|
1
[स] थरौणिस तु रदवंशेन महता परिवारितः आपतत सहसा राजन यत्र राजा वयवस्दिद 2 तम आपतन्तं सहसा शूरः शौरि सहायवान थधार सहसा पार्दॊ वेलेव मकलालयम 3 ततः करुथ्धॊ महाराज थरॊणपुत्रः परताववान अर्जुनं वासुथेवं च छाथयाम आस पत्रिभिः 4 अवच्छन्नौ ततः कृष्णौ थृष्ट्वा तत्र महारदाः विस्मयं परमं गत्वा परैक्षान्त कुरवस तथा 5 अर्जुनस तु ततॊ थिव्यम अस्त्रं चक्रे हसन्न इव तथ अस्त्रं बराह्मणॊ युथ्धे वारयाम आस भारत 6 यथ यथ धि वयाक्षिपथ युथ्धे पाण्डवॊ ऽसत्रं जिघांसया तत तथ अस्त्रं महेष्वासॊ थरॊणपुत्रॊ वयशातयत 7 अस्त्रयुथ्धे ततॊ राजन अर्तमाने भयावहे अपश्याम रणे थरौणिं वयात्ताननम इवान्तकम 8 स थिशॊ विथिशश चैव छाथयित्वा विजिह्मगैः वासुथेवं तरिभिर बाणैर अविध्यथ थक्षिणे भुजे 9 ततॊ ऽरजुनॊ हयान हत्वा सर्वांस तस्य महात्मनः चकार समरे भूमिं शॊणितौघतरङ्गिणीम 10 निहता रदिनः पेतुः पार्द चापच्युतैः शरैः हयाश च पर्यधावन्त मुक्तयॊक्त्रास ततस ततः 11 तथ थृष्ट्वा कर्म पार्दस्य थरौणिर आहवशॊभिनः अवाकिरथ रणे कृष्णं समन्तान निशितैः शरैः 12 ततॊ ऽरजुनं महाराज थरौणिर आयम्य पत्रिणा वक्षॊ थेशे समासाथ्य ताडयाम आस संयुगे 13 सॊ ऽतिविथ्धॊ रणे तेन थरॊणपुत्रेण भारत आथत्त परिघं घॊरं थरौणेश चैनम अवाक्षिपत 14 तम आपतन्तं परिघं कार्तस्वरविभूषितम थरौणिश चिच्छेथ सहसा तत उच्चुक्रुशुर जनाः 15 सॊ ऽनेकधापतथ भूमौ भारथ्वाजस्य सायकैः विशीर्णः पर्वतॊ राजन यदा सयान मातरिश्वना 16 ततॊ ऽरजुनॊ रणे थरौणिं विव्याध थशभिः शरैः सारदिं चास्य भल्लेन रदनीडाथ अपाहरत 17 स संगृह्य सवयं वाहान कृणौ पराच्छाथयच छरैः तत्राथ्भुतम अपश्याम थरौणेर आशु पराक्रमम 18 अयच्छत तुरगान यच च फल्गुनं चाप्य अयॊधयत तथ अस्य समरे राजन सर्वे यॊधा अपूजयन 19 यथा तव अग्रस्यत रणे थरॊण पुत्रेण फल्गुनः ततॊ रश्मीन रदाश्वानां कषुरप्रैश चिच्छिथे जयः 20 पराथ्रवंस तुरगास ते तु शरवेगप्रबाधिताः ततॊ ऽभून निनथॊ भूयस तव सैन्यस्य भारत 21 पाण्डवास तु जयं लब्ध्वा तव सैन्यम उपाथ्रवन समन्तान निशितान बाणान विमुञ्चन्तॊ जयैषिणः 22 पाण्डवैस तु महाराज धार्तराष्ट्री महाचमूः पुनः पुनर अदॊ वीरैर अभज्यत जयॊथ्धतैः 23 पश्यतां ते महाराज पुत्राणां चित्रयॊधिनाम शकुनेः सौबलेयस्य कर्णस्य च महात्मनः 24 वार्यमाणा महासेना पुत्रैस तव जनेश्वर नावतिष्ठत संग्रामे ताड्यमाना समन्ततः 25 ततॊ यॊधैर महाराज पलायथ्भिस ततस ततः अभवथ वयाकुलं भीतैः पुत्राणां ते महथ बलम 26 तिष्ठ तिष्ठेति सततं सूतपुत्रस्य जल्पतः नावतिष्ठत सा सेना वध्यमाना महात्मभिः 27 अदॊत्क्रष्टं महाराज पाण्डवैर जितकाशिभिः धार्तराष्ट्र बलं थृष्ट्वा थरवमाणं समन्ततः 28 ततॊ थुर्यॊधनः कर्णम अब्रवीत परणयाथ इव पश्य कर्ण यदा सेना पाण्डवैर अर्थिता भृशम 29 तवयि तिष्ठति संत्रासात पलायति समन्ततः एतज जञात्वा महाबाहॊ कुरु पराप्तम अरिंथम 30 सहस्राणि च यॊधानां तवाम एव पुरुषर्षभ करॊशन्ति समरे वीर थराव्यमाणानि पाण्डवैः 31 एतच छरुत्वा तु राधेयॊ थुर्यॊधन वचॊ महत मथ्रराजम इथं वाक्यम अब्रवीत सूतनन्थनः 32 पश्य मे भुजयॊर वीर्यम अस्त्राणां च जनेश्वर अथ्य हन्मि रणे सर्वान पाञ्चालान पाण्डुभिः सह वाहयाश्वान नरव्याघ्र भथ्रेणैव जनेश्वर 33 एवम उक्त्वा महाराज सूतपुत्रः परतापवान परगृह्य विजयं वीरॊ धनुः शरेष्ठं पुरातनम सज्यं कृत्वा महाराज संमृज्य च पुनः पुनः 34 संनिवार्य च यॊधान सवान सात्येन शपदेन च परायॊजयथ अमेयात्मा भार्गवास्त्रं महाबलः 35 ततॊ राजन सहस्राणि परयुतान्य अर्बुथानि च कॊटिशश च शरास तीक्ष्णा निरगछन महामृधे 36 जवलितैस तैर महाघॊरैः कङ्कबर्हिण वाजितैः संछन्ना पाण्डवी सेना न पराज्ञायत किंच चन 37 हाहाकारॊ महान आसीत पाञ्चालानां विशां पते पीडितानां बलवता भार्गवास्त्रेण संयुगे 38 निपतथ्भिर गजै राजन नरैश चापि सहस्रशः रदैश चापि नरव्याघ्र हयैश चापि समन्ततः 39 पराकम्पत मही राजन निहतैस तैस ततस ततः वयाकुलं सर्वम अभवत पाण्डवानां महथ बलम 40 कर्णस तव एकॊ युधां शरेष्ठॊ विधूम इव पावकः थहञ शत्रून नरव्याघ्र शुशुभे सा परंतपः 41 ते वध्यमानाः कर्णेन पाञ्चालाश चेथिभिः सह तत्र तत्र वयमुह्यन्त वनथाहे यदा थविपाः चुक्रुशुस ते नरव्याघ्र यदा पराग वा नरॊत्तमाः 42 तेषां तु करॊशतां शरुत्वा भीतानां रणमूर्धनि धावतां च थिशॊ राजन वित्रस्तानं समन्ततः आर्तनाथॊ महांस तत्र परेतानाम इव संप्लवे 43 वध्यमानांस तु तान थृष्ट्वा सूतपुत्रेण मारिष वित्रेसुः सर्वभूतानि तिर्यग्यॊनिगतान्य अपि 44 ते वध्यमानाः समरे सूतपुत्रेण सृञ्जयाः अर्जुनं वासुथेवं च वयाक्रॊशन्त मुहुर मुहुः परेतराजपुरे यथ्वत परेतराजं विचेतसः 45 अदाब्रवीथ वासुथेवं कुन्तीपुत्रॊ धनंजयः भार्गवास्त्रं महाघॊरं थृष्ट्वा तत्र सभीरितम 46 पश्य कृष्ण महाबाहॊ भार्गवास्त्रस्य वीक्रमम नैतथ अस्त्रं हि समरे शक्यं हन्तुं कदं चन 47 सूतपुत्रं च संरब्धं पश्य कृष्ण महारणे अन्तकप्रतिमं वीरं कुर्वाणं कर्म थारुणम 48 सुतीक्ष्णां चॊथयन्न अश्वान परेकते मां