|
1
[विरट] किमर्दं पाण्डवश्रेष्ठ भार्यां थुहितरं मम परतिग्रहीतुं नेमां तवं मया थत्ताम इहेच्छसि 2 [अर्ज] अन्तःपुरे ऽहम उषितः सथा पश्यन सुतां तव रहस्यं च परकाशं च विश्वस्ता पितृवन मयि 3 परियॊ बहुमतश चाहं नर्तकॊ गीतकॊविथः आचार्यवच च मां नित्यं मन्यते थुहिता तव 4 वहः सदया तया राजन सह संवत्सरॊषितः अति शङ्का भवेत सदाने तव लॊकस्य चाभिभॊ 5 तस्मान निमन्त्रये तवाहं थुहितुः पृदिवीपते शुथ्धॊ जितेन्थ्रियॊ थान्तस तस्याः शुथ्धिः कृता मया 6 सनुषाया थुहितुर वापि पुत्रे चात्मनि वा पुनः अत्र शङ्कां न पश्यामि तेन अशुथ्धिर भविष्यति 7 अभिषङ्गाथ अहं भीतॊ मिद्याचारात परंतप सनुषार्दम उत्तरां राजन परतिगृह्णामि ते सुताम 8 सवस्रीयॊ वासुथेवस्य साक्षाथ थेव शिशुर यदा थयितश चक्रहस्तस्य बाल एवास्त्र कॊविथः 9 अभिमन्युर महाबाहुः पुत्रॊ मम विशां पतौ जामाता तव युक्तॊ वै भर्ता च थुहितुस तव 10 [विराट] उपपन्नं कुरुश्रेष्ठे कुन्तीपुत्रे धनंजये य एवं धर्मनित्यश च जातज्ञानश च पाण्डवः 11 यत्कृत्यं मन्यसे पार्द करियतां तथनन्तरम सर्वे कामाः समृथ्धा मे संबन्धी यस्य मे ऽरजुनः 12 [वै] एवं बरुवति राजेन्थ्रे कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः अन्वजानात स संयॊगं समये मत्स्यपार्दयॊः 13 ततॊ मित्रेषु सर्वेषु वासुथेवे च भारत परेषयाम आस कौन्तेयॊ विराटश च महीपतिः 14 ततस तरयॊथशे वर्षे निवृत्ते पञ्च पाण्डवाः उपप्लव्ये विराटस्य समपथ्यन्त सर्वशः 15 तस्मिन वसंश च बीभत्सुर आनिनाय जनार्थनम आनर्तेभ्यॊ ऽपि थाशार्हान अभिमन्युं च पाण्डवः 16 काशिराजश च शैब्यश च परीयमाणौ युधिष्ठिरे अक्षौहिणीभ्यां सहिताव आगतौ पृदिवीपते 17 अक्षौहिण्या च तेजस्वी यज्ञसेनॊ महाबलः थरौपथ्याश च सुता वीराः शिखण्डी चापराजितः 18 धृष्टथ्युम्नश च थुर्धर्षः सव शस्त्रभृतां वरः समस्ताक्षौहिणी पाला यज्वानॊ भूरिथक्षिणाः सर्वे शस्त्रास्त्रसंपन्नाः सर्वे शूरास तनुत्यजः 19 तान आगतान अभिप्रेक्ष्य मत्स्यॊ धर्मभृतां वरः परीतॊ ऽभवथ थुहितरं थत्त्वा ताम अभिमन्यवे 20 ततः परयुपयातेषु पार्दिवेषु ततस ततः तत्रागमथ वासुथेव वनमाली हलायुधः कृतवर्मा च हार्थिक्यॊ युयुधानश च सात्यकिः 21 अनाधृष्टिस तदाक्रूरः साम्बॊ निशठ एव च अभिमन्युम उपाथाय सह मात्रा परंतपाः 22 इन्थ्रसेनाथयश चैव रदैस तैः सुसमाहितैः आययुः सहिताः सर्वे परिसंवत्सरॊषिताः 23 थशनागसहस्राणि हयानां च शतायुतम रदानाम अर्बुथं पूर्णं निखर्वं च पथातिनाम 24 वृष्ण्यन्धकाश च बहवॊ भॊजाश च परमौजसः अन्व्ययुर वृष्णिशार्थूलं वासुथेवं महाथ्युतिम 25 पारिबर्हं थथौ कृष्णः पाण्डवानां महात्मनाम सत्रियॊ रत्नानि वासांसि पृदक्पृदग अनेकशः ततॊ विवाहॊ विधिवथ ववृते मत्स्यपार्दयॊः 26 ततः शङ्खाश च भेर्यश च गॊमुखाडम्बरास तदा पार्दैः संयुज्यमानस्य नेथुर मत्स्यस्य वेश्मनि 27 उच्चावचान मृगाञ जघ्नुर मेध्यांश च शतशः पशून सुरा मैरेय पानानि