|
1
[विराट] यथ्य एष राजा कौरव्यः कुन्तीपुत्रॊ युधिष्ठिरः कतमॊ ऽसयार्जुनॊ भराता भीमश च कतमॊ बली 2 नकुलः सहथेवॊ वा थरौपथी वा यशस्विनी यथा थयूते जिताः पार्दा न परज्ञायन्त ते कव चित 3 [अर्ज] य एष बल्लवॊ बरूते सूथस तव नराधिप एष भीमॊ महाबाहुर भीमवेगपराक्रमः 4 एष करॊधवशान हत्वा पर्वते गन्धमाथने सौगन्धिकानि थिव्यानि कृष्णार्दे समुपाहरत 5 गङ्घर्व एष वै हन्ता कीचकानां थुरात्मनाम वयाघ्रान ऋक्षान वराहांश च हतवान सत्री पुरे तव 6 यश चासीथ अश्वबन्धस ते नकुलॊ ऽयं परंतपः गॊसंख्यः सहथेवश च माथ्रीपुत्रौ महारदौ 7 शृङ्गारवेषाभरणौ रूपवन्तौ यशस्विनौ नाना रदसहस्राणां समर्दौ पुरुषर्षभौ 8 एषा पथ्मपलाशाक्षी सुमध्या चारुहासिनी सैरन्ध्री थरौपथी राजन यत्कृते कीचका हताः 9 अर्जुनॊ ऽहं महाराज वयक्तं ते शरॊत्रम आगतः भीमाथ अवरजः पार्दॊ यमाभ्यां चापि पूर्वजः 10 उषिताः सम महाराज सुखं तव निवेशने अज्ञातवासम उषिता गर्भवास इव परजाः 11 [वै] यथार्जुनेन ते वीराः कदिताः पञ्च पाण्डवाः तथार्जुनस्य वैराटिः कदयाम आस विक्रमम 12 अयं स थविषतां मध्ये मृगाणाम इव केसरी अचरथ रदवृन्थेषु निघ्नंस तेषां वरान वरान 13 अनेन विथ्धॊ मातङ्गॊ महान एक्केषुणा हतः हिरण्यकक्ष्यः संग्रामे थन्ताभ्याम अगमन महीम 14 अनेन विजिता गावॊ जिताश च कुरवॊ युधि अस्य शङ्खप्रणाथेन कर्णौ मे बधिरी कृतौ 15 तस्य तथ वचनं शरुत्वा मत्स्यराजः परतापवान उत्तरं परत्युवाचेथम अभिपन्नॊ युधिष्ठिरे 16 परसाथनं पाण्डवस्य पराप्तकालं हि रॊचये उत्तरां च परयच्छामि पार्दाय यथि ते मतम 17 [उत्तर] अर्च्याः पूज्याश च मान्याश च पराप्तकालं च मे मतम पूज्यन्तां पूजनार्हाश च महाभागाश च पाण्डवाः 18 [विराट] अहं खल्व अपि संग्रामे शत्रूणां वशम आगतः मॊक्षितॊ भीमसेनेन गावश च विजितास तदा 19 एतेषां बाहुवीर्येण यथ अस्माकं जयॊ मृधे वयं सर्वे सहामात्याः कुन्तीपुत्रं युधिष्ठिरम परसाथयामॊ भथ्रं ते सानुजं पाण्डवर्षभम 20 यथ अस्माभिर अजानथ भिः किं चिथ उक्तॊ नराधिपः कषन्तुम अर्हति तत सर्वं धर्मात्मा हय एष पाण्डवः 21 [वै] ततॊ विराटः परमाभितुष्टः; समेत्य राज्ञा समयं चकार राज्यं च सर्वं विससर्ज तस्मै; स थण्डकॊशं स पुरं महात्मा 22 पाण्डवांश च ततः सर्वान मत्स्यराजः परतापवान धनंजयं पुरस्कृत्य थिष्ट्या थिष्ट्येति चाब्रचीत 23 समुपाघ्राय मूर्धानं संश्लिष्य च पुनः पुनः युधिष्ठिरं च भीमं च माथ्रीपुत्रौ च पाण्डवौ 24 नातृप्यथ थर्शने तेषां विराटॊ वाहिनीपतिः संप्रीयमाणॊ राजानं युधिष्ठिरम अदाब्रवीत 25 थिष्ट्या भवन्तः संप्राप्ताः सर्वे कुशलिनॊ वनात थिष्ट्या च पारितं कृच्छ्रम अज्ञातं वै थुरात्मभिः 26 इथं च राज्यं नः पार्दा यच चान्यथ वसु किं चन परतिगृह्णन्तु सत सर्वं कौन्तेया अविशङ्कया 27 उत्तरां परतिगृह्णातु सव्यसाची धनंजयः अयं हय औपयिकॊ भर्ता तस्याः पुरुषसत्तमः 28 एवम उक्तॊ धर्मराजः पार्दम ऐक्षथ धनंजयम ईक्षितश चार्जुनॊ भरात्रा मत्स्यं वचनम अब्रवीत 29 परतिगृह्णाम्य अहं राजन सनुषां थुहितरं तव युक्तश चावां हि संबन्धॊ मत्स्यभारतसत्तमौ |
1
