|
1
[भी] स लब्ध्वा परमं थेवाथ वरं सत्यवती सुतः अरणीं तव अद संगृह्य ममन्दाग्निचिकीर्षया 2 अद रूपं परं राजन बिभ्रतीं सवेन तेजसा घृताचीं नामाप्सरसम अपश्यथ भगवान ऋषिः 3 ऋषिर अप्सरसं थृष्ट्वा सहसा काममॊहितः अभवथ भगवान वयासॊ वने तस्मिन युधिष्ठिर 4 सा च कृत्वा तथा वयासं कामसंविग्नमानसम शुकी भूत्वा महाराज घृताची समुपागमत 5 स ताम अप्सरसं थृष्ट्वा रूपेणान्येन संवृताम शरीरजेनानुगतः सर्वगात्रातिगेन ह 6 स तु धैर्येण महता निगृह्णन हृच्छयं मुनिः न शशाक नियन्तुं तथ वयासः परविसृतं मनः भावित्वाच चैव भावस्य घृताच्या वपुषा हृतः 7 यत्नान नियच्छतॊ यस्य मुनेर अगि चिकीर्षया अरण्याम एव सहसा तस्य शुक्रम अवापतत 8 सॊ ऽविशङ्केन मनसा तदैव थविजसत्तमः अरणीं ममन्द बरह्मर्षिस तस्यां जज्ञे शुकॊ नृप 9 शुक्रे निर्मद्यमाने तु शुकॊ जज्ञे महातपः परमर्षिर महायॊगिय अरणी गर्भसंभवः 10 यदाध्वरे समिथ्धॊ ऽगनिर बाति हव्यम उपात्तवान तदारूपः शुकॊ जज्ञे परज्वलन्न इव तेजसा 11 बिभ्रत पितुश च कौरव्य रूपवर्णम अनुत्तमम बभौ तथा भावितात्मा विधूमॊ ऽगनिर इव जवलन 12 तं गङ्गा सरितां शरेष्ठा मेरुपृष्ठे जनेश्वर सवरूपिणी तथाभ्येत्य सनापयाम आस वारिणा 13 अन्तरिक्षाच च कौरव्य थन्थः कृष्णाजिनं च ह पपात भुवि राजेन्थ्र शुकस्यार्दे महात्मनः 14 जेहीयन्ते सम गन्धर्वा ननृतुश चाप्सरॊगणाः थेवथुन्थुभयश चैव परावाथ्यन्त महास्वनाः 15 विश्वावसुश च गन्धर्वस तदा तुम्बुरु नारथौ हाहा हूहू च गन्धर्वौ तुष्टुवुः शुकसंभवम 16 तत्र शक्र पुरॊगाश च लॊकपालाः समागताः थेवा थेवर्षयश चैव तदा बरह्मर्षयॊ ऽपि च 17 थिव्यानि सर्वपुष्पानि परववर्षात्र मारुतः जङ्गमं सदावरं चैव परहृष्टम अभवज जगत 18 तं महात्मा सवयं परीत्या थेव्या सह महाथ्युतिः जातमात्रं मुनेः पुत्रं विधिनॊपानयत तथा 19 तस्य थेवेश्वरः शक्रॊ थिव्यम अथ्भुतथर्शनम थथौ कमन्थलुं परीत्या थेव वासांसि चाभिभॊ 20 हंसाश च शतपत्राश च सारसाश च सहस्रशः परथक्षिणम अवर्तन्त शुकाश चासश च भारत 21 आरणेयस तदा थिव्यं पराप्य जन्म महाथ्युतिः तत्रैवॊवास मेधावी वरतचारी समाहितः 22 उत्पन्न मात्रं तं वेथाः सरहस्याः ससंग्रहाः उपतस्दुर महाराज यदास्य पितरं तदा 23 बृहस्पतिं तु वव्रे स वेथवेथाङ्गभाष्यवित उपाध्यायं महाराज धर्मम एवानुचिन्तयन 24 सॊ ऽधीत्य वेथान अखिलान सरहस्यान ससंग्रहान इतिहासं च कार्त्स्न्येन राजशास्त्राणि चाभिभॊ 25 गुरवे थक्षिणां थत्त्वा समावृत्तॊ महामुनिः उग्रं तपः समारेभे बरह्मचारी समाहितः 26 थेवतानाम ऋषीणां च बाल्ये ऽपि स महातपः संमन्त्रणीयॊ मान्यश च जञानेन तपसा तदा 27 न तव अस्य रमते बुथ्धिर आश्रमेषु नराधिप तरिषु गार्हस्त्य मूलेषु मॊक्षधर्मानुथर्शिनः |
1
