|
1
[य] तदा महात्मनस तस्य तपस्य उग्रे च वर्ततः अनादस्येव निधनं तिष्ठत्स्व अस्मासु बन्धुषु 2 थुर्विज्ञेया हि गतयः पुरुषाणां मता मम यत्र वैचित्रवीर्यॊ ऽसौ थग्ध एवं थवाग्निना 3 यस्य पुत्रशतं शरीमथ अभवथ बाहुशालिनः नागायुत बलॊ राजा स थग्धॊ हि थवाग्निना 4 यं पुरा पर्यवीजन्त तालवृन्तैर वरस्त्रियः तं गृध्राः पर्यवीजन्त थावाग्निपरिकालितम 5 सूतमागध संघैश च शयानॊ यः परबॊध्यते धरण्यां स नृपः शेते पापस्य मम कर्मभिः 6 न तु शॊचामि गान्धारीं हतपुत्रां यशस्विनीम पतिलॊकम अनुप्राप्तां तदा भर्तृव्रते सदिताम 7 पृदाम एव तु शॊचामि या पुत्रैश्वर्यम ऋथ्धिमत उत्सृज्य सुमहथ थीप्तं वनवासम अरॊचयत 8 धिग राज्यम इथम अस्माकं धिग बलं धिक पराक्रमम कषत्रधर्मच धिग यस्मान मृता जीवामहे वयम 9 सुसूक्ष्मा किल कालस्य गतिर थविज वरॊत्तम यत समुत्सृज्य राज्यं सा वनवासम अरॊचयत 10 युधिष्ठिरस्य जननी भीमस्य विजयस्य च अनादवत कदं थग्धा इति मुह्यामि चिन्तयन 11 वृदा संतॊषितॊ वह्निः खाण्डवे सव्यसाचिना उपकारम अजानन स कृतघ्न इति मे मतिः 12 यत्राथहत स भगवान मातरं सव्यसाचिनः कृत्वा यॊ बराह्मणच छथ्म भिक्षार्दी समुपागतः धिग अग्निं धिक च पार्दस्य विश्रुतां सत्यसंधताम 13 इथं कष्टतरं चान्यथ भगवन परतिभाति मे वृदाग्निना समायॊगॊ यथ अभूत पृदिवीपतेः 14 तदा तपस्विनस तस्य राजर्षेः कौरवस्य ह कदम एवंविधॊ मृत्युः परशास्य पृदिवीम इमाम 15 तिष्ठत्सु मन्त्रपूतेषु तस्याग्निषु महावने वृदाग्निना समायुक्तॊ निष्ठां पराप्तः पिता मम 16 मन्ये पृदा वेपमाना कृषा धमनि संतता हा तात धर्मराजेति समाक्रन्थन महाभये 17 भीम पर्याप्नुहि भयाथ इति चैवाभिवाशती समन्ततः परिक्षिप्ता माता मे ऽभूथ थवाग्निना 18 सहथेवः परियस तस्याः पुत्रेभ्यॊ ऽधिक एव तु न चैनां मॊक्षयाम आस वीरॊ माथ्रवतीसुतः 19 तच छरुत्वा रुरुथुः सर्वे समालिङ्ग्य परस्परम पाण्डवाः पञ्च थुःखार्ता भूतानीव युगक्षये 20 तेषां तु पुरुषेन्थ्राणां रुथतां रुधित सवनः परासाथाभॊग संरुथ्धॊ अन्वरौत्सीत स रॊथसी |
1
[y] tathā mahātmanas tasya tapasy ugre ca vartataḥ anāthasyeva nidhanaṃ tiṣṭhatsv asmāsu bandhuṣu 2 durvijñeyā hi gatayaḥ puruṣāṇāṃ matā mama yatra vaicitravīryo 'sau dagdha evaṃ davāgninā 3 yasya putraśataṃ śrīmad abhavad bāhuśālinaḥ nāgāyuta balo rājā sa dagdho hi davāgninā 4 yaṃ purā paryavījanta tālavṛntair varastriyaḥ taṃ gṛdhrāḥ paryavījanta dāvāgniparikālitam 5 sūtamāgadha saṃghaiś ca śayāno yaḥ prabodhyate dharaṇyāṃ sa nṛpaḥ śete pāpasya mama karmabhiḥ 6 na tu śocāmi gāndhārīṃ hataputrāṃ yaśasvinīm patilokam anuprāptāṃ tathā bhartṛvrate sthitām 7 pṛthām eva tu śocāmi yā putraiśvaryam ṛddhimat utsṛjya sumahad dīptaṃ vanavāsam arocayat 8 dhig rājyam idam asmākaṃ dhig balaṃ dhik parākramam kṣatradharmaca dhig yasmān mṛtā jīvāmahe vayam 9 susūkṣmā kila kālasya gatir dvija varottama yat samutsṛjya rājyaṃ sā vanavāsam arocayat 10 yudhiṣṭhirasya jananī bhīmasya vijayasya ca anāthavat kathaṃ dagdhā iti muhyāmi cintayan 11 vṛthā saṃtoṣito vahniḥ khāṇḍave savyasācinā upakāram ajānan sa kṛtaghna iti me matiḥ 12 yatrādahat sa bhagavān mātaraṃ savyasācinaḥ kṛtvā yo brāhmaṇac chadma bhikṣārthī samupāgataḥ dhig agniṃ dhik ca pārthasya viśrutāṃ satyasaṃdhatām 13 idaṃ kaṣṭataraṃ cānyad bhagavan pratibhāti me vṛthāgninā samāyogo yad abhūt pṛthivīpateḥ 14 tathā tapasvinas tasya rājarṣeḥ kauravasya ha katham evaṃvidho mṛtyuḥ praśāsya pṛthivīm imām 15 tiṣṭhatsu mantrapūteṣu tasyāgniṣu mahāvane vṛthāgninā samāyukto niṣṭhāṃ prāptaḥ pitā mama 16 manye pṛthā vepamānā kṛṣā dhamani saṃtatā hā tāta dharmarājeti samākrandan mahābhaye 17 bhīma paryāpnuhi bhayād iti caivābhivāśatī samantataḥ parikṣiptā mātā me 'bhūd davāgninā 18 sahadevaḥ priyas tasyāḥ putrebhyo 'dhika eva tu na caināṃ mokṣayām āsa vīro mādravatīsutaḥ 19 tac chrutvā ruruduḥ sarve samāliṅgya parasparam pāṇḍavāḥ pañca duḥkhārtā bhūtānīva yugakṣaye 20 teṣāṃ tu puruṣendrāṇāṃ rudatāṃ rudhita svanaḥ prāsādābhoga saṃruddho anvarautsīt sa rodasī |