[virāṭa] yady eṣa rājā kauravyaḥ kuntīputro yudhiṣṭhiraḥ katamo 'syārjuno bhrātā bhīmaś ca katamo balī 2 nakulaḥ sahadevo vā draupadī vā yaśasvinī yadā dyūte jitāḥ pārthā na prajñāyanta te kva cit 3 [arj] ya eṣa ballavo brūte sūdas tava narādhipa eṣa bhīmo mahābāhur bhīmavegaparākramaḥ 4 eṣa krodhavaśān hatvā parvate gandhamādane saugandhikāni divyāni kṛṣṇārthe samupāharat 5 gaṅgharva eṣa vai hantā kīcakānāṃ durātmanām vyāghrān ṛkṣān varāhāṃś ca hatavān strī pure tava 6 yaś cāsīd aśvabandhas te nakulo 'yaṃ paraṃtapaḥ gosaṃkhyaḥ sahadevaś ca mādrīputrau mahārathau 7 śṛṅgāraveṣābharaṇau rūpavantau yaśasvinau nānā rathasahasrāṇāṃ samarthau puruṣarṣabhau 8 eṣā padmapalāśākṣī sumadhyā cāruhāsinī sairandhrī draupadī rājan yatkṛte kīcakā hatāḥ 9 arjuno 'haṃ mahārāja vyaktaṃ te śrotram āgataḥ bhīmād avarajaḥ pārtho yamābhyāṃ cāpi pūrvajaḥ 10 uṣitāḥ sma mahārāja sukhaṃ tava niveśane ajñātavāsam uṣitā garbhavāsa iva prajāḥ 11 [vai] yadārjunena te vīrāḥ kathitāḥ pañca pāṇḍavāḥ tadārjunasya vairāṭiḥ kathayām āsa vikramam 12 ayaṃ sa dviṣatāṃ madhye mṛgāṇām iva kesarī acarad rathavṛndeṣu nighnaṃs teṣāṃ varān varān 13 anena viddho mātaṅgo mahān ekkeṣuṇā hataḥ hiraṇyakakṣyaḥ saṃgrāme dantābhyām agaman mahīm 14 anena vijitā gāvo jitāś ca kuravo yudhi asya śaṅkhapraṇādena karṇau me badhirī kṛtau 15 tasya tad vacanaṃ śrutvā matsyarājaḥ pratāpavān uttaraṃ pratyuvācedam abhipanno yudhiṣṭhire 16 prasādanaṃ pāṇḍavasya prāptakālaṃ hi rocaye uttarāṃ ca prayacchāmi pārthāya yadi te matam 17 [uttara] arcyāḥ pūjyāś ca mānyāś ca prāptakālaṃ ca me matam pūjyantāṃ pūjanārhāś ca mahābhāgāś ca pāṇḍavāḥ 18 [virāṭa] ahaṃ khalv api saṃgrāme śatrūṇāṃ vaśam āgataḥ mokṣito bhīmasenena gāvaś ca vijitās tathā 19 eteṣāṃ bāhuvīryeṇa yad asmākaṃ jayo mṛdhe vayaṃ sarve sahāmātyāḥ kuntīputraṃ yudhiṣṭhiram prasādayāmo bhadraṃ te sānujaṃ pāṇḍavarṣabham 20 yad asmābhir ajānad bhiḥ kiṃ cid ukto narādhipaḥ kṣantum arhati tat sarvaṃ dharmātmā hy eṣa pāṇḍavaḥ 21 [vai] tato virāṭaḥ paramābhituṣṭaḥ; sametya rājñā samayaṃ cakāra rājyaṃ ca sarvaṃ visasarja tasmai; sa daṇḍakośaṃ sa puraṃ mahātmā 22 pāṇḍavāṃś ca tataḥ sarvān matsyarājaḥ pratāpavān dhanaṃjayaṃ puraskṛtya diṣṭyā diṣṭyeti cābracīt 23 samupāghrāya mūrdhānaṃ saṃśliṣya ca punaḥ punaḥ yudhiṣṭhiraṃ ca bhīmaṃ ca mādrīputrau ca pāṇḍavau 24 nātṛpyad darśane teṣāṃ virāṭo vāhinīpatiḥ saṃprīyamāṇo rājānaṃ yudhiṣṭhiram athābravīt 25 diṣṭyā bhavantaḥ saṃprāptāḥ sarve kuśalino vanāt diṣṭyā ca pāritaṃ kṛcchram ajñātaṃ vai durātmabhiḥ 26 idaṃ ca rājyaṃ naḥ pārthā yac cānyad vasu kiṃ cana pratigṛhṇantu sat sarvaṃ kaunteyā aviśaṅkayā 27 uttarāṃ pratigṛhṇātu savyasācī dhanaṃjayaḥ ayaṃ hy aupayiko bhartā tasyāḥ puruṣasattamaḥ 28 evam ukto dharmarājaḥ pārtham aikṣad dhanaṃjayam īkṣitaś cārjuno bhrātrā matsyaṃ vacanam abravīt 29 pratigṛhṇāmy ahaṃ rājan snuṣāṃ duhitaraṃ tava yuktaś cāvāṃ hi saṃbandho matsyabhāratasattamau |