|
1
[वा] युधिष्ठिर महाबाहॊ महाभाग्यं महात्मनः रुथ्राय बहुरूपाय बहु नाम्ने निबॊध मे 2 वथन्त्य अग्निं महाथेवं तदा सदाणुं महेश्वरम एकाक्षं तर्यम्बकं चैव विश्वरूपं शिवं तदा 3 थवे तनू तस्य थेवस्य वेथ जञा बराह्मणा विथुः घॊराम अन्यां शिवाम अन्यां ते तनू बहुधा पुनः 4 उग्रा घॊरा तनूर यास्य सॊ ऽगनिर विथ्युत स भास्करः शिवा सौम्या च या तस्य धर्मस तव आपॊ ऽद चन्थ्रमाः 5 आत्मनॊ ऽरधं तु तस्याग्निर उच्यते भरतर्षभ बरह्मचर्यं चरत्य एष शिवा यास्य तनुस तदा 6 यास्य घॊरतमा मूर्तिर जगत संहरते तया ईश्वरत्वान महत्त्वाच च महेश्वर इति समृतः 7 यन निर्थहति यत तीक्ष्णॊ यथ उग्रॊ यत परतापवान मांसशॊणितमज्जाथॊ यत ततॊ रुथ्र उच्यते 8 थेवानां सुमहान यच च यच चास्य विषयॊ महान यच च विश्वं महत पाति महाथेवस ततः समृतः 9 समेधयति यन नित्यं सर्वार्दान सर्वकर्मभिः शिवम इच्छन मनुष्याणां तस्माथ एष शिवः समृतः 10 थहत्य ऊर्ध्वं सदितॊ यच च पराणॊत्पत्तिः सदितिश च यत सदिरलिङ्गश च यन नित्यं तस्मात सदाणुर इति समृतः 11 यथ अस्य बहुधा रूपं भूतं भव्यं भवत तदा सदावरं जङ्गमं चैव बहुरूपस ततः समृतः 12 धूम्रं रूपं च यत तस्य धूर्जटीत्य अत उच्यते विश्वे थेवाश च यत तस्मिन विश्वरूपस ततः समृतः 13 सहस्राक्षॊ ऽयुताक्षॊ वा सर्वतॊ ऽकषिमयॊ ऽपि वा चक्षुषः परभवस तेजॊ नास्त्य अन्तॊ ऽदास्य चक्षुषाम 14 सर्वदा यत पशून पाति तैश च यथ रमते पुनः तेषाम अधिपतिर यच च तस्मात पशुपतिः समृतः 15 नित्येन बरह्मचर्येण लिङ्गम अस्य यथा सदितम महयन्त्य अस्य लॊकाश च महेश्वर इति समृतः 16 विग्रहं पूजयेथ यॊ वै लिङ्गं वापि महात्मनः लिङ्गं पूजयिता नित्यं महतीं शरियम अश्नुते 17 ऋषयश चापि थेवाश च गन्धर्वाप्सरसस तदा लिङ्गम एवार्चयन्ति सम यत तथ ऊर्ध्वं समास्दितम 18 पूज्यमाने ततस तस्मिन मॊथते स महेश्वरः सुखं थथाति परीतात्मा भक्तानां भक्त वत्सलः 19 एष एव शमशानेषु थेवॊ वसति नित्यशः यजन्ते तं जनास तत्र वीर सदाननिषेविणम 20 विषमस्दः शरीरेषु स मृत्युः पराणिनाम इह स च वायुः शरीरेषु पराणॊ ऽपानः शरीरिणाम 21 तस्य घॊराणि रूपाणि थीप्तानि च बहूनि च लॊके यान्य अस्य पूज्यन्ते विप्रास तानि विथुर बुधाः 22 नामधेयानि वेथेषु बहून्य अस्य यदार्दतः निरुच्यन्ते महत्त्वाच च विभुत्वात कर्मभिस तदा 23 वेथे चास्य विथुर विप्राः शतरुथ्रीयम उत्तमम वयासाथ अनन्तरं यच चाप्य उपस्दानं महात्मनः 24 परथाता सर्वलॊकानां विश्वं चाप्य उच्यते महत जयेष्ठभूतं वथन्त्य एनं बराह्मणा ऋषयॊ ऽपरे 25 परदमॊ हय एष थेवानां मुखाथ अग्निर अजायत गरहैर बहुविधैः पराणान संरुथ्धान उत्सृजत्य अपि 26 स मॊचयति पुण्यात्मा शरण्यः शरणा गतान आयुर आरॊग्यम ऐश्वर्यं वित्तं कामांश च पुष्कलान 27 स थथाति मनुष्येभ्यः स एवाक्षिपते पुनः शक्राथिषु च थेवेषु तस्य चैश्वर्यम उच्यते 28 स एवाभ्यधिकॊ नित्यं तरैलॊक्यस्य शुभाशुभे ऐश्वर्याच चैव कामानाम ईश्वरः पुनर उच्यते 29 महेश्वरश च लॊकानां महताम ईश्वरश च सः बहुभिर विविधै रूपैर विश्वं वयाप्तम इथं जगत तस्य थेवस्य यथ वक्त्रं समुथ्रे वडवामुखम |
1
