|
1
[धृ] संधिविग्रहम अप्य अत्र पश्येदा राजसत्तम थवियॊनिं तरिविधॊपायं बहु कल्पं युधिष्ठिर 2 राजेन्थ्र पर्युपासीदाश छित्त्वा थवैविध्यम आत्मनः तुष्टपुष्टबलः शत्रुर आत्मवान इति च समरेत 3 पर्युपासन काले तु विपरीतं विधीयते आमर्थ काले राजेन्थ्र वयपसर्पस ततॊ वरः 4 वयसनं भेथनं चैव शत्रूणां कारयेत ततः कर्शनं भीषणं चैव युथ्धि चापि बहु कषयम 5 परयास्यमानॊ नृपतिस तरिविधं परिचिन्तयेत आत्मनश चैव शत्रॊश च शक्तिं शास्त्रविशारथः 6 उत्साहप्रभु शक्तिभ्यां मन्त्रशक्त्या च भारत उपपन्नॊ नरॊ यायाथ विपरीतम अतॊ ऽनयदा 7 आथथीत बलं राजा मौलं मित्रबलं तदा अटवी बलं भृतं चैव तदा शरेणी बलं च यत 8 तत्र मित्रबलं राजन मौलेन न विशिष्यते शरेणी बलं भृतं चैव तुल्य एवेति मे मतिः 9 तदा चारबलं चैव परस्परसमं नृप विज्ञेयं बलकालेषु रज्ञा काल उपस्दिते 10 आपथश चापि बॊथ्ध्यव्या बहुरूपा नराधिप भवन्ति राज्ञां कौरव्य यास ताः पृदग अतः शृणु 11 विकल्पा बहवॊ राजन्न आपथां पाण्डुनन्थन सामाथिभिर उपन्यस्य शमयेत तान नृपः सथा 12 यात्रां यायाथ बलैर युक्तॊ राजा षड्भिः परंतप संयुक्तॊ थेशकालाभ्यां बलैर आत्मगुणैस तदा 13 तुष्टपुष्टबलॊ यायाथ राजा वृथ्ध्युथये रतः आहूतश चाप्य अदॊ यायाथ अनृताव अपि पार्दिवः 14 सदूणाश्मानं वाजिरदप्रधानां; धवजथ्रुमैः संवृतकूलरॊधसम पथातिनागैर बहु कर्थमां नथीं; सपत्ननाशे नृपतिः परयायात 15 अदॊपपत्त्या शकटं पथ्मं वज्रं च भारत उशना वेथ यच छास्त्रं तत्रैतथ विहितं विभॊ 16 साथयित्वा परबलं कृत्वा च बलहर्षणम सवभूमौ यॊजयेथ युथ्धं परभूमौ तदैव च 17 लब्धं परशमयेथ राजा निक्षिपेथ धनिनॊ नरान जञात्वा सवविषयं तं च सामाथिभिर उपक्रमेत 18 सर्तदैव महाराज शरीरं धारयेथ इह परेत्येह चैव कर्तव्यम आत्मनिःश्रेयसं परम 19 एवं कुर्वञ शुभा वाचॊ लॊके ऽसमिञ शृणुते नृपः परेत्य सवर्गं तदाप्नॊति परजा धर्मेण पालयन 20 एवं तवया कुरु शरेठ वर्तितव्यं परजाहितम उभयॊर लॊकयॊस तात पराप्तये नित्यम एव च 21 भीष्मेण पूर्वम उक्तॊ ऽसि कृष्णेन विथुरेण च मयाप्य अवश्यं वक्तव्यं परीत्या ते नृपसत्तम 22 एतत सर्वं यदान्यायं कुर्वीदा भूरिथक्षिण परियस तदा परजानां तवं सवर्गे सुखम अवाप्स्यसि 23 अश्वमेध सहस्रेण यॊ यजेत पृदिवीपतिः पालयेथ वापि धर्मेण परजास तुल्यं फलं लभेत |
1
