|
1
[वै] कुन्त्यास तु वचनं शरुत्वा पण्डवा राजसत्त्नम वरीडिताः संन्यवर्तन्त पाञ्चाल्या साहितानघाः 2 ततः शब्थॊ महान आसीत सर्वेषाम एव भारत अन्तःपुराणां रुथतां थृष्ट्वा कुन्तीं तदागताम 3 परथक्षिणम अदावृत्य राजानं पाण्डवास तथा अभिवाथ्य नयवर्तन्त पृदां ताम अनिवर्त्य वै 4 ततॊ ऽबरवीन महाराजॊ धृतराष्ट्रॊ ऽमबिका सुतः गान्धारीं विथुरं चैव समाभाष्य निगृह्य च 5 युधिष्ठिरस्य जननी थेवी साधु निवर्त्यताम यदा युधिष्ठिरः पराह तत सर्वं सत्यम एव हि 6 पुत्रैश्वर्यं महथ इथम अपास्या च महाफलम का नु गच्छेथ वनं थुर्गं पुत्रान उत्सृज्य मूढवत 7 राज्यस्दया तपस तप्तं थानं थत्तं वरतं कृतम अनया शक्यम अथ्येह शरूयतां च वचॊ मम 8 गान्धारि परितुष्टॊ ऽसमि वध्वाः शुश्रूषणेन वै तस्मात तवम एनां धर्मज्ञे समनुज्ञातुम अर्हसि 9 इत्य उक्ता सौबलेयी तु राज्ञा कुन्तीम उवाच ह तत सर्वं राजवचनं सवं च वाक्यां विशेषवत 10 न च सा वनवासाय थेवीं कृतमतिं तथा शक्नॊत्य उपावर्तयितुं कुन्तीं धर्मपरां सतीम 11 तस्यास तु तं सदिरं जञात्वा वयवसायं कुरु सत्रियः निवृत्तांश च कुरुश्रेष्ठान थृष्ट्वा पररुरुथुस तथा 12 उपावृत्तेषु पार्देषु सर्वेष्व अन्तःपुरेषु च ययौ राजा महाप्राज्ञॊ धृतराष्ट्रॊ वनं तथा 13 पाण्डवा अपि थीनास ते थुःखशॊकपरायणाः यानैः सत्री सहिताः सर्वे पुरं परविविशुस तथा 14 तम अहृष्टम इवाकूजं गतॊत्सावम इवाभवत नगरं हास्तिनपुरं सस्त्री वृथ्धकुमारकम 15 सर्वे चासन निरुत्साहाः पाण्डवा जातमन्यवः कुन्त्या हीनाः सुथुःखार्ता वत्सा इव विनाकृताः 16 धृतराष्ट्रस तु तेनाह्ना गत्वा सुमहथ अन्तरम ततॊ भागी रदी तीरे निवासम अकरॊत परभुः 17 पराथुष्कृता यादा नयायम अग्नयॊ वेथपारगैः वयराजन्त थविज शरेष्ठैस तत्र तत्र तपॊधनैः पराथुष्कृताग्निर अभवत स च वृथ्धॊ नराधिपः 18 स राजाग्नीन पर्युपास्य हुत्वा च विधिवत तथा संध्यागतं सहस्रांशुम ऊपातिष्ठत भारत 19 विथुरः संजयश चैव राज्ञः शय्यां कुशैस ततः चक्रतुः कुरुवीरस्य गान्धार्या चाविथूरतः 20 गान्धार्याः संनिकर्षे तु निषसाथ कुशेष्व अद युधिष्ठिरस्य जननी कुन्ती साधुव्रते सदिता 21 तेषां सांश्रवणे चापि निषेथुर वविथुराथयः याजकश च यदॊथ्थेशं थविजा ये चानुयायिनः 22 पराधीत थविजमुख्या सा संप्रज्वालित पावका बभूव तेषां रजनी बरह्मीव परीतिवर्धनी 23 ततॊ रात्र्यां वयतीतायां कृतपूर्वाह्णिक करियाः हुत्वाग्निं विधिवत सर्वे परययुस ते यदाक्रमम उथङ्मुखा निरीक्षन्त उपवासा परायणाः 24 स तेषाम अतिथुःखॊ ऽबभून निवासः परदमे ऽहनि शॊचतां शॊच्यमानानां पौरजानपथैर जनैः |
1
