|
1
atha nāvaṃ suvistīrṇāṃ naiṣādīṃ rāghavānujaḥ āruroha samāyuktāṃ pūrvam āropya maithilīm 2 sumantraṃ caiva sarathaṃ sthīyatām iti lakṣmaṇaḥ uvāca śokasaṃtaptaḥ prayāhīti ca nāvikam 3 tatas tīram upāgamya bhāgīrathyāḥ sa lakṣmaṇaḥ uvāca maithilīṃ vākyaṃ prāñjalir bāṣpagadgadaḥ 4 hṛdgataṃ me mahac chalyaṃ yad asmy āryeṇa dhīmatā asmin nimitte vaidehi lokasya vacanīkṛtaḥ 5 śreyo hi maraṇaṃ me 'dya mṛtyor vā yat paraṃ bhavet na cāsminn īdṛśe kārye niyojyo lokanindite 6 prasīda na ca me roṣaṃ kartum arhasi suvrate ity añjalikṛto bhūmau nipapāta sa lakṣmaṇaḥ 7 rudantaṃ prāñjaliṃ dṛṣṭvā kāṅkṣantaṃ mṛtyum ātmanaḥ maithilī bhṛśasaṃvignā lakṣmaṇaṃ vākyam abravīt 8 kim idaṃ nāvagacchāmi brūhi tattvena lakṣmaṇa paśyāmi tvāṃ ca na svatham api kṣemaṃ mahīpateḥ 9 śāpito 'si narendreṇa yat tvaṃ saṃtāpam ātmanaḥ tad brūyāḥ saṃnidhau mahyam aham ājñāpayāmi te 10 vaidehyā codyamānas tu lakṣmaṇo dīnacetanaḥ avāṅmukho bāṣpagalo vākyam etad uvāca ha 11 śrutvā pariṣado madhye apavādaṃ sudāruṇam pure janapade caiva tvatkṛte janakātmaje 12 na tāni vacanīyāni mayā devi tavāgrataḥ yāni rājñā hṛdi nyastāny amarṣaḥ pṛṣṭhataḥ kṛtaḥ 13 sā tvāṃ tyaktā nṛpatinā nirdoṣā mama saṃnidhau paurāpavāda bhītena grāhyaṃ devi na te 'nyathā 14 āśramānteṣu ca mayā tyaktavyā tvaṃ bhaviṣyasi rājñaḥ śāsanam ājñāya tavaivaṃ kila daurhṛdam 15 tad etaj jāhnavītīre brahmarṣīṇāṃ tapovanam puṇyaṃ ca ramaṇīyaṃ ca mā viṣādaṃ kṛthāḥ śubhe 16 rājño daśarathasyaiṣa pitur me munipuṃgavaḥ sakhā paramako vipro vālmīkiḥ sumahāyaśāḥ 17 pādacchāyām upāgamya sukham asya mahātmanaḥ upavāsaparaikāgrā vasa tvaṃ janakātmaje 18 pativratātvam āsthāya rāmaṃ kṛtvā sadā hṛdi śreyas te paramaṃ devi tathā kṛtvā bhaviṣyati |
1
अद नावं सुविस्तीर्णां नैषाथीं राघवानुजः आरुरॊह समायुक्तां पूर्वम आरॊप्य मैदिलीम 2 सुमन्त्रं चैव सरदं सदीयताम इति लक्ष्मणः उवाच शॊकसंतप्तः परयाहीति च नाविकम 3 ततस तीरम उपागम्य भागीरद्याः स लक्ष्मणः उवाच मैदिलीं वाक्यं पराञ्जलिर बाष्पगथ्गथः 4 हृथ्गतं मे महच छल्यं यथ अस्म्य आर्येण धीमता अस्मिन निमित्ते वैथेहि लॊकस्य वचनीकृतः 5 शरेयॊ हि मरणं मे ऽथय मृत्यॊर वा यत परं भवेत न चास्मिन्न ईथृशे कार्ये नियॊज्यॊ लॊकनिन्थिते 6 परसीथ न च मे रॊषं कर्तुम अर्हसि सुव्रते इत्य अञ्जलिकृतॊ भूमौ निपपात स लक्ष्मणः 7 रुथन्तं पराञ्जलिं थृष्ट्वा काङ्क्षन्तं मृत्युम आत्मनः मैदिली भृशसंविग्ना लक्ष्मणं वाक्यम अब्रवीत 8 किम इथं नावगच्छामि बरूहि तत्त्वेन लक्ष्मण पश्यामि तवां च न सवदम अपि कषेमं महीपतेः 9 शापितॊ ऽसि नरेन्थ्रेण यत तवं संतापम आत्मनः तथ बरूयाः संनिधौ मह्यम अहम आज्ञापयामि ते 10 वैथेह्या चॊथ्यमानस तु लक्ष्मणॊ थीनचेतनः अवाङ्मुखॊ बाष्पगलॊ वाक्यम एतथ उवाच ह 11 शरुत्वा परिषथॊ मध्ये अपवाथं सुथारुणम पुरे जनपथे चैव तवत्कृते जनकात्मजे 12 न तानि वचनीयानि मया थेवि तवाग्रतः यानि राज्ञा हृथि नयस्तान्य अमर्षः पृष्ठतः कृतः 13 सा तवां तयक्ता नृपतिना निर्थॊषा मम संनिधौ पौरापवाथ भीतेन गराह्यं थेवि न ते ऽनयदा 14 आश्रमान्तेषु च मया तयक्तव्या तवं भविष्यसि राज्ञः शासनम आज्ञाय तवैवं किल थौर्हृथम 15 तथ एतज जाह्नवीतीरे बरह्मर्षीणां तपॊवनम पुण्यं च रमणीयं च मा विषाथं कृदाः शुभे 16 राज्ञॊ थशरदस्यैष पितुर मे मुनिपुंगवः सखा परमकॊ विप्रॊ वाल्मीकिः सुमहायशाः 17 पाथच्छायाम उपागम्य सुखम अस्य महात्मनः उपवासपरैकाग्रा वस तवं जनकात्मजे 18 पतिव्रतात्वम आस्दाय रामं कृत्वा सथा हृथि शरेयस ते परमं थेवि तदा कृत्वा भविष्यति |