परभूतान्य अभ्यहारयन 28 गायनाख्यान शीलाश च नटा वैतालिकास तदा सतुवन्तस तान उपातिष्ठन सूताश च सह मागधैः 29 सुथेष्णां च पुरस्कृत्य मत्स्यानां च वरस्त्रियः आजग्मुश चारुसर्वाङ्ग्यः सुमृष्टमणिकुण्डलाः 30 वर्णॊपपन्नास ता नार्यॊ रूपवत्यः सवलं कृताः सर्वाश चाभ्यभवत कृष्णा रूपेण यशसा शरिया 31 परिवार्यॊत्तरां तास तु राजपुत्रीम अलं कृताम सुताम इव महेन्थ्रस्य पुरस्कृत्यॊपतस्दिरे 32 तां परत्यगृह्णात कौन्तेयः सुतस्यार्दे धनंजयः सौभथ्रस्यानवथ्याङ्गीं विराट तनयां तथा 33 तत्रातिष्ठन महाराजॊ रूपम इन्थ्रस्य धारयन सनुषां तां परतिजग्राह कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः 34 परतिगृह्य च तां पार्दः पुरस्कृत्य जनार्थनम विवाहं कारयाम आस सौभथ्रस्य महात्मनः 35 तस्मै सप्त सहस्राणि हयानां वातरंहसाम थवे च नागशते मुख्ये पराथाथ बहुधनं तथा 36 कृते विवाहे तु तथा धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः बराह्मणेभ्यॊ थथौ वित्तं यथ उपाहरथ अच्युतः 37 गॊसहस्राणि रत्नानि वस्त्राणि विविधानि च भूषणानि च मुख्यानि यानानि शयनानि च 38 तन महॊत्सव संकाशं हृष्टपुष्ट जनावृतम नगरं मत्स्यराजस्य शुशुभे भरतर्षभ |
1
[viraṭa] kimarthaṃ pāṇḍavaśreṣṭha bhāryāṃ duhitaraṃ mama pratigrahītuṃ nemāṃ tvaṃ mayā dattām ihecchasi 2 [arj] antaḥpure 'ham uṣitaḥ sadā paśyan sutāṃ tava rahasyaṃ ca prakāśaṃ ca viśvastā pitṛvan mayi 3 priyo bahumataś cāhaṃ nartako gītakovidaḥ ācāryavac ca māṃ nityaṃ manyate duhitā tava 4 vahaḥ sthayā tayā rājan saha saṃvatsaroṣitaḥ ati śaṅkā bhavet sthāne tava lokasya cābhibho 5 tasmān nimantraye tvāhaṃ duhituḥ pṛthivīpate śuddho jitendriyo dāntas tasyāḥ śuddhiḥ kṛtā mayā 6 snuṣāyā duhitur vāpi putre cātmani vā punaḥ atra śaṅkāṃ na paśyāmi ten aśuddhir bhaviṣyati 7 abhiṣaṅgād ahaṃ bhīto mithyācārāt paraṃtapa snuṣārtham uttarāṃ rājan pratigṛhṇāmi te sutām 8 svasrīyo vāsudevasya sākṣād deva śiśur yathā dayitaś cakrahastasya bāla evāstra kovidaḥ 9 abhimanyur mahābāhuḥ putro mama viśāṃ patau jāmātā tava yukto vai bhartā ca duhitus tava 10 [virāṭa] upapannaṃ kuruśreṣṭhe kuntīputre dhanaṃjaye ya evaṃ dharmanityaś ca jātajñānaś ca pāṇḍavaḥ 11 yatkṛtyaṃ manyase pārtha kriyatāṃ tadanantaram sarve kāmāḥ samṛddhā me saṃbandhī yasya me 'rjunaḥ 12 [vai] evaṃ bruvati rājendre kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ anvajānāt sa saṃyogaṃ samaye matsyapārthayoḥ 13 tato mitreṣu sarveṣu vāsudeve ca bhārata preṣayām āsa kaunteyo virāṭaś ca mahīpatiḥ 14 tatas trayodaśe varṣe nivṛtte pañca pāṇḍavāḥ upaplavye virāṭasya samapadyanta sarvaśaḥ 15 tasmin vasaṃś ca bībhatsur ānināya