मुहुर मुहुः न च पश्यामि समरे कर्णस्य परपलायितम 49 जीवन पराप्नॊति पुरुषः संख्ये जयपराजयौ जितस्य तु हृषीकेश बध एव कुतॊ जयः 50 ततॊ जनार्थनः परायाथ थरष्टुम इच्छन युधिष्ठिरम शरमेण गराहयिष्यंश च कर्णं युथ्धेन मारिष 51 अर्जुनं चाब्रवीत कृष्णॊ भृशं राजा परिक्षतः तम आश्वास्य कुरु शरेष्ठ तताः कर्णं हनिष्यसि 52 ततॊ धनंजयॊ थरष्टुं राजानं बाणपीडितम रदेन परययौ कषिप्रं संग्रामे केशवाज्ञया 53 गच्छन्न एव तु कौन्तेयॊ धर्मराज थिथृक्षया सैन्यम आलॊकयाम आस नापश्यत तत्र चाग्रजम 54 युथ्धं कृत्वा तु कौन्तेयॊ थरॊणपुत्रेण भारत थुःसहं वाजिणा संख्ये पराजिग्ये भृगॊः सुतम 55 थरौणिं पराजित्य ततॊ ऽगरधन्वा; कृत्वा महथ थुष्करम आर्य कर्म आलॊकयाम आस ततः सवसैन्यं; धनंजयः शत्रुभिर अप्रधृष्यः 56 स युध्यमानः पृतना मुखस्दाञ; शूराञ शूरॊ हर्षयन सव्यसाची पूर्वापथानैः परदितैः परशंसन; सदिरांश चकारात्म रदान अनीके 57 अपश्यमानस तु किरीटमाली; युधि जयेष्ठं भरातरम आजमीढम उवाच भीमं तरसाभ्युपेत्य; राज्ञः परवृत्तिस तव इह केति राजन 58 [भम] अपयात इतॊ राजा धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः कर्ण बाणविभुग्नाङ्गॊ यथि जीवेत कदं चन 59 [अर्ज] तस्माथ भवाञ शीघ्रम इतः परयातु; राज्ञः परवृत्त्यै कुरुसत्तमस्य नूनं हि विथ्धॊ ऽतिभृशं पृषत्कैः; कर्णेन राजा शिबिरं गतॊ ऽसौ 60 यः संप्रहारे निशि संप्रवृत्ते; थरॊणेन विथ्धॊ ऽतिभृशं तरस्वी तस्दौ च तत्रापि जय परतीक्षॊ; थरॊणेन यावन न हतः किलासीत 61 स संशयं गमितः पाण्डवाग्र्यः; संख्ये ऽथय कर्णेन महानुभावः जञातुं परयाह्य आशु तम अथ्य भीम; सदास्याम्य अहं शत्रुगणान निरुध्य 62 [भम] तवाम एव जानीहि महानुभाव; राज्ञः परवृत्तिं भरतर्षभस्य अहं हि यथ्य अर्जुन यामि तत्र; वक्ष्यन्ति मां भीत इति परवीराः 63 ततॊ ऽबरवीथ अर्जुनॊ भीमसेनं; संशप्तकाः परत्यनीकं सदिता मे एतान अहत्वा न मया तु शक्यम; इतॊ ऽपयातुं रिपुसंघ गॊष्ठात 64 अदाब्रवीथ अर्जुनं भीमसेनः; सववीर्यम आश्रित्य कुरुप्रवीर संशप्तकान परतियॊत्स्यामि संख्ये; सर्वान अहं याहि धनंजयेति 65 तथ भीमसेनस्य वचॊ निशम्य; सुथुर्वचं भरातुर अमित्रमध्ये थरष्टुं कुरुश्रेष्ठम अभिप्रयातुं; परॊवाच वृष्णिप्रवरं तथानीम 66 चॊथयाश्वान हृषीकेश विगाह्यैतं रदार्णवम अजातशत्रुं राजानं थरष्टुम इच्छामि केशव 67 ततॊ हयान सर्वथाशार्ह मुख्यः; पराचॊथयथ भीमम उवाच चेथम नैतच चित्रं तव कर्माथ्य वीर; यास्यामहे जहि भीमारि संघान 