|
1
vartamāne tathābhūte yajñe paramake 'dbhute saśiṣya ājagāmāśu vālmīkir munipuṃgavaḥ 2 sa dṛṣṭvā divyasaṃkāśaṃ yajñam adbhutadarśanam ekānte ṛṣivāṭānāṃ cakāra uṭajāñ śubhān 3 sa śiṣyāv abravīd dhṛṣṭo yuvāṃ gatvā samāhitau kṛtsnaṃ rāmāyaṇaṃ kāvyaṃ gāyatāṃ parayā mudā 4 ṛṣivāṭeṣu puṇyeṣu brāhmaṇāvasatheṣu ca rathyāsu rājamārgeṣu pārthivānāṃ gṛheṣu ca 5 rāmasya bhavanadvāri yatra karma ca vartate ṛtvijām agrataś caiva tatra geyaṃ viśeṣataḥ 6 imāni ca phalāny atra svādūni vividhāni ca jātāni parvatāgreṣu āsvādyāsvādya gīyatām 7 na yāsyathaḥ śramaṃ vatsau bhakṣayitvā phalāni vai mūlāni ca sumṛṣṭāni nagarāt parihāsyatha 8 yadi śabdāpayed rāmaḥ śravaṇāya mahīpatiḥ ṛṣīṇām upaviṣṭānāṃ tato geyaṃ pravartatām 9 divase viṃśatiḥ sargā geyā vai parayā mudā pramāṇair bahubhis tatra yathoddiṣṭaṃ mayā purā 10 lobhaś cāpi na kartavyaḥ svalpo 'pi dhanakāṅkṣayā kiṃ dhanenāśramasthānāṃ phalamūlopabhoginām 11 yadi pṛcchet sa kākutstho yuvāṃ kasyeti dārakau vālmīker atha śiṣyau hi brūtām evaṃ narādhipam 12 imās tantrīḥ sumadhurāḥ sthānaṃ vā pūrvadarśitam mūrchayitvā sumadhuraṃ gāyetāṃ vigatajvarau 13 ādiprabhṛti geyaṃ syān na cāvajñāya pārthivam pitā hi sarvabhūtānāṃ rājā bhavati dharmataḥ 14 tad yuvāṃ hṛṣṭamanasau śvaḥ prabhāte samādhinā gāyetāṃ madhuraṃ geyaṃ tantrīlayasamanvitam 15 iti saṃdiśya bahuśo muniḥ prācetasas tadā vālmīkiḥ paramodāras tūṣṇīm āsīn mahāyaśāḥ 16 tām adbhutāṃ tau hṛdaye kumārau; niveśya vāṇīm ṛṣibhāṣitāṃ śubhām samutsukau tau sukham ūṣatur niśāṃ; yathāśvinau bhārgavanītisaṃskṛtau |
1
वर्तमाने तदाभूते यज्ञे परमके ऽथभुते सशिष्य आजगामाशु वाल्मीकिर मुनिपुंगवः 2 स थृष्ट्वा थिव्यसंकाशं यज्ञम अथ्भुतथर्शनम एकान्ते ऋषिवाटानां चकार उटजाञ शुभान 3 स शिष्याव अब्रवीथ धृष्टॊ युवां गत्वा समाहितौ कृत्स्नं रामायणं काव्यं गायतां परया मुथा 4 ऋषिवाटेषु पुण्येषु बराह्मणावसदेषु च रद्यासु राजमार्गेषु पार्दिवानां गृहेषु च 5 रामस्य भवनथ्वारि यत्र कर्म च वर्तते ऋत्विजाम अग्रतश चैव तत्र गेयं विशेषतः 6 इमानि च फलान्य अत्र सवाथूनि विविधानि च जातानि पर्वताग्रेषु आस्वाथ्यास्वाथ्य गीयताम 7 न यास्यदः शरमं वत्सौ भक्षयित्वा फलानि वै मूलानि च सुमृष्टानि नगरात परिहास्यद 8 यथि शब्थापयेथ रामः शरवणाय महीपतिः ऋषीणाम उपविष्टानां ततॊ गेयं परवर्तताम 9 थिवसे विंशतिः सर्गा गेया वै परया मुथा परमाणैर बहुभिस तत्र यदॊथ्थिष्टं मया पुरा 10 लॊभश चापि न कर्तव्यः सवल्पॊ ऽपि धनकाङ्क्षया किं धनेनाश्रमस्दानां फलमूलॊपभॊगिनाम 11 यथि पृच्छेत स काकुत्स्दॊ युवां कस्येति थारकौ वाल्मीकेर अद शिष्यौ हि बरूताम एवं नराधिपम 12 इमास तन्त्रीः सुमधुराः सदानं वा पूर्वथर्शितम मूर्छयित्वा सुमधुरं गायेतां विगतज्वरौ 13 आथिप्रभृति गेयं सयान न चावज्ञाय पार्दिवम पिता हि सर्वभूतानां राजा भवति धर्मतः 14 तथ युवां हृष्टमनसौ शवः परभाते समाधिना गायेतां मधुरं गेयं तन्त्रीलयसमन्वितम 15 इति संथिश्य बहुशॊ मुनिः पराचेतसस तथा वाल्मीकिः परमॊथारस तूष्णीम आसीन महायशाः 16 ताम अथ्भुतां तौ हृथये कुमारौ; निवेश्य वाणीम ऋषिभाषितां शुभाम समुत्सुकौ तौ सुखम ऊषतुर निशां; यदाश्विनौ भार्गवनीतिसंस्कृतौ |