[bhī] sa labdhvā paramaṃ devād varaṃ satyavatī sutaḥ araṇīṃ tv atha saṃgṛhya mamanthāgnicikīrṣayā 2 atha rūpaṃ paraṃ rājan bibhratīṃ svena tejasā ghṛtācīṃ nāmāpsarasam apaśyad bhagavān ṛṣiḥ 3 ṛṣir apsarasaṃ dṛṣṭvā sahasā kāmamohitaḥ abhavad bhagavān vyāso vane tasmin yudhiṣṭhira 4 sā ca kṛtvā tadā vyāsaṃ kāmasaṃvignamānasam śukī bhūtvā mahārāja ghṛtācī samupāgamat 5 sa tām apsarasaṃ dṛṣṭvā rūpeṇānyena saṃvṛtām śarīrajenānugataḥ sarvagātrātigena ha 6 sa tu dhairyeṇa mahatā nigṛhṇan hṛcchayaṃ muniḥ na śaśāka niyantuṃ tad vyāsaḥ pravisṛtaṃ manaḥ bhāvitvāc caiva bhāvasya ghṛtācyā vapuṣā hṛtaḥ 7 yatnān niyacchato yasya muner agi cikīrṣayā araṇyām eva sahasā tasya śukram avāpatat 8 so 'viśaṅkena manasā tathaiva dvijasattamaḥ araṇīṃ mamantha brahmarṣis tasyāṃ jajñe śuko nṛpa 9 śukre nirmathyamāne tu śuko jajñe mahātapaḥ paramarṣir mahāyogiy araṇī garbhasaṃbhavaḥ 10 yathādhvare samiddho 'gnir bāti havyam upāttavān tathārūpaḥ śuko jajñe prajvalann iva tejasā 11 bibhrat pituś ca kauravya rūpavarṇam anuttamam babhau tadā bhāvitātmā vidhūmo 'gnir iva jvalan 12 taṃ gaṅgā saritāṃ śreṣṭhā merupṛṣṭhe janeśvara svarūpiṇī tadābhyetya snāpayām āsa vāriṇā 13 antarikṣāc ca kauravya dandaḥ kṛṣṇājinaṃ ca ha papāta bhuvi rājendra śukasyārthe mahātmanaḥ 14 jehīyante sma gandharvā nanṛtuś cāpsarogaṇāḥ devadundubhayaś caiva prāvādyanta mahāsvanāḥ 15 viśvāvasuś ca gandharvas tathā tumburu nāradau hāhā hūhū ca gandharvau tuṣṭuvuḥ śukasaṃbhavam 16 tatra śakra purogāś ca lokapālāḥ samāgatāḥ devā devarṣayaś caiva tathā brahmarṣayo 'pi ca 17 divyāni sarvapuṣpāni pravavarṣātra mārutaḥ jaṅgamaṃ sthāvaraṃ caiva prahṛṣṭam abhavaj jagat 18 taṃ mahātmā svayaṃ prītyā devyā saha mahādyutiḥ jātamātraṃ muneḥ putraṃ vidhinopānayat tadā 19 tasya deveśvaraḥ śakro divyam adbhutadarśanam dadau kamandaluṃ prītyā deva vāsāṃsi cābhibho 20 haṃsāś ca śatapatrāś ca sārasāś ca sahasraśaḥ pradakṣiṇam avartanta śukāś cāsaś ca bhārata 21 āraṇeyas tathā divyaṃ prāpya janma mahādyutiḥ tatraivovāsa medhāvī vratacārī samāhitaḥ 22 utpanna mātraṃ taṃ vedāḥ sarahasyāḥ sasaṃgrahāḥ upatasthur mahārāja yathāsya pitaraṃ tathā 23 bṛhaspatiṃ tu vavre sa vedavedāṅgabhāṣyavit upādhyāyaṃ mahārāja dharmam evānucintayan 24 so 'dhītya vedān akhilān sarahasyān sasaṃgrahān itihāsaṃ ca kārtsnyena rājaśāstrāṇi cābhibho 25 gurave dakṣiṇāṃ dattvā samāvṛtto mahāmuniḥ ugraṃ tapaḥ samārebhe brahmacārī samāhitaḥ 26 devatānām ṛṣīṇāṃ ca bālye 'pi sa mahātapaḥ saṃmantraṇīyo mānyaś ca jñānena tapasā tathā 27 na tv asya ramate buddhir āśrameṣu narādhipa triṣu gārhastya mūleṣu mokṣadharmānudarśinaḥ |