|
1
[स] ततस ते परययुः सर्वे निवासाय महीक्षितः शङ्खान परध्मापयन्तॊ वै हृष्टाः परिघबाहवः 2 पाण्डवान गच्छतश चापि शिबिरं नॊ विशां पते महेष्वासॊ ऽनवगात पश्चाथ युयुत्सुः सात्यकिस तदा 3 धृष्टथ्युम्नः शिखण्डी च थरौपथेयाश च सर्वशः सर्वे चान्ये महेष्वासा ययुः सवशिबिराण्य उत 4 ततस ते पराविशन पार्दा हात तविट्कं हतेश्वरम थुर्यॊधनस्य शिबिरं रङ्गवथ विसृते जने 5 गथ उत्सवं पुरम इव हृतनागम इव हरथम सत्रीवर्षवरभूयिष्ठं वृथ्धामात्यैर अधिष्ठिरम 6 तत्रैतान पर्युपातिष्ठन थुर्यॊधन पुरःसराः कृताञ्जलिपुटा राजन काषायमलिनाम्बराः 7 शिबिरं समनुप्राप्य कुरुराजस्य पाण्डवाः अवतेरुर महाराज रदेभ्यॊ रदसत्तमाः 8 ततॊ गाण्डीवधन्वानम अभ्यभाषत केशवः सदितः परिह हिते नित्यम अतीव भरतर्षभ 9 अवरॊपय गाण्डीवम अक्षय्यौ च महेषुधी अदाहम अवरॊक्ष्यामि पश्चाथ भरतसत्तम 10 सवयं चैवावरॊह तवम एत शरेयस तवानघ तच चाकरॊत तदा वीरः पाण्डुपुत्रॊ धनंजयः 11 अद पश्चात ततः कृष्णॊ रश्मीन उत्सृज्य वाजिनाम अवारॊहत मेधावी रदाथ गाण्डीवधन्वनः 12 अदावतीर्णे भूतानाम ईश्वरे सुमहात्मनि कपिर अन्तर्थधे थिव्यॊ धवजॊ गाण्डीवधन्वनः 13 स थग्धॊ थरॊणकर्णाभ्यां थिव्यैर अस्त्रैर महारदः अद थीप्तॊ ऽगनिना हय आशु परजज्वाल महीपते 14 सॊपासङ्गः सरश्मिश च साश्वः सयुग बन्धुरः भस्मीभूते ऽपतथ भूमौ रदे गाण्डीवधन्वनः 15 तं तदा भस्मभूतं तु थृष्ट्वा पाण्डुसुताः परभॊ अभवन विस्मिता राजन्न अर्जुनश चेथम अब्रवीत 16 कृताञ्जलिः सप्रणयं परणिपत्याभिवाथ्य च गॊविन्थ कस्माथ भगवन रदॊ थग्धॊ ऽयम अग्निना 17 किम एतन महथ आश्चर्यम अभवथ यथुनन्थन तन मे बरूहि महाबाहॊ शरॊतव्यं यथि मन्यसे 18 [वा] अस्त्रैर बहुविधैर थग्धः पूर्वम एवायम अर्जुन मथ अधिष्ठितत्वात समरे न विशीर्णः परंतप 19 इथानीं तु विशीर्णॊ ऽयं थग्धॊ बरह्मास्त्र तेजसा मया विमुक्तः कौन्तेय तवय्य अथ्य कृतकर्मणि 20 [स] ईषथ उत्स्मयमानश च भगवान केशवॊ ऽरिहा परिष्वज्य च राजानं युधिष्ठिरम अभाषत 21 थिष्ट्या जयसि कौन्तेय थिष्ट्या ते शत्रवॊ जिताः थिष्ट्या गाण्डीवधन्वा च भीमसेनश च पाण्डवौ 22 मुक्ता वीर कषयाथ अस्मात संग्रामान निहतथ्विषः कषिप्रम उत्तरकालानि कुरु कार्याणि भारत 23 उपयातम उपप्लव्यं सह गाण्डीवधन्वना आनीय मधुपर्कं मां यत पुरा तवम अवॊचदाः 24 एष भराता सखा चैव तव कृष्ण धनंजयः रक्षितव्यॊ महाबाहॊ सर्वास्व आपत्स्व इति परभॊ तव चैवं बरुवाणस्य तदेत्य एवाहम अब्रुवम 25 स सव्यसाची गुप्तस ते विजयी च नरेश्वर भरातृभिः सह राजेन्थ्र शूरः सत्यपराक्रमः मुक्तॊ वीर कषयाथ अस्मात संग्रामाल लॊमहर्षणात 26 एवम उक्तस तु कृष्णेन धर्मराजॊ युधिष्ठिरः हृष्टरॊमा महाराज परत्युवाच जनार्थनम 27 परमुक्तं थरॊणकर्णाभ्यां बरह्मास्त्रम अरिमर्थन 28 कस तवथन्यः सहेत साक्षाथ अपि वज्री पुरंथरः 29 भवतस तु परसाथेन संग्रामे बहवॊ जिताः महारणगतः पार्दॊ यच च नासीत पराङ्मुखः तदैव च महाबाहॊ पर्यायैर बहुभिर मया कर्मणाम अनुसंतानं तेजसश च गतिः शुभा 30 उपप्लव्ये महर्षिर