|
1
[व] स थृष्ट्वा निहतान संख्ये पुत्रान भरातॄन सखींस तदा महाथुःखपरीतात्मा बभूव जनमेजय 2 ततस तस्य महाञ शॊकः पराथुरासीन महात्मनः समरतः पुत्रपौत्राणां भरातॄणां सवजनस्य ह 3 तम अश्रुपरिपूर्णाक्षं वेपमानम अचेतसम सुहृथॊ भृशसंविग्नाः सान्त्वयां चक्रिरे तथा 4 ततस तस्मिन कषणे काल्ये रदेनाथित्यवर्चसा नकुलः कृष्णया सार्धम उपायात परमार्तया 5 उपप्लव्य गता सा तु शरुत्वा सुमहथ अप्रियम तथा विनाशं पुत्राणां सर्वेषां वयदिताभवत 6 कम्पमानेव कथली वातेनाभिसमीरिता कृष्णा राजानम आसाथ्य शॊकार्ता नयपतथ भुवि 7 बभूव वथनं तस्याः सहसा शॊककर्शितम फुल्लपथ्मपलाशाक्ष्यास तमॊ धवस्त इवांशुमान 8 ततस तां पतितां थृष्ट्वा संरम्भी सत्यविक्रमः बाहुभ्यां परिजग्राह समुपेत्य वृकॊथरः 9 सा समाश्वासिता तेन भीमसेनेन भामिनी रुथती पाण्डवं कृष्णा सह भरातरम अब्रवीत 10 थिष्ट्या राजंस तवम अथ्येमाम अखिलां भॊक्ष्यसे महीम आत्मजान कषत्रधर्मेण संप्रथाय यमाय वै 11 थिष्ट्या तवं पार्द कुशली मत्तमातङ्गगामिनम अवाप्य पृदिवीं कृत्स्नां सौभथ्रं न समरिष्यसि 12 आत्मजांस तेन धर्मेण शरुत्वा शूरान निपातितान उपप्लव्ये मया सार्धं थिष्ट्या तवं न समरिष्यसि 13 परसुप्तानां वधं शरुत्वा थरौणिना पापकर्मणा शॊकस तपति मां पार्द हुताशन इवाशयम 14 तस्य पापकृतॊ थरौणेर न चेथ अथ्य तवया मृधे हरियते सानुबन्धस्य युधि विक्रम्य जीवितम 15 इहैव परायम आसिष्ये तन निबॊधत पाण्डवाः न चेत फलम अवाप्नॊति थरौणिः पापस्य कर्मणः 16 एवम उक्त्वा ततः कृष्णा पाण्डवं परत्युपाविशत युधिष्ठिरं याज्ञसेनी धर्मराजं यशस्विनी 17 थृष्ट्वॊपविष्टां राजर्षिः पाण्डवॊ महिषीं परियाम परत्युवाच स धर्मात्मा थरौपथीं चारुथर्शनाम 18 धर्म्यं धर्मेण धर्मज्ञे पराप्तास ते निधनं शुभे पुत्रास ते भरातरश चैव तान न शॊचितुम अर्हसि 19 थरॊणपुत्रः स कल्याणि वनं थूरम इतॊ गतः तस्य तवं पातनं संख्ये कदं जञास्यसि शॊभने 20 [थरौ] थरॊणपुत्रस्य सहजॊ मणिः शिरसि मे शरुतः निहत्य संख्ये तं पापं पश्येयं मणिम आहृतम राजञ शिरसि तं कृत्वा जीवेयम इति मे मतिः 21 [व] इत्य उक्त्वा पाण्डवं कृष्णा राजानं चारुथर्शना भीमसेनम अदाभ्येत्य कुपिता वाक्यम अब्रवीत 22 तरातुम अर्हसि मां भीमक्षत्रधर्मम अनुस्मरन जहि तं पापकर्माणं शम्बरं मघवान इव न हि ते विक्रमे तुल्यः पुमान अस्तीह कश चन 23 शरुतं तत सर्वलॊकेषु परमव्यसने यदा थवीपॊ ऽभूस तवं हि पार्दानां नगरे वारणावते हिडिम्बथर्शने चैव तदा तवम अभवॊ गतिः 24 तदा विराटनगरे कीचकेन भृशार्थिताम माम अप्य उथ्धृतवान कृच्छ्रात पौलॊमीं मघवान इव 25 यदैतान्य अकृदाः पार्द महाकर्माणि वै पुरा तदा थरौणिम अमित्रघ्न विनिहत्य सुखी भव 26 तस्या बहुविधं थुःखान निशम्य परिथेवितम नामर्षयत कौन्तेयॊ भीमसेनॊ महाबलः 27 स काञ्चनविचित्राङ्गम आरुरॊह महारदम आथाय रुचिरं चित्रं समार्गण गुणं धनुः 28 नकुलं सारदिं कृत्वा थरॊणपुत्र वधे वृतः विस्फार्य सशरं चापं तूर्णम अश्वान अचॊथयत 29 ते हयाः पुरुषव्याघ्र चॊथिता वातरंहसः वेगेन तवरिता जग्मुर हरयः शीघ्रगामिनः 30 शिबिरात सवाथ गृहीत्वा स रदस्य पथम अच्युतः थरॊणपुत्र रदस्याशु ययौ मार्गेण वीर्यवान |
1
[v] sa dṛṣṭvā nihatān saṃkhye putrān bhrātṝn sakhīṃs tathā mahāduḥkhaparītātmā babhūva janamejaya 2 tatas tasya mahāñ śokaḥ prādurāsīn mahātmanaḥ smarataḥ putrapautrāṇāṃ bhrātṝṇāṃ svajanasya ha 3 tam aśruparipūrṇākṣaṃ vepamānam acetasam suhṛdo bhṛśasaṃvignāḥ sāntvayāṃ cakrire tadā 4 tatas tasmin kṣaṇe kālye rathenādityavarcasā nakulaḥ kṛṣṇayā sārdham upāyāt paramārtayā 5 upaplavya gatā sā tu śrutvā sumahad apriyam tadā vināśaṃ putrāṇāṃ sarveṣāṃ vyathitābhavat 6 kampamāneva kadalī vātenābhisamīritā kṛṣṇā rājānam āsādya śokārtā nyapatad bhuvi 7 babhūva vadanaṃ tasyāḥ sahasā śokakarśitam phullapadmapalāśākṣyās tamo dhvasta ivāṃśumān 8 tatas tāṃ patitāṃ dṛṣṭvā saṃrambhī satyavikramaḥ bāhubhyāṃ parijagrāha samupetya vṛkodaraḥ 9 sā samāśvāsitā tena bhīmasenena bhāminī rudatī pāṇḍavaṃ kṛṣṇā saha bhrātaram abravīt 10 diṣṭyā rājaṃs tvam adyemām akhilāṃ bhokṣyase mahīm ātmajān kṣatradharmeṇa saṃpradāya yamāya vai 11 diṣṭyā tvaṃ pārtha kuśalī mattamātaṅgagāminam avāpya pṛthivīṃ kṛtsnāṃ saubhadraṃ na smariṣyasi 12 ātmajāṃs tena dharmeṇa śrutvā śūrān nipātitān upaplavye mayā sārdhaṃ diṣṭyā tvaṃ na smariṣyasi 13 prasuptānāṃ vadhaṃ śrutvā drauṇinā pāpakarmaṇā śokas tapati māṃ pārtha hutāśana ivāśayam 14 tasya pāpakṛto drauṇer na ced adya tvayā mṛdhe hriyate sānubandhasya yudhi vikramya jīvitam 15 ihaiva prāyam āsiṣye tan nibodhata pāṇḍavāḥ na cet phalam avāpnoti drauṇiḥ pāpasya karmaṇaḥ 16 evam uktvā tataḥ kṛṣṇā pāṇḍavaṃ pratyupāviśat yudhiṣṭhiraṃ yājñasenī dharmarājaṃ yaśasvinī 17 dṛṣṭvopaviṣṭāṃ rājarṣiḥ pāṇḍavo mahiṣīṃ priyām pratyuvāca sa dharmātmā draupadīṃ cārudarśanām 18 dharmyaṃ dharmeṇa dharmajñe prāptās te nidhanaṃ śubhe putrās te bhrātaraś caiva tān na śocitum arhasi 19 droṇaputraḥ sa kalyāṇi vanaṃ dūram ito gataḥ tasya tvaṃ pātanaṃ saṃkhye kathaṃ jñāsyasi śobhane 20 [drau] droṇaputrasya sahajo maṇiḥ śirasi me śrutaḥ nihatya saṃkhye taṃ pāpaṃ paśyeyaṃ maṇim āhṛtam rājañ śirasi taṃ kṛtvā jīveyam iti me matiḥ 21 [v] ity uktvā pāṇḍavaṃ kṛṣṇā rājānaṃ cārudarśanā bhīmasenam athābhyetya kupitā vākyam abravīt 22 trātum arhasi māṃ bhīmakṣatradharmam anusmaran jahi taṃ pāpakarmāṇaṃ śambaraṃ maghavān iva na hi te vikrame tulyaḥ pumān astīha kaś cana 23 śrutaṃ tat sarvalokeṣu paramavyasane yathā dvīpo 'bhūs tvaṃ hi pārthānāṃ nagare vāraṇāvate hiḍimbadarśane caiva tathā tvam abhavo gatiḥ 24 tathā virāṭanagare kīcakena bhṛśārditām mām apy uddhṛtavān kṛcchrāt paulomīṃ maghavān iva 25 yathaitāny akṛthāḥ pārtha mahākarmāṇi vai purā tathā drauṇim amitraghna vinihatya sukhī bhava 26 tasyā bahuvidhaṃ duḥkhān niśamya paridevitam nāmarṣayata kaunteyo bhīmaseno mahābalaḥ 27 sa kāñcanavicitrāṅgam āruroha mahāratham ādāya ruciraṃ citraṃ samārgaṇa guṇaṃ dhanuḥ 28 nakulaṃ sārathiṃ kṛtvā droṇaputra vadhe vṛtaḥ visphārya saśaraṃ cāpaṃ tūrṇam aśvān acodayat 29 te hayāḥ puruṣavyāghra coditā vātaraṃhasaḥ vegena tvaritā jagmur harayaḥ śīghragāminaḥ 30 śibirāt svād gṛhītvā sa rathasya padam acyutaḥ droṇaputra rathasyāśu yayau mārgeṇa vīryavān |