68 ततॊ ययौ हृषीकेशॊ यत्र राजा युधिष्ठिरः शीघ्राच छीघ्रतरं राजन वाजिभिर गरुडॊपमैः 69 परत्यनीके वयवस्दाप्य भीमसेनम अरिंथमम संथिश्य चैव राजेन्थ्र युथ्धं परति वृकॊथरम 70 ततस तु गत्वा पुरुषप्रवीरौ; राजानम आसाथ्य शयानम एकम रदाथ उभौ परत्यवरुह्य तस्माथ; ववन्थतुर धर्मराजस्य पाथौ 71 तौ थृष्ट्वा पुरुषव्याघ्रौ कषेमिणौ पुरुषर्षभ मुथाभ्युपगतौ कृष्णाव अश्विनाव इव वासवम 72 ताव अभ्यनन्थथ राजा हि विवस्वान अश्विनाव इव हते महासुरे जम्भे शक्र विष्णू यदा गुरुः 73 मन्यमानॊ हतं कर्णं धर्मराजॊ युधिष्ठिरः हर्षगथ्गथया वाचा परीतः पराह परंतपौ |
1
[s] drauṇis tu rathavaṃśena mahatā parivāritaḥ āpatat sahasā rājan yatra rājā vyavasthitha 2 tam āpatantaṃ sahasā śūraḥ śauri sahāyavān dadhāra sahasā pārtho veleva makalālayam 3 tataḥ kruddho mahārāja droṇaputraḥ pratāvavān arjunaṃ vāsudevaṃ ca chādayām āsa patribhiḥ 4 avacchannau tataḥ kṛṣṇau dṛṣṭvā tatra mahārathāḥ vismayaṃ paramaṃ gatvā praikṣānta kuravas tadā 5 arjunas tu tato divyam astraṃ cakre hasann iva tad astraṃ brāhmaṇo yuddhe vārayām āsa bhārata 6 yad yad dhi vyākṣipad yuddhe pāṇḍavo 'straṃ jighāṃsayā tat tad astraṃ maheṣvāso droṇaputro vyaśātayat 7 astrayuddhe tato rājan artamāne bhayāvahe apaśyāma raṇe drauṇiṃ vyāttānanam ivāntakam 8 sa diśo vidiśaś caiva chādayitvā vijihmagaiḥ vāsudevaṃ tribhir bāṇair avidhyad dakṣiṇe bhuje 9 tato 'rjuno hayān hatvā sarvāṃs tasya mahātmanaḥ cakāra samare bhūmiṃ śoṇitaughataraṅgiṇīm 10 nihatā rathinaḥ petuḥ pārtha cāpacyutaiḥ śaraiḥ hayāś ca paryadhāvanta muktayoktrās tatas tataḥ 11 tad dṛṣṭvā karma pārthasya drauṇir āhavaśobhinaḥ avākirad raṇe kṛṣṇaṃ samantān niśitaiḥ śaraiḥ 12 tato 'rjunaṃ mahārāja drauṇir āyamya patriṇā vakṣo deśe samāsādya tāḍayām āsa saṃyuge 13 so 'tividdho raṇe tena droṇaputreṇa bhārata ādatta parighaṃ ghoraṃ drauṇeś cainam avākṣipat 14 tam āpatantaṃ parighaṃ kārtasvaravibhūṣitam drauṇiś ciccheda sahasā tata uccukruśur janāḥ 15 so 'nekadhāpatad bhūmau bhāradvājasya sāyakaiḥ viśīrṇaḥ parvato rājan yathā syān mātariśvanā 16 tato 'rjuno raṇe drauṇiṃ vivyādha daśabhiḥ śaraiḥ sārathiṃ cāsya bhallena rathanīḍād apāharat 17 sa saṃgṛhya