मे कृष्णथ्वैपायनॊ ऽबरवीत यतॊ धर्मस ततः कृष्णॊ यद कृष्णस ततॊ जयः 31 इत्य एवम उक्ते ते वीराः शिबिरं तव भारत परविश्य परत्यपथ्यन्त कॊशरत्नर्थ्धि संचयान 32 रजतं जातरूपं च मणीन अद च मौक्तिकान भूषणान्य अद मुख्यानि कम्बलान्य अजिनानि च थासीथासम असंख्येयं राज्यॊपकरणानि च 33 ते पराप्य धनम अक्षय्यं तवथीयं भरतर्षभ उथक्रॊशन महेष्वासा नरेन्थ्र विजितारयः 34 ते तु वीराः समाश्वस्य वाहनान्य अवमुच्य च अतिष्ठन्त मुहुः सर्वे पाण्डवाः सात्यकिस तदा 35 अदाब्रवीन महाराज वासुथेवॊ महायशाः अस्माभिर मङ्गलार्दाय वस्तव्यं शिबिराथ बहिः 36 तदेत्य उक्त्वा च ते सर्वे पाण्डवाः सात्यकिस तदा वासुथेवेन सहिता मङ्गलार्दं ययुर बहिः 37 ते समासाथ्य सरितं पुण्यामॊघवतीं नृप नयवसन्न अद तां रात्रिं पाण्डवा हतशत्रवः 38 ततः संप्रेषयाम आसुर याथवं नागसाह्वयम स च परायाज जवेनाशु वासुथेवः परतापवान थारुकं रदम आरॊप्य येन राजाम्बिका सुतः 39 तम ऊचुः संप्रयास्यन्तं सैन्यसुग्रीव वाहनम परत्याश्वासय गान्धारीं हतपुत्रां यशस्विनीम 40 स परायात पाण्डवैर उक्तस तत पुरं सात्वतां वरः आससाथयिषुः कषिप्रं गान्धारीं निहतात्मजाम |
1
[s] tatas te prayayuḥ sarve nivāsāya mahīkṣitaḥ śaṅkhān pradhmāpayanto vai hṛṣṭāḥ parighabāhavaḥ 2 pāṇḍavān gacchataś cāpi śibiraṃ no viśāṃ pate maheṣvāso 'nvagāt paścād yuyutsuḥ sātyakis tathā 3 dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca draupadeyāś ca sarvaśaḥ sarve cānye maheṣvāsā yayuḥ svaśibirāṇy uta 4 tatas te prāviśan pārthā hāta tviṭkaṃ hateśvaram duryodhanasya śibiraṃ raṅgavad visṛte jane 5 gad utsavaṃ puram iva hṛtanāgam iva hradam strīvarṣavarabhūyiṣṭhaṃ vṛddhāmātyair adhiṣṭhiram 6 tatraitān paryupātiṣṭhan duryodhana puraḥsarāḥ kṛtāñjalipuṭā rājan kāṣāyamalināmbarāḥ 7 śibiraṃ samanuprāpya kururājasya pāṇḍavāḥ avaterur mahārāja rathebhyo rathasattamāḥ 8 tato gāṇḍīvadhanvānam abhyabhāṣata keśavaḥ sthitaḥ priha hite nityam atīva bharatarṣabha 9 avaropaya gāṇḍīvam akṣayyau ca maheṣudhī athāham avarokṣyāmi paścād bharatasattama 10 svayaṃ caivāvaroha tvam eta śreyas tavānagha tac cākarot tathā vīraḥ pāṇḍuputro dhanaṃjayaḥ 11 atha paścāt tataḥ kṛṣṇo raśmīn utsṛjya vājinām avārohata medhāvī rathād gāṇḍīvadhanvanaḥ 12 athāvatīrṇe bhūtānām īśvare sumahātmani kapir antardadhe divyo dhvajo gāṇḍīvadhanvanaḥ 13 sa dagdho droṇakarṇābhyāṃ divyair astrair mahārathaḥ atha dīpto 'gninā hy āśu prajajvāla mahīpate 14 sopāsaṅgaḥ saraśmiś ca sāśvaḥ sayuga bandhuraḥ bhasmībhūte 'patad bhūmau rathe gāṇḍīvadhanvanaḥ 15 taṃ tathā bhasmabhūtaṃ tu dṛṣṭvā pāṇḍusutāḥ prabho abhavan vismitā rājann arjunaś cedam abravīt 16 kṛtāñjaliḥ sapraṇayaṃ praṇipatyābhivādya ca govinda kasmād bhagavan ratho dagdho 