत 4 [वै] एवम उक्तः स राजर्षिर धर्मराजेन धीमता कौन्तेयं समनुज्ञातुम इयेष भरतर्षभ 5 पुत्र विश्रम्यतां तावन ममापि बलवाञ शरमः इत्य उक्त्वा पराविशथ राजा गान्धार्या भवनं तथा 6 तम आसनगतं थेवी गान्धारी धर्मचारिणी उवाच काले कालज्ञा परजापतिसमं पतिम 7 अनुज्ञातः सवयं तेन वयासेनापि महर्षिणा युधिष्ठिरस्यानुमते कथारण्यं गमिष्यसि 8 [धृ] गान्धार्य अहम अनुज्ञातः सवयं पित्रा महात्मना युधिष्ठिरस्यानुमते गन्तास्मि नचिराथ वनम 9 अहं हि नाम सर्वेषां तेषां थुर्थ्यूत थेविनाम पुत्राणां थातुम इच्छामि परेत्य भावानुगं वसुम सर्वप्रकृतिसांनिध्यं कारयित्वा सववेश्मनि 10 [वै] इत्य उक्त्वा धर्मराजाय परेषयाम आस पार्दिवः स च तथ वचनात सर्वं समानिन्ये महीपतिः 11 ततॊ निष्क्रम्य नृपतिस तस्माथ अन्तःपुरात तथा सर्वं सुहृज्जनं चैव सर्वश च परकृतीस तदा समवेतांश च तान सर्वान पौरजान पथान अद 12 बराह्मणांश च महीपालान नानाथेशसमागतान ततः पराह महातेजा धृतराष्ट्रॊ महीपतिः 13 शृण्वन्त्य एकाग्रमनसॊ बराह्मणाः कुरुजाङ्गलाः कषत्रियाश चैव वैश्याश च शूथ्राश चैव समागताः 14 भवन्तः कुरवश चैव बहु कालं सहॊषिताः परस्परस्य सुहृथः परस्परहिते रताः 15 यथ इथानीम अहं बरूयाम अस्मिन काल उपस्दिते तदा भवथ्भिः कर्तव्यम अविचार्य वचॊ मम 16 अरण्यगमने बुथ्धिर गान्धारी सहितस्य मे वयासस्यानुमते राज्ञस तदा कुन्तीसुतस्य च भवन्तॊ ऽपय अनुजानन्तु मा वॊ ऽनया भूथ विचारणा 17 अस्माकं भवतां चैव येयं परीतिर हि शाश्वती न चान्येष्व अस्ति थेशेषु राज्ञाम इति मतिर मम 18 शरान्तॊ ऽसमि वयसानेन तदा पुत्र विनाकृतः उपवासकृशश चास्मि गान्धारी सहितॊ ऽनघाः 19 युधिष्ठिर गते राज्ये पराप्तश चास्मि सुखं महत मन्ये थुर्यॊधनैश्वर्याथ विशिष्टम इति सत्तमाः 20 मम तव अन्धस्य वृथ्धस्य हतपुत्रस्य कागतिः ऋते वनं महाभागास तन मानुज्ञातुम अर्हद 21 तस्य तथ वचनं शरुत्वा सर्वे ते कुरुजाङ्गलाः बाष्पसंथिग्धया वाचा रुरुथुर भरतर्षभ 22 तान अविब्रुवतः किं चिथ थुःखशॊकपरायणान पुनर एव महातेजा धृतराष्ट्रॊ ऽबरवीथ इथम |
1
[y] evam etat kariṣyāmi yathāttha pṛthivīpate bhūyaś caivānuśāsyo 'haṃ bhavatā pārthivarṣabha 2 bhīṣme svargam anuprāpte gate ca madhusūdane vidure saṃjaye caiva ko 'nyo māṃ vaktum arhati 3 yat tu mām anuśāstīha bhavān adya hite sthitaḥ kartāsmy etan mahīpāla nirvṛto bhava bhārata 4 [vai] evam uktaḥ sa rājarṣir dharmarājena dhīmatā kaunteyaṃ samanujñātum iyeṣa bharatarṣabha 5 putra viśramyatāṃ tāvan mamāpi balavāñ śramaḥ ity uktvā prāviśad rājā gāndhāryā bhavanaṃ tadā 6 tam āsanagataṃ devī gāndhārī dharmacāriṇī uvāca kāle kālajñā prajāpatisamaṃ patim 7 anujñātaḥ svayaṃ tena vyāsenāpi maharṣiṇā yudhiṣṭhirasyānumate kadāraṇyaṃ gamiṣyasi 8 [dhṛ] gāndhāry aham anujñātaḥ svayaṃ pitrā mahātmanā yudhiṣṭhirasyānumate gantāsmi nacirād vanam 9 ahaṃ hi nāma sarveṣāṃ teṣāṃ durdyūta devinām putrāṇāṃ dātum icchāmi pretya bhāvānugaṃ vasum sarvaprakṛtisāṃnidhyaṃ kārayitvā svaveśmani 10 [vai] ity uktvā dharmarājāya preṣayām āsa pārthivaḥ sa ca tad vacanāt sarvaṃ samāninye mahīpatiḥ 11 tato niṣkramya nṛpatis tasmād antaḥpurāt tadā sarvaṃ suhṛjjanaṃ caiva sarvaś ca prakṛtīs tathā samavetāṃś ca tān sarvān paurajāna padān atha 12 brāhmaṇāṃś ca mahīpālān nānādeśasamāgatān tataḥ prāha mahātejā dhṛtarāṣṭro mahīpatiḥ 13 śṛṇvanty ekāgramanaso brāhmaṇāḥ kurujāṅgalāḥ kṣatriyāś caiva vaiśyāś ca śūdrāś caiva samāgatāḥ 14 bhavantaḥ kuravaś caiva bahu kālaṃ sahoṣitāḥ parasparasya suhṛdaḥ parasparahite ratāḥ 15 yad idānīm ahaṃ brūyām asmin kāla upasthite tathā bhavadbhiḥ kartavyam avicārya vaco mama 16 araṇyagamane buddhir gāndhārī sahitasya me vyāsasyānumate rājñas tathā kuntīsutasya ca bhavanto 'py anujānantu mā vo 'nyā bhūd vicāraṇā 17 asmākaṃ bhavatāṃ caiva yeyaṃ prītir hi śāśvatī na cānyeṣv asti deśeṣu rājñām iti matir mama 18 śrānto 'smi vayasānena tathā putra vinākṛtaḥ upavāsakṛśaś cāsmi gāndhārī sahito 'naghāḥ 19 yudhiṣṭhira gate rājye prāptaś cāsmi sukhaṃ mahat manye duryodhanaiśvaryād viśiṣṭam iti sattamāḥ 20 mama tv andhasya vṛddhasya hataputrasya kāgatiḥ ṛte vanaṃ mahābhāgās tan mānujñātum arhatha 21 tasya tad vacanaṃ śrutvā sarve te kurujāṅgalāḥ bāṣpasaṃdigdhayā vācā rurudur bharatarṣabha 22 tān avibruvataḥ kiṃ cid duḥkhaśokaparāyaṇān punar eva mahātejā dhṛtarāṣṭro 'bravīd idam |