|
1
[व] कृत्वा विवाहं तु कुरुप्रवीरास; तथाभिमन्यॊर मुथितस्वपक्षाः विश्रम्य चत्वार्य उषसः परतीताः; सभां विराटस्य ततॊ ऽभिजग्मुः 2 सभा तु सा मत्स्यपतेः समृथ्धा; मणिप्रवेकॊत्तम रत्नचित्रा नयस्तासना माल्यवती सुगन्धा; ताम अभ्ययुस ते नरराज वर्याः 3 अदासनान्य आविशतां पुरस्ताथ; उभौ विराटथ्रुपथौ नरेन्थ्रौ वृथ्धश च मान्यः पृदिवीपतीनां; पितामहॊ राम जनार्थनाभ्याम 4 पाञ्चालराजस्य समीपतस तु; शिनिप्रवीरः सह रौहिणेयः मत्स्यस्य राज्ञस तु सुसंनिकृष्टौ; जनार्थनश चैव युधिष्ठिरश च 5 सुताश च सर्वे थरुपथस्य राज्ञॊ; भीमार्जुनौ माथ्रवतीसुतौ च परथ्युम्न साम्बौ च युधि परवीरौ; विराट पुत्रश च सहाभिमन्युः 6 सर्वे च शूराः पितृभिः समाना; वीर्येण रूपेण बलेन चैव उपाविशन थरौपथेयाः कुमाराः; सुवर्णचित्रेषु वरासनेषु 7 तदॊपविष्टेषु महारदेषु; विभ्राजमानाम्बर भूषणेषु रराज सा राजवती समृथ्धा; गरहैर इव थयौर विमलैर उपेता 8 ततः कदास ते समवाय युक्ताः; कृत्वा विचित्राः पुरुषप्रवीराः तस्दुर मुहूर्तं परिचिन्तयन्तः; कृष्णं नृपास ते समुथीक्षमाणाः 9 कदान्तम आसाथ्य च माहवेन; संघट्टिताः पाण्डव कार्यहेतॊः ते राजसिंहाः सहिता हय अशृण्वन; वाक्यं महार्दं च महॊथयं च 10 सर्वैर भवथ्भिर विथितं यदायं; युधिष्ठिरः सौबलेनाक्षवत्याम जितॊ निकृत्यापहृतं च राज्यं; पुनः परवासे समयः कृतश च 11 शक्तैर विजेतुं तरसा महीं च; सत्ये सदितैस तच चरितं यदावत पाण्डॊः सुतैस तथ वरतम उग्ररूपं; वर्षाणि षट सप्त च भारताग्र्यैः 12 तरयॊथशश चैव सुथुस्तरॊ ऽयम; अज्ञायमानैर भवतां समीपे कलेशान असह्यांश च तितिक्षमाणैर; यदॊषितं तथ विथितं च सर्वम 13 एवंगते धर्मसुतस्य राज्ञॊ; थुर्यॊधनस्यापि च यथ धितं सयात तच चिन्तयध्वं कुरुपाण्डवानां; धर्म्यं च युक्तं च यशः करं च 14 अधर्मयुक्तं च न कामयेत; राज्यं सुराणाम अपि धर्मराजः धर्मार्दयुक्तं च महीपतित्वं; गरामे ऽपि कस्मिंश चिथ अयं बुभूषेत 15 पित्र्यं हि राज्यं विथितं नृपाणां; यदापकृष्टं धृतराष्ट्र पुत्रैः मिद्यॊपचारेण तदाप्य अनेन; कृच्छ्रं महत पराप्तम असह्य रूपम 16 न चापि पार्दॊ विजितॊ रणे तैः; सवतेजसा धृतराष्ट्रस्य पुत्रैः तदापि राजा सहितः सुहृथ्भिर; अभीप्सते ऽनामयम एव तेषाम 17 यत तत सवयं पाण्डुसुतैर विजित्य; समाहृतं भूमिपतीन निपीड्य तत परार्दयन्ते पुरुषप्रवीराः; कुन्तीसुता माथ्रवतीसुतौ च 18 बालास तव इमे तैर विविधौर उपायैः; संप्रार्दिता हन्तुम अमित्रसाहाः राज्यं जिहीर्षथ्भिर असथ्भिर उग्रैः; सर्वं