|
1
[य] यथ वरं सर्वतीर्दानां तथ बरवीहि पितामह यत्र वै परमं शौचं तन मे वयाख्यातुम अर्हसि 2 [भ] सर्वाणि खलु तीर्दानि गुणवन्ति मनीषिणाम यत तु तीर्दं च शौचं च तन मे शृणु समाहितः 3 अगाधे विमले शुथ्धे सत्यतॊये धृतिह्रथे सनातव्यं मानसे तीर्दे सत्त्वम आलम्ब्य शाश्वतम 4 तीर्दशौचम अनर्दित्वम आर्थवं सत्यम आर्जवम अहिंसा सर्वभूतानाम आनृशंस्यं थमः शमः 5 निर्ममा निरहंकारा निर्थ्वंथ्वा निष्परिग्रहाः शुचयस तीर्दभूतास ते ये भैक्षम उपभुञ्जते 6 तत्त्ववित तव अनहंबुथ्धिस तीर्दं परमम उच्यते शौचलक्षणम एतत ते सर्वत्रैवान्ववेक्षणम 7 रजस तमः सत्त्वम अदॊ येषां निर्धौतम आत्मनः शौचाशौचे न ते सक्ताः सवकार्यपरिमार्गिणः 8 सर तयागेष्व अभिरताः सर्वज्ञाः सर्वथर्शिनः शौचेन वृत्तशौचार्दास ते तीर्दाः शुचयश च ते 9 नॊथक कलिन्नगात्रस तु सनात इत्य अभिधीयते स सनातॊ यॊ थमस्नातः स बाह्याभ्यन्तरः शुचिः 10 अतीतेष्व अनपेक्षा ये पराप्तेष्व अर्देषु निर्ममाः शौचम एव परं तेषां येषां नॊत्पथ्यते सपृहा 11 परज्ञानं शौचम एवेह शरीरस्य विशेषतः तदा निष किंचनत्वं च मनसश च परसन्नता 12 वृत्तशौचं मनः शौचं तीर्दशौचं परं हितम जञानॊत्पन्नं च यच छौचं तच छौचं परमं मतम 13 मनसाद परथीपेन बरह्म जञानबलेन च सनाता ये मानसे तीर्दे तज्ज्ञाः कषेत्रज्ञथर्शिनः 14 समारॊपितशौचस तु नित्यं भव समन्वितः केवलंगुण संपन्नः शुचिर एव नरः सथा 15 शरीरस्दानि तीर्दानि परॊक्तान्य एतानि भारत पृदिव्यां यानि तीर्दानि पुण्यानि शृणु तान्य अपि 16 यदा शरीरस्यॊथ्थेशाः शुचयः परिनिर्मिताः तदा पृदिव्या भागाश च पुण्यानि सलिलानि च 17 परार्दनाच चैव तीर्दस्य सनानाच च पितृतर्पणात धुनन्ति पापं तीर्देषु पूता यान्ति थिवं सुखम 18 परिग्रहाच च साधूनां पृदिव्याश चैव तेजसा अतीव पुण्यास ते भागाः सलिलस्य च तेजसा 19 मनसश च पृदिव्याश च पुण्यतीर्दास तदापरे उभयॊर एव यः सनातः स सिथ्धिं शीघ्रम आप्नुयात 20 यदाबलं करिया हीनं करिया वा बलवर्जिता नेह साधयते कार्यं समायुक्तस तु सिध्यति 21 एवं शरीरशौचेन तीर्दशौचेन चान्विताः ततः सिथ्धिम अवाप्नॊति थविविधं शौचम उत्तमम |
1
[y] yad varaṃ sarvatīrthānāṃ tad bravīhi pitāmaha yatra vai paramaṃ śaucaṃ tan me vyākhyātum arhasi 2 [bh] sarvāṇi khalu tīrthāni guṇavanti manīṣiṇām yat tu tīrthaṃ ca śaucaṃ ca tan me śṛṇu samāhitaḥ 3 agādhe vimale śuddhe satyatoye dhṛtihrade snātavyaṃ mānase tīrthe sattvam ālambya śāśvatam 4 tīrthaśaucam anarthitvam ārdavaṃ satyam ārjavam ahiṃsā sarvabhūtānām ānṛśaṃsyaṃ damaḥ śamaḥ 5 nirmamā nirahaṃkārā nirdvaṃdvā niṣparigrahāḥ śucayas tīrthabhūtās te ye bhaikṣam upabhuñjate 6 tattvavit tv anahaṃbuddhis tīrthaṃ paramam ucyate śaucalakṣaṇam etat te sarvatraivānvavekṣaṇam 7 rajas tamaḥ sattvam atho yeṣāṃ nirdhautam ātmanaḥ śaucāśauce na te saktāḥ svakāryaparimārgiṇaḥ 8 sara tyāgeṣv abhiratāḥ sarvajñāḥ sarvadarśinaḥ śaucena vṛttaśaucārthās te tīrthāḥ śucayaś ca te 9 nodaka klinnagātras tu snāta ity abhidhīyate sa snāto yo damasnātaḥ sa bāhyābhyantaraḥ śuciḥ 10 atīteṣv anapekṣā ye prāpteṣv artheṣu nirmamāḥ śaucam eva paraṃ teṣāṃ yeṣāṃ notpadyate spṛhā 11 prajñānaṃ śaucam eveha śarīrasya viśeṣataḥ tathā niṣ kiṃcanatvaṃ ca manasaś ca prasannatā 12 vṛttaśaucaṃ manaḥ śaucaṃ tīrthaśaucaṃ paraṃ hitam jñānotpannaṃ ca yac chaucaṃ tac chaucaṃ paramaṃ matam 13 manasātha pradīpena brahma jñānabalena ca snātā ye mānase tīrthe tajjñāḥ kṣetrajñadarśinaḥ 14 samāropitaśaucas tu nityaṃ bhava samanvitaḥ kevalaṃguṇa saṃpannaḥ śucir eva naraḥ sadā 15 śarīrasthāni tīrthāni proktāny etāni bhārata pṛthivyāṃ yāni tīrthāni puṇyāni śṛṇu tāny api 16 yathā śarīrasyoddeśāḥ śucayaḥ parinirmitāḥ tathā pṛthivyā bhāgāś ca puṇyāni salilāni ca 17 prārthanāc caiva tīrthasya snānāc ca pitṛtarpaṇāt dhunanti pāpaṃ tīrtheṣu pūtā yānti divaṃ sukham 18 parigrahāc ca sādhūnāṃ pṛthivyāś caiva tejasā atīva puṇyās te bhāgāḥ salilasya ca tejasā 19 manasaś ca pṛthivyāś ca puṇyatīrthās tathāpare ubhayor eva yaḥ snātaḥ sa siddhiṃ śīghram āpnuyāt 20 yathābalaṃ kriyā hīnaṃ kriyā vā balavarjitā neha sādhayate kāryaṃ samāyuktas tu sidhyati 21 evaṃ śarīraśaucena tīrthaśaucena cānvitāḥ tataḥ siddhim avāpnoti dvividhaṃ śaucam uttamam |