[vā] yudhiṣṭhira mahābāho mahābhāgyaṃ mahātmanaḥ rudrāya bahurūpāya bahu nāmne nibodha me 2 vadanty agniṃ mahādevaṃ tathā sthāṇuṃ maheśvaram ekākṣaṃ tryambakaṃ caiva viśvarūpaṃ śivaṃ tathā 3 dve tanū tasya devasya veda jñā brāhmaṇā viduḥ ghorām anyāṃ śivām anyāṃ te tanū bahudhā punaḥ 4 ugrā ghorā tanūr yāsya so 'gnir vidyut sa bhāskaraḥ śivā saumyā ca yā tasya dharmas tv āpo 'tha candramāḥ 5 ātmano 'rdhaṃ tu tasyāgnir ucyate bharatarṣabha brahmacaryaṃ caraty eṣa śivā yāsya tanus tathā 6 yāsya ghoratamā mūrtir jagat saṃharate tayā īśvaratvān mahattvāc ca maheśvara iti smṛtaḥ 7 yan nirdahati yat tīkṣṇo yad ugro yat pratāpavān māṃsaśoṇitamajjādo yat tato rudra ucyate 8 devānāṃ sumahān yac ca yac cāsya viṣayo mahān yac ca viśvaṃ mahat pāti mahādevas tataḥ smṛtaḥ 9 samedhayati yan nityaṃ sarvārthān sarvakarmabhiḥ śivam icchan manuṣyāṇāṃ tasmād eṣa śivaḥ smṛtaḥ 10 dahaty ūrdhvaṃ sthito yac ca prāṇotpattiḥ sthitiś ca yat sthiraliṅgaś ca yan nityaṃ tasmāt sthāṇur iti smṛtaḥ 11 yad asya bahudhā rūpaṃ bhūtaṃ bhavyaṃ bhavat tathā sthāvaraṃ jaṅgamaṃ caiva bahurūpas tataḥ smṛtaḥ 12 dhūmraṃ rūpaṃ ca yat tasya dhūrjaṭīty ata ucyate viśve devāś ca yat tasmin viśvarūpas tataḥ smṛtaḥ 13 sahasrākṣo 'yutākṣo vā sarvato 'kṣimayo 'pi vā cakṣuṣaḥ prabhavas tejo nāsty anto 'thāsya cakṣuṣām 14 sarvathā yat paśūn pāti taiś ca yad ramate punaḥ teṣām adhipatir yac ca tasmāt paśupatiḥ smṛtaḥ 15 nityena brahmacaryeṇa liṅgam asya yadā sthitam mahayanty asya lokāś ca maheśvara iti smṛtaḥ 16 vigrahaṃ pūjayed yo vai liṅgaṃ vāpi mahātmanaḥ liṅgaṃ pūjayitā nityaṃ mahatīṃ śriyam aśnute 17 ṛṣayaś cāpi devāś ca gandharvāpsarasas tathā liṅgam evārcayanti sma yat tad ūrdhvaṃ samāsthitam 18 pūjyamāne tatas tasmin modate sa maheśvaraḥ sukhaṃ dadāti prītātmā bhaktānāṃ bhakta vatsalaḥ 19 eṣa eva śmaśāneṣu devo vasati nityaśaḥ yajante taṃ janās tatra vīra sthānaniṣeviṇam 20 viṣamasthaḥ śarīreṣu sa mṛtyuḥ prāṇinām iha sa ca vāyuḥ śarīreṣu prāṇo 'pānaḥ śarīriṇām 21 tasya ghorāṇi rūpāṇi dīptāni ca bahūni ca loke yāny asya pūjyante viprās tāni vidur budhāḥ 22 nāmadheyāni vedeṣu bahūny asya yathārthataḥ nirucyante mahattvāc ca vibhutvāt karmabhis tathā 23 vede cāsya vidur viprāḥ śatarudrīyam uttamam vyāsād anantaraṃ yac cāpy upasthānaṃ mahātmanaḥ 24 pradātā sarvalokānāṃ viśvaṃ cāpy ucyate mahat jyeṣṭhabhūtaṃ vadanty enaṃ brāhmaṇā ṛṣayo 'pare 25 prathamo hy eṣa devānāṃ mukhād agnir ajāyata grahair bahuvidhaiḥ prāṇān saṃruddhān utsṛjaty api 26 sa mocayati puṇyātmā śaraṇyaḥ śaraṇā gatān āyur ārogyam aiśvaryaṃ vittaṃ kāmāṃś ca puṣkalān 27 sa dadāti manuṣyebhyaḥ sa evākṣipate punaḥ śakrādiṣu ca deveṣu tasya caiśvaryam ucyate 28 sa evābhyadhiko nityaṃ trailokyasya śubhāśubhe aiśvaryāc caiva kāmānām īśvaraḥ punar ucyate 29 maheśvaraś ca lokānāṃ mahatām īśvaraś ca saḥ bahubhir vividhai rūpair viśvaṃ vyāptam idaṃ jagat tasya devasya yad vaktraṃ samudre vaḍavāmukham |