svayaṃ vāhān kṛṇau prācchādayac charaiḥ tatrādbhutam apaśyāma drauṇer āśu parākramam 18 ayacchat turagān yac ca phalgunaṃ cāpy ayodhayat tad asya samare rājan sarve yodhā apūjayan 19 yadā tv agrasyata raṇe droṇa putreṇa phalgunaḥ tato raśmīn rathāśvānāṃ kṣurapraiś cicchide jayaḥ 20 prādravaṃs turagās te tu śaravegaprabādhitāḥ tato 'bhūn ninado bhūyas tava sainyasya bhārata 21 pāṇḍavās tu jayaṃ labdhvā tava sainyam upādravan samantān niśitān bāṇān vimuñcanto jayaiṣiṇaḥ 22 pāṇḍavais tu mahārāja dhārtarāṣṭrī mahācamūḥ punaḥ punar atho vīrair abhajyata jayoddhataiḥ 23 paśyatāṃ te mahārāja putrāṇāṃ citrayodhinām śakuneḥ saubaleyasya karṇasya ca mahātmanaḥ 24 vāryamāṇā mahāsenā putrais tava janeśvara nāvatiṣṭhata saṃgrāme tāḍyamānā samantataḥ 25 tato yodhair mahārāja palāyadbhis tatas tataḥ abhavad vyākulaṃ bhītaiḥ putrāṇāṃ te mahad balam 26 tiṣṭha tiṣṭheti satataṃ sūtaputrasya jalpataḥ nāvatiṣṭhata sā senā vadhyamānā mahātmabhiḥ 27 athotkraṣṭaṃ mahārāja pāṇḍavair jitakāśibhiḥ dhārtarāṣṭra balaṃ dṛṣṭvā dravamāṇaṃ samantataḥ 28 tato duryodhanaḥ karṇam abravīt praṇayād iva paśya karṇa yathā senā pāṇḍavair arditā bhṛśam 29 tvayi tiṣṭhati saṃtrāsāt palāyati samantataḥ etaj jñātvā mahābāho kuru prāptam ariṃdama 30 sahasrāṇi ca yodhānāṃ tvām eva puruṣarṣabha krośanti samare vīra drāvyamāṇāni pāṇḍavaiḥ 31 etac chrutvā tu rādheyo duryodhana vaco mahat madrarājam idaṃ vākyam abravīt sūtanandanaḥ 32 paśya me bhujayor vīryam astrāṇāṃ ca janeśvara adya hanmi raṇe sarvān pāñcālān pāṇḍubhiḥ saha vāhayāśvān naravyāghra bhadreṇaiva janeśvara 33 evam uktvā mahārāja sūtaputraḥ pratāpavān pragṛhya vijayaṃ vīro dhanuḥ śreṣṭhaṃ purātanam sajyaṃ kṛtvā mahārāja saṃmṛjya ca punaḥ punaḥ 34 saṃnivārya ca yodhān svān sātyena śapathena ca prāyojayad ameyātmā bhārgavāstraṃ mahābalaḥ 35 tato rājan sahasrāṇi prayutāny arbudāni ca koṭiśaś ca śarās tīkṣṇā niragachan mahāmṛdhe 36 jvalitais tair mahāghoraiḥ kaṅkabarhiṇa vājitaiḥ saṃchannā pāṇḍavī senā na prājñāyata kiṃc cana 37 hāhākāro mahān āsīt pāñcālānāṃ viśāṃ pate pīḍitānāṃ balavatā bhārgavāstreṇa