'yam agninā 17 kim etan mahad āścaryam abhavad yadunandana tan me brūhi mahābāho śrotavyaṃ yadi manyase 18 [vā] astrair bahuvidhair dagdhaḥ pūrvam evāyam arjuna mad adhiṣṭhitatvāt samare na viśīrṇaḥ paraṃtapa 19 idānīṃ tu viśīrṇo 'yaṃ dagdho brahmāstra tejasā mayā vimuktaḥ kaunteya tvayy adya kṛtakarmaṇi 20 [s] īṣad utsmayamānaś ca bhagavān keśavo 'rihā pariṣvajya ca rājānaṃ yudhiṣṭhiram abhāṣata 21 diṣṭyā jayasi kaunteya diṣṭyā te śatravo jitāḥ diṣṭyā gāṇḍīvadhanvā ca bhīmasenaś ca pāṇḍavau 22 muktā vīra kṣayād asmāt saṃgrāmān nihatadviṣaḥ kṣipram uttarakālāni kuru kāryāṇi bhārata 23 upayātam upaplavyaṃ saha gāṇḍīvadhanvanā ānīya madhuparkaṃ māṃ yat purā tvam avocathāḥ 24 eṣa bhrātā sakhā caiva tava kṛṣṇa dhanaṃjayaḥ rakṣitavyo mahābāho sarvāsv āpatsv iti prabho tava caivaṃ bruvāṇasya tathety evāham abruvam 25 sa savyasācī guptas te vijayī ca nareśvara bhrātṛbhiḥ saha rājendra śūraḥ satyaparākramaḥ mukto vīra kṣayād asmāt saṃgrāmāl lomaharṣaṇāt 26 evam uktas tu kṛṣṇena dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ hṛṣṭaromā mahārāja pratyuvāca janārdanam 27 pramuktaṃ droṇakarṇābhyāṃ brahmāstram arimardana 28 kas tvadanyaḥ sahet sākṣād api vajrī puraṃdaraḥ 29 bhavatas tu prasādena saṃgrāme bahavo jitāḥ mahāraṇagataḥ pārtho yac ca nāsīt parāṅmukhaḥ tathaiva ca mahābāho paryāyair bahubhir mayā karmaṇām anusaṃtānaṃ tejasaś ca gatiḥ śubhā 30 upaplavye maharṣir me kṛṣṇadvaipāyano 'bravīt yato dharmas tataḥ kṛṣṇo yatha kṛṣṇas tato jayaḥ 31 ity evam ukte te vīrāḥ śibiraṃ tava bhārata praviśya pratyapadyanta kośaratnarddhi saṃcayān 32 rajataṃ jātarūpaṃ ca maṇīn atha ca mauktikān bhūṣaṇāny atha mukhyāni kambalāny ajināni ca dāsīdāsam asaṃkhyeyaṃ rājyopakaraṇāni ca 33 te prāpya dhanam akṣayyaṃ tvadīyaṃ bharatarṣabha udakrośan maheṣvāsā narendra vijitārayaḥ 34 te tu vīrāḥ samāśvasya vāhanāny avamucya ca atiṣṭhanta muhuḥ sarve pāṇḍavāḥ sātyakis tathā 35 athābravīn mahārāja vāsudevo mahāyaśāḥ asmābhir maṅgalārthāya vastavyaṃ śibirād bahiḥ 36 tathety uktvā ca te sarve pāṇḍavāḥ sātyakis tathā vāsudevena sahitā maṅgalārthaṃ yayur bahiḥ 37 te samāsādya saritaṃ puṇyāmoghavatīṃ nṛpa nyavasann atha tāṃ rātriṃ pāṇḍavā hataśatravaḥ 38 tataḥ saṃpreṣayām āsur yādavaṃ nāgasāhvayam sa ca prāyāj javenāśu vāsudevaḥ pratāpavān dārukaṃ ratham āropya yena rājāmbikā sutaḥ 39 tam ūcuḥ saṃprayāsyantaṃ sainyasugrīva vāhanam pratyāśvāsaya gāndhārīṃ hataputrāṃ yaśasvinīm 40 sa prāyāt pāṇḍavair uktas tat puraṃ sātvatāṃ varaḥ āsasādayiṣuḥ kṣipraṃ gāndhārīṃ nihatātmajām |