[dhṛ] saṃdhivigraham apy atra paśyethā rājasattama dviyoniṃ trividhopāyaṃ bahu kalpaṃ yudhiṣṭhira 2 rājendra paryupāsīthāś chittvā dvaividhyam ātmanaḥ tuṣṭapuṣṭabalaḥ śatrur ātmavān iti ca smaret 3 paryupāsana kāle tu viparītaṃ vidhīyate āmarda kāle rājendra vyapasarpas tato varaḥ 4 vyasanaṃ bhedanaṃ caiva śatrūṇāṃ kārayet tataḥ karśanaṃ bhīṣaṇaṃ caiva yuddhi cāpi bahu kṣayam 5 prayāsyamāno nṛpatis trividhaṃ paricintayet ātmanaś caiva śatroś ca śaktiṃ śāstraviśāradaḥ 6 utsāhaprabhu śaktibhyāṃ mantraśaktyā ca bhārata upapanno naro yāyād viparītam ato 'nyathā 7 ādadīta balaṃ rājā maulaṃ mitrabalaṃ tathā aṭavī balaṃ bhṛtaṃ caiva tathā śreṇī balaṃ ca yat 8 tatra mitrabalaṃ rājan maulena na viśiṣyate śreṇī balaṃ bhṛtaṃ caiva tulya eveti me matiḥ 9 tathā cārabalaṃ caiva parasparasamaṃ nṛpa vijñeyaṃ balakāleṣu rajñā kāla upasthite 10 āpadaś cāpi boddhyavyā bahurūpā narādhipa bhavanti rājñāṃ kauravya yās tāḥ pṛthag ataḥ śṛṇu 11 vikalpā bahavo rājann āpadāṃ pāṇḍunandana sāmādibhir upanyasya śamayet tān nṛpaḥ sadā 12 yātrāṃ yāyād balair yukto rājā ṣaḍbhiḥ paraṃtapa saṃyukto deśakālābhyāṃ balair ātmaguṇais tathā 13 tuṣṭapuṣṭabalo yāyād rājā vṛddhyudaye rataḥ āhūtaś cāpy atho yāyād anṛtāv api pārthivaḥ 14 sthūṇāśmānaṃ vājirathapradhānāṃ; dhvajadrumaiḥ saṃvṛtakūlarodhasam padātināgair bahu kardamāṃ nadīṃ; sapatnanāśe nṛpatiḥ prayāyāt 15 athopapattyā śakaṭaṃ padmaṃ vajraṃ ca bhārata uśanā veda yac chāstraṃ tatraitad vihitaṃ vibho 16 sādayitvā parabalaṃ kṛtvā ca balaharṣaṇam svabhūmau yojayed yuddhaṃ parabhūmau tathaiva ca 17 labdhaṃ praśamayed rājā nikṣiped dhanino narān jñātvā svaviṣayaṃ taṃ ca sāmādibhir upakramet 18 sartathaiva mahārāja śarīraṃ dhārayed iha pretyeha caiva kartavyam ātmaniḥśreyasaṃ param 19 evaṃ kurvañ śubhā vāco loke 'smiñ śṛṇute nṛpaḥ pretya svargaṃ tathāpnoti prajā dharmeṇa pālayan 20 evaṃ tvayā kuru śreṭha vartitavyaṃ prajāhitam ubhayor lokayos tāta prāptaye nityam eva ca 21 bhīṣmeṇa pūrvam ukto 'si kṛṣṇena vidureṇa ca mayāpy avaśyaṃ vaktavyaṃ prītyā te nṛpasattama 22 etat sarvaṃ yathānyāyaṃ kurvīthā bhūridakṣiṇa priyas tathā prajānāṃ tvaṃ svarge sukham avāpsyasi 23 aśvamedha sahasreṇa yo yajet pṛthivīpatiḥ pālayed vāpi dharmeṇa prajās tulyaṃ phalaṃ labhet |