saṃyuge 38 nipatadbhir gajai rājan naraiś cāpi sahasraśaḥ rathaiś cāpi naravyāghra hayaiś cāpi samantataḥ 39 prākampata mahī rājan nihatais tais tatas tataḥ vyākulaṃ sarvam abhavat pāṇḍavānāṃ mahad balam 40 karṇas tv eko yudhāṃ śreṣṭho vidhūma iva pāvakaḥ dahañ śatrūn naravyāghra śuśubhe sā paraṃtapaḥ 41 te vadhyamānāḥ karṇena pāñcālāś cedibhiḥ saha tatra tatra vyamuhyanta vanadāhe yathā dvipāḥ cukruśus te naravyāghra yathā prāg vā narottamāḥ 42 teṣāṃ tu krośatāṃ śrutvā bhītānāṃ raṇamūrdhani dhāvatāṃ ca diśo rājan vitrastānaṃ samantataḥ ārtanādo mahāṃs tatra pretānām iva saṃplave 43 vadhyamānāṃs tu tān dṛṣṭvā sūtaputreṇa māriṣa vitresuḥ sarvabhūtāni tiryagyonigatāny api 44 te vadhyamānāḥ samare sūtaputreṇa sṛñjayāḥ arjunaṃ vāsudevaṃ ca vyākrośanta muhur muhuḥ pretarājapure yadvat pretarājaṃ vicetasaḥ 45 athābravīd vāsudevaṃ kuntīputro dhanaṃjayaḥ bhārgavāstraṃ mahāghoraṃ dṛṣṭvā tatra sabhīritam 46 paśya kṛṣṇa mahābāho bhārgavāstrasya vīkramam naitad astraṃ hi samare śakyaṃ hantuṃ kathaṃ cana 47 sūtaputraṃ ca saṃrabdhaṃ paśya kṛṣṇa mahāraṇe antakapratimaṃ vīraṃ kurvāṇaṃ karma dāruṇam 48 sutīkṣṇāṃ codayann aśvān prekate māṃ muhur muhuḥ na ca paśyāmi samare karṇasya prapalāyitam 49 jīvan prāpnoti puruṣaḥ saṃkhye jayaparājayau jitasya tu hṛṣīkeśa badha eva kuto jayaḥ 50 tato janārdanaḥ prāyād draṣṭum icchan yudhiṣṭhiram śrameṇa grāhayiṣyaṃś ca karṇaṃ yuddhena māriṣa 51 arjunaṃ cābravīt kṛṣṇo bhṛśaṃ rājā parikṣataḥ tam āśvāsya kuru śreṣṭha tatāḥ karṇaṃ haniṣyasi 52 tato dhanaṃjayo draṣṭuṃ rājānaṃ bāṇapīḍitam rathena prayayau kṣipraṃ saṃgrāme keśavājñayā 53 gacchann eva tu kaunteyo dharmarāja didṛkṣayā sainyam ālokayām āsa nāpaśyat tatra cāgrajam 54 yuddhaṃ kṛtvā tu kaunteyo droṇaputreṇa bhārata duḥsahaṃ vājiṇā saṃkhye parājigye bhṛgoḥ sutam 55 drauṇiṃ parājitya tato 'gradhanvā; kṛtvā mahad duṣkaram ārya karma ālokayām āsa tataḥ svasainyaṃ; dhanaṃjayaḥ śatrubhir apradhṛṣyaḥ 56 sa yudhyamānaḥ pṛtanā mukhasthāñ; śūrāñ śūro harṣayan savyasācī pūrvāpadānaiḥ prathitaiḥ praśaṃsan; sthirāṃś cakārātma rathān anīke 57 apaśyamānas