[vai] kuntyās tu vacanaṃ śrutvā paṇḍavā rājasattnama vrīḍitāḥ saṃnyavartanta pāñcālyā sāhitānaghāḥ 2 tataḥ śabdo mahān āsīt sarveṣām eva bhārata antaḥpurāṇāṃ rudatāṃ dṛṣṭvā kuntīṃ tathāgatām 3 pradakṣiṇam athāvṛtya rājānaṃ pāṇḍavās tadā abhivādya nyavartanta pṛthāṃ tām anivartya vai 4 tato 'bravīn mahārājo dhṛtarāṣṭro 'mbikā sutaḥ gāndhārīṃ viduraṃ caiva samābhāṣya nigṛhya ca 5 yudhiṣṭhirasya jananī devī sādhu nivartyatām yathā yudhiṣṭhiraḥ prāha tat sarvaṃ satyam eva hi 6 putraiśvaryaṃ mahad idam apāsyā ca mahāphalam kā nu gacched vanaṃ durgaṃ putrān utsṛjya mūḍhavat 7 rājyasthayā tapas taptaṃ dānaṃ dattaṃ vrataṃ kṛtam anayā śakyam adyeha śrūyatāṃ ca vaco mama 8 gāndhāri parituṣṭo 'smi vadhvāḥ śuśrūṣaṇena vai tasmāt tvam enāṃ dharmajñe samanujñātum arhasi 9 ity uktā saubaleyī tu rājñā kuntīm uvāca ha tat sarvaṃ rājavacanaṃ svaṃ ca vākyāṃ viśeṣavat 10 na ca sā vanavāsāya devīṃ kṛtamatiṃ tadā śaknoty upāvartayituṃ kuntīṃ dharmaparāṃ satīm 11 tasyās tu taṃ sthiraṃ jñātvā vyavasāyaṃ kuru striyaḥ nivṛttāṃś ca kuruśreṣṭhān dṛṣṭvā prarurudus tadā 12 upāvṛtteṣu pārtheṣu sarveṣv antaḥpureṣu ca yayau rājā mahāprājño dhṛtarāṣṭro vanaṃ tadā 13 pāṇḍavā api dīnās te duḥkhaśokaparāyaṇāḥ yānaiḥ strī sahitāḥ sarve puraṃ praviviśus tadā 14 tam ahṛṣṭam ivākūjaṃ gatotsāvam ivābhavat nagaraṃ hāstinapuraṃ sastrī vṛddhakumārakam 15 sarve cāsan nirutsāhāḥ pāṇḍavā jātamanyavaḥ kuntyā hīnāḥ suduḥkhārtā vatsā iva vinākṛtāḥ 16 dhṛtarāṣṭras tu tenāhnā gatvā sumahad antaram tato bhāgī rathī tīre nivāsam akarot prabhuḥ 17 prāduṣkṛtā yāthā nyāyam agnayo vedapāragaiḥ vyarājanta dvija śreṣṭhais tatra tatra tapodhanaiḥ prāduṣkṛtāgnir abhavat sa ca vṛddho narādhipaḥ 18 sa rājāgnīn paryupāsya hutvā ca vidhivat tadā saṃdhyāgataṃ sahasrāṃśum ūpātiṣṭhata bhārata 19 viduraḥ saṃjayaś caiva rājñaḥ śayyāṃ kuśais tataḥ cakratuḥ kuruvīrasya gāndhāryā cāvidūrataḥ 20 gāndhāryāḥ saṃnikarṣe tu niṣasāda kuśeṣv atha yudhiṣṭhirasya jananī kuntī sādhuvrate sthitā 21 teṣāṃ sāṃśravaṇe cāpi niṣedur vvidurādayaḥ yājakaś ca yathoddeśaṃ dvijā ye cānuyāyinaḥ 22 prādhīta dvijamukhyā sā saṃprajvālita pāvakā babhūva teṣāṃ rajanī brahmīva prītivardhanī 23 tato rātryāṃ vyatītāyāṃ kṛtapūrvāhṇika kriyāḥ hutvāgniṃ vidhivat sarve prayayus te yathākramam udaṅmukhā nirīkṣanta upavāsā parāyaṇāḥ 24 sa teṣām atiduḥkho 'bbhūn nivāsaḥ prathame 'hani śocatāṃ śocyamānānāṃ paurajānapadair janaiḥ |