|
1
śrutvā hanumato vākyaṃ praśritaṃ dharmasaṃhitam svāmisatkārasaṃyuktam aṅgado vākyam abravīt 2 sthairyaṃ sarvātmanā śaucam ānṛśaṃsyam athārjavam vikramaiś caiva dhairyaṃ ca sugrīve nopapadyate 3 bhrātur jyeṣṭhasya yo bhāryāṃ jīvito mahiṣīṃ priyām dharmeṇa mātaraṃ yas tu svīkaroti jugupsitaḥ 4 kathaṃ sa dharmaṃ jānīte yena bhrātrā durātmanā yuddhāyābhiniyuktena bilasya pihitaṃ mukham 5 satyāt pāṇigṛhītaś ca kṛtakarmā mahāyaśāḥ vismṛto rāghavo yena sa kasya sukṛtaṃ smaret 6 lakṣmaṇasya bhayād yena nādharmabhayabhīruṇā ādiṣṭā mārgituṃ sītāṃ dharmam asmin kathaṃ bhavet 7 tasmin pāpe kṛtaghne tu smṛtihīne calātmani āryaḥ ko viśvasej jātu tat kulīno jijīviṣuḥ 8 rājye putraṃ pratiṣṭhāpya saguṇo nirguṇo 'pi vā kathaṃ śatrukulīnaṃ māṃ sugrīvo jīvayiṣyati 9 bhinnamantro 'parāddhaś ca hīnaśaktiḥ kathaṃ hy aham kiṣkindhāṃ prāpya jīveyam anātha iva durbalaḥ 10 upāṃśudaṇḍena hi māṃ bandhanenopapādayet śaṭhaḥ krūro nṛśaṃsaś ca sugrīvo rājyakāraṇāt 11 bandhanāc cāvasādān me śreyaḥ prāyopaveśanam anujānīta māṃ sarve gṛhān gacchantu vānarāḥ 12 ahaṃ vaḥ pratijānāmi na gamiṣyāmy ahaṃ purīm ihaiva prāyam āsiṣye śreyo maraṇam eva me 13 abhivādanapūrvaṃ tu rājā kuśalam eva ca vācyas tato yavīyān me sugrīvo vānareśvaraḥ 14 ārogyapūrvaṃ kuśalaṃ vācyā mātā rumā ca me mātaraṃ caiva me tārām āśvāsayitum arhatha 15 prakṛtyā priyaputrā sā sānukrośā tapasvinī vinaṣṭaṃ mām iha śrutvā vyaktaṃ hāsyati jīvitam 16 etāvad uktvā vacanaṃ vṛddhān apy abhivādya ca saṃviveśāṅgado bhūmau rudan darbheṣu durmanāḥ 17 tasya saṃviśatas tatra rudanto vānararṣabhāḥ nayanebhyaḥ pramumucur uṣṇaṃ vai vāriduḥkhitāḥ 18 sugrīvaṃ caiva nindantaḥ praśaṃsantaś ca vālinam parivāryāṅgado sarve vyavasyan prāyam āsitum 19 mataṃ tad vāliputrasya vijñāya plavagarṣabhāḥ upaspṛśyodakaṃ sarve prāṅmukhāḥ samupāviśan dakṣiṇāgreṣu darbheṣu udaktīraṃ samāśritāḥ 20 sa saṃviśadbhir bahubhir mahīdharo; mahādrikūṭapramitaiḥ plavaṃgamaiḥ 21 babhūva saṃnāditanirjharāntaro; bhṛśaṃ nadadbhir jaladair ivolbaṇaiḥ |
1
शरुत्वा हनुमतॊ वाक्यं परश्रितं धर्मसंहितम सवामिसत्कारसंयुक्तम अङ्गथॊ वाक्यम अब्रवीत 2 सदैर्यं सर्वात्मना शौचम आनृशंस्यम अदार्जवम विक्रमैश चैव धैर्यं च सुग्रीवे नॊपपथ्यते 3 भरातुर जयेष्ठस्य यॊ भार्यां जीवितॊ महिषीं परियाम धर्मेण मातरं यस तु सवीकरॊति जुगुप्सितः 4 कदं स धर्मं जानीते येन भरात्रा थुरात्मना युथ्धायाभिनियुक्तेन बिलस्य पिहितं मुखम 5 सत्यात पाणिगृहीतश च कृतकर्मा महायशाः विस्मृतॊ राघवॊ येन स कस्य सुकृतं समरेत 6 लक्ष्मणस्य भयाथ येन नाधर्मभयभीरुणा आथिष्टा मार्गितुं सीतां धर्मम अस्मिन कदं भवेत 7 तस्मिन पापे कृतघ्ने तु समृतिहीने चलात्मनि आर्यः कॊ विश्वसेज जातु तत कुलीनॊ जिजीविषुः 8 राज्ये पुत्रं परतिष्ठाप्य सगुणॊ निर्गुणॊ ऽपि वा कदं शत्रुकुलीनं मां सुग्रीवॊ जीवयिष्यति 9 भिन्नमन्त्रॊ ऽपराथ्धश च हीनशक्तिः कदं हय अहम किष्किन्धां पराप्य जीवेयम अनाद इव थुर्बलः 10 उपांशुथण्डेन हि मां बन्धनेनॊपपाथयेत शठः करूरॊ नृशंसश च सुग्रीवॊ राज्यकारणात 11 बन्धनाच चावसाथान मे शरेयः परायॊपवेशनम अनुजानीत मां सर्वे गृहान गच्छन्तु वानराः 12 अहं वः परतिजानामि न गमिष्याम्य अहं पुरीम इहैव परायम आसिष्ये शरेयॊ मरणम एव मे 13 अभिवाथनपूर्वं तु राजा कुशलम एव च वाच्यस ततॊ यवीयान मे सुग्रीवॊ वानरेश्वरः 14 आरॊग्यपूर्वं कुशलं वाच्या माता रुमा च मे मातरं चैव मे ताराम आश्वासयितुम अर्हद 15 परकृत्या परियपुत्रा सा सानुक्रॊशा तपस्विनी विनष्टं माम इह शरुत्वा वयक्तं हास्यति जीवितम 16 एतावथ उक्त्वा वचनं वृथ्धान अप्य अभिवाथ्य च संविवेशाङ्गथॊ भूमौ रुथन थर्भेषु थुर्मनाः 17 तस्य संविशतस तत्र रुथन्तॊ वानरर्षभाः नयनेभ्यः परमुमुचुर उष्णं वै वारिथुःखिताः 18 सुग्रीवं चैव निन्थन्तः परशंसन्तश च वालिनम परिवार्याङ्गथॊ सर्वे वयवस्यन परायम आसितुम 19 मतं तथ वालिपुत्रस्य विज्ञाय पलवगर्षभाः उपस्पृश्यॊथकं सर्वे पराङ्मुखाः समुपाविशन थक्षिणाग्रेषु थर्भेषु उथक्तीरं समाश्रिताः 20 स संविशथ्भिर बहुभिर महीधरॊ; महाथ्रिकूटप्रमितैः पलवंगमैः 21 बभूव संनाथितनिर्झरान्तरॊ; भृशं नथथ्भिर जलथैर इवॊल्बणैः |