tu kirīṭamālī; yudhi jyeṣṭhaṃ bhrātaram ājamīḍham uvāca bhīmaṃ tarasābhyupetya; rājñaḥ pravṛttis tv iha keti rājan 58 [bhm] apayāta ito rājā dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ karṇa bāṇavibhugnāṅgo yadi jīvet kathaṃ cana 59 [arj] tasmād bhavāñ śīghram itaḥ prayātu; rājñaḥ pravṛttyai kurusattamasya nūnaṃ hi viddho 'tibhṛśaṃ pṛṣatkaiḥ; karṇena rājā śibiraṃ gato 'sau 60 yaḥ saṃprahāre niśi saṃpravṛtte; droṇena viddho 'tibhṛśaṃ tarasvī tasthau ca tatrāpi jaya pratīkṣo; droṇena yāvan na hataḥ kilāsīt 61 sa saṃśayaṃ gamitaḥ pāṇḍavāgryaḥ; saṃkhye 'dya karṇena mahānubhāvaḥ jñātuṃ prayāhy āśu tam adya bhīma; sthāsyāmy ahaṃ śatrugaṇān nirudhya 62 [bhm] tvām eva jānīhi mahānubhāva; rājñaḥ pravṛttiṃ bharatarṣabhasya ahaṃ hi yady arjuna yāmi tatra; vakṣyanti māṃ bhīta iti pravīrāḥ 63 tato 'bravīd arjuno bhīmasenaṃ; saṃśaptakāḥ pratyanīkaṃ sthitā me etān ahatvā na mayā tu śakyam; ito 'payātuṃ ripusaṃgha goṣṭhāt 64 athābravīd arjunaṃ bhīmasenaḥ; svavīryam āśritya kurupravīra saṃśaptakān pratiyotsyāmi saṃkhye; sarvān ahaṃ yāhi dhanaṃjayeti 65 tad bhīmasenasya vaco niśamya; sudurvacaṃ bhrātur amitramadhye draṣṭuṃ kuruśreṣṭham abhiprayātuṃ; provāca vṛṣṇipravaraṃ tadānīm 66 codayāśvān hṛṣīkeśa vigāhyaitaṃ rathārṇavam ajātaśatruṃ rājānaṃ draṣṭum icchāmi keśava 67 tato hayān sarvadāśārha mukhyaḥ; prācodayad bhīmam uvāca cedam naitac citraṃ tava karmādya vīra; yāsyāmahe jahi bhīmāri saṃghān 68 tato yayau hṛṣīkeśo yatra rājā yudhiṣṭhiraḥ śīghrāc chīghrataraṃ rājan vājibhir garuḍopamaiḥ 69 pratyanīke vyavasthāpya bhīmasenam ariṃdamam saṃdiśya caiva rājendra yuddhaṃ prati vṛkodaram 70 tatas tu gatvā puruṣapravīrau; rājānam āsādya śayānam ekam rathād ubhau pratyavaruhya tasmād; vavandatur dharmarājasya pādau 71 tau dṛṣṭvā puruṣavyāghrau kṣemiṇau puruṣarṣabha mudābhyupagatau kṛṣṇāv aśvināv iva vāsavam 72 tāv abhyanandad rājā hi vivasvān aśvināv iva hate mahāsure jambhe śakra viṣṇū yathā guruḥ 73 manyamāno hataṃ karṇaṃ dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ harṣagadgadayā vācā prītaḥ prāha paraṃtapau |