च तथ वॊ विथितं यदावत 19 तेषां च लॊभं परसमीक्ष्य वृथ्धं; धर्मात्मतां चापि युधिष्ठिरस्य संबन्धितां चापि समीक्ष्य तेषां; मतिं कुरुध्वं सहिताः पृदक च 20 इमे च सत्ये ऽभिरताः सथैव; तं पारयित्वा समयं यदावत अतॊ ऽनयदा तैर उपचर्यमाणा; हन्युः समेतान धृतराष्ट्र पुत्रान 21 तैर विप्रकारं च निशम्य राज्ञः; सुहृज्जनास तान परिवारयेयुः युथ्धेन बाधेयुर इमांस तदैव; तैर वध्यमाना युधितांश च हन्युः 22 तदापि नेमे ऽलपतया समर्दास; तेषां जयायेति भवेन मतं वः समेत्य सर्वे सहिताः सुहृथ्भिस; तेषां विनाशाय यतेयुर एव 23 थुर्यॊधनस्यापि मतं यदावन; न जञायते किं नु करिष्यतीति अज्ञायमाने च मते परस्य; किं सयात समारभ्यतमं मतं वः 24 तस्माथ इतॊ गच्छतु धर्मशीलः; शुचिः कुलीनः पुरुषॊ ऽपरमत्तः थूतः समर्दः परशमाय तेषां; राज्यार्ध थानाय युधिष्ठिरस्य 25 निशम्य वाक्यं तु जनार्थनस्य; धर्मार्दयुक्तं मधुरं समं च समाथथे वाक्यम अदाग्रजॊ ऽसय; संपूज्य वाक्यं तथ अतीव राजन |
1
[v] kṛtvā vivāhaṃ tu kurupravīrās; tadābhimanyor muditasvapakṣāḥ viśramya catvāry uṣasaḥ pratītāḥ; sabhāṃ virāṭasya tato 'bhijagmuḥ 2 sabhā tu sā matsyapateḥ samṛddhā; maṇipravekottama ratnacitrā nyastāsanā mālyavatī sugandhā; tām abhyayus te nararāja varyāḥ 3 athāsanāny āviśatāṃ purastād; ubhau virāṭadrupadau narendrau vṛddhaś ca mānyaḥ pṛthivīpatīnāṃ; pitāmaho rāma janārdanābhyām 4 pāñcālarājasya samīpatas tu; śinipravīraḥ saha rauhiṇeyaḥ matsyasya rājñas tu susaṃnikṛṣṭau; janārdanaś caiva yudhiṣṭhiraś ca 5 sutāś ca sarve drupadasya rājño; bhīmārjunau mādravatīsutau ca pradyumna sāmbau ca yudhi pravīrau; virāṭa putraś ca sahābhimanyuḥ 6 sarve ca śūrāḥ pitṛbhiḥ samānā; vīryeṇa rūpeṇa balena caiva upāviśan draupadeyāḥ kumārāḥ; suvarṇacitreṣu varāsaneṣu 7 tathopaviṣṭeṣu mahāratheṣu; vibhrājamānāmbara bhūṣaṇeṣu rarāja sā rājavatī samṛddhā; grahair iva dyaur vimalair upetā 8 tataḥ kathās te samavāya yuktāḥ; kṛtvā vicitrāḥ puruṣapravīrāḥ tasthur muhūrtaṃ paricintayantaḥ; kṛṣṇaṃ nṛpās te samudīkṣamāṇāḥ 9 kathāntam āsādya ca māhavena; saṃghaṭṭitāḥ pāṇḍava kāryahetoḥ te rājasiṃhāḥ sahitā hy aśṛṇvan; vākyaṃ mahārthaṃ ca mahodayaṃ ca 10 sarvair bhavadbhir viditaṃ yathāyaṃ; yudhiṣṭhiraḥ saubalenākṣavatyām jito nikṛtyāpahṛtaṃ ca rājyaṃ; punaḥ pravāse samayaḥ kṛtaś ca 11 śaktair vijetuṃ tarasā mahīṃ ca; satye sthitais tac caritaṃ yathāvat pāṇḍoḥ sutais tad vratam ugrarūpaṃ; varṣāṇi ṣaṭ sapta ca bhāratāgryaiḥ 12 trayodaśaś caiva sudustaro 'yam; ajñāyamānair bhavatāṃ samīpe kleśān asahyāṃś ca titikṣamāṇair; yathoṣitaṃ tad viditaṃ ca sarvam 13 evaṃgate dharmasutasya rājño; duryodhanasyāpi ca yad dhitaṃ syāt tac cintayadhvaṃ kurupāṇḍavānāṃ; dharmyaṃ ca yuktaṃ ca yaśaḥ karaṃ ca 14 adharmayuktaṃ ca na kāmayeta; rājyaṃ surāṇām api dharmarājaḥ dharmārthayuktaṃ ca mahīpatitvaṃ; grāme 'pi kasmiṃś cid ayaṃ bubhūṣet 15 pitryaṃ hi rājyaṃ viditaṃ nṛpāṇāṃ; yathāpakṛṣṭaṃ dhṛtarāṣṭra putraiḥ mithyopacāreṇa tathāpy anena; kṛcchraṃ mahat prāptam asahya rūpam 16 na cāpi pārtho vijito raṇe taiḥ; svatejasā dhṛtarāṣṭrasya putraiḥ tathāpi rājā sahitaḥ suhṛdbhir; abhīpsate 'nāmayam eva teṣām 17 yat tat svayaṃ pāṇḍusutair vijitya; samāhṛtaṃ bhūmipatīn nipīḍya tat prārthayante puruṣapravīrāḥ; kuntīsutā mādravatīsutau ca 18 bālās tv ime tair vividhaur upāyaiḥ; saṃprārthitā hantum amitrasāhāḥ rājyaṃ jihīrṣadbhir asadbhir ugraiḥ; sarvaṃ ca tad vo viditaṃ yathāvat 19 teṣāṃ ca lobhaṃ prasamīkṣya vṛddhaṃ; dharmātmatāṃ cāpi yudhiṣṭhirasya saṃbandhitāṃ cāpi samīkṣya teṣāṃ; matiṃ kurudhvaṃ sahitāḥ pṛthak ca 20 ime ca satye 'bhiratāḥ sadaiva; taṃ pārayitvā samayaṃ yathāvat ato 'nyathā tair upacaryamāṇā; hanyuḥ sametān dhṛtarāṣṭra putrān 21 tair viprakāraṃ ca niśamya rājñaḥ; suhṛjjanās tān parivārayeyuḥ yuddhena bādheyur imāṃs tathaiva; tair vadhyamānā yudhitāṃś ca hanyuḥ 22 tathāpi neme 'lpatayā samarthās; teṣāṃ jayāyeti bhaven mataṃ vaḥ sametya sarve sahitāḥ suhṛdbhis; teṣāṃ vināśāya yateyur eva 23 duryodhanasyāpi mataṃ yathāvan; na jñāyate kiṃ nu kariṣyatīti ajñāyamāne ca mate parasya; kiṃ syāt samārabhyatamaṃ mataṃ vaḥ 24 tasmād ito gacchatu dharmaśīlaḥ; śuciḥ kulīnaḥ puruṣo 'pramattaḥ dūtaḥ samarthaḥ praśamāya teṣāṃ; rājyārdha dānāya yudhiṣṭhirasya 25 niśamya vākyaṃ tu janārdanasya; dharmārthayuktaṃ madhuraṃ samaṃ ca samādade vākyam athāgrajo 'sya; saṃpūjya vākyaṃ tad atīva rājan |