janārdanam ānartebhyo 'pi dāśārhān abhimanyuṃ ca pāṇḍavaḥ 16 kāśirājaś ca śaibyaś ca prīyamāṇau yudhiṣṭhire akṣauhiṇībhyāṃ sahitāv āgatau pṛthivīpate 17 akṣauhiṇyā ca tejasvī yajñaseno mahābalaḥ draupadyāś ca sutā vīrāḥ śikhaṇḍī cāparājitaḥ 18 dhṛṣṭadyumnaś ca durdharṣaḥ sava śastrabhṛtāṃ varaḥ samastākṣauhiṇī pālā yajvāno bhūridakṣiṇāḥ sarve śastrāstrasaṃpannāḥ sarve śūrās tanutyajaḥ 19 tān āgatān abhiprekṣya matsyo dharmabhṛtāṃ varaḥ prīto 'bhavad duhitaraṃ dattvā tām abhimanyave 20 tataḥ prayupayāteṣu pārthiveṣu tatas tataḥ tatrāgamad vāsudeva vanamālī halāyudhaḥ kṛtavarmā ca hārdikyo yuyudhānaś ca sātyakiḥ 21 anādhṛṣṭis tathākrūraḥ sāmbo niśaṭha eva ca abhimanyum upādāya saha mātrā paraṃtapāḥ 22 indrasenādayaś caiva rathais taiḥ susamāhitaiḥ āyayuḥ sahitāḥ sarve parisaṃvatsaroṣitāḥ 23 daśanāgasahasrāṇi hayānāṃ ca śatāyutam rathānām arbudaṃ pūrṇaṃ nikharvaṃ ca padātinām 24 vṛṣṇyandhakāś ca bahavo bhojāś ca paramaujasaḥ anvyayur vṛṣṇiśārdūlaṃ vāsudevaṃ mahādyutim 25 pāribarhaṃ dadau kṛṣṇaḥ pāṇḍavānāṃ mahātmanām striyo ratnāni vāsāṃsi pṛthakpṛthag anekaśaḥ tato vivāho vidhivad vavṛte matsyapārthayoḥ 26 tataḥ śaṅkhāś ca bheryaś ca gomukhāḍambarās tathā pārthaiḥ saṃyujyamānasya nedur matsyasya veśmani 27 uccāvacān mṛgāñ jaghnur medhyāṃś ca śataśaḥ paśūn surā maireya pānāni prabhūtāny abhyahārayan 28 gāyanākhyāna śīlāś ca naṭā vaitālikās tathā stuvantas tān upātiṣṭhan sūtāś ca saha māgadhaiḥ 29 sudeṣṇāṃ ca puraskṛtya matsyānāṃ ca varastriyaḥ ājagmuś cārusarvāṅgyaḥ sumṛṣṭamaṇikuṇḍalāḥ 30 varṇopapannās tā nāryo rūpavatyaḥ svalaṃ kṛtāḥ sarvāś cābhyabhavat kṛṣṇā rūpeṇa yaśasā śriyā 31 parivāryottarāṃ tās tu rājaputrīm alaṃ kṛtām sutām iva mahendrasya puraskṛtyopatasthire 32 tāṃ pratyagṛhṇāt kaunteyaḥ sutasyārthe dhanaṃjayaḥ saubhadrasyānavadyāṅgīṃ virāṭa tanayāṃ tadā 33 tatrātiṣṭhan mahārājo rūpam indrasya dhārayan snuṣāṃ tāṃ pratijagrāha kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ 34 pratigṛhya ca tāṃ pārthaḥ puraskṛtya janārdanam vivāhaṃ kārayām āsa saubhadrasya mahātmanaḥ 35 tasmai sapta sahasrāṇi hayānāṃ vātaraṃhasām dve ca nāgaśate mukhye prādād bahudhanaṃ tadā 36 kṛte vivāhe tu tadā dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ brāhmaṇebhyo dadau vittaṃ yad upāharad acyutaḥ 37 gosahasrāṇi ratnāni vastrāṇi vividhāni ca bhūṣaṇāni ca mukhyāni yānāni śayanāni ca 38 tan mahotsava saṃkāśaṃ hṛṣṭapuṣṭa janāvṛtam nagaraṃ matsyarājasya śuśubhe bharatarṣabha |