|
1
[भीस्म] शकुनिर मातुलस ते ऽसौ रद एकॊ नराधिप परसज्य पाण्डवैर वैरं यॊत्स्यते नात्र संशयः 2 एतस्य सैन्या थुर्धर्षाः समरे ऽपरतियायिनः विकृतायुध भूयिष्ठा वायुवेगसमा जवे 3 थरॊणपुत्रॊ महेष्वासः सर्वेषाम अति धन्विनाम समरे चित्रयॊधी च थृढास्त्रश च महारदः 4 एतस्य हि महाराज यदा गाण्डीवधन्वनः शरासनाथ विनिर्मुक्ताः संसक्ता यान्ति सायकाः 5 नैष शक्यॊ मया वीरः संख्यातुं रदसत्तमः निर्थहेथ अपि लॊकांस तरीन इच्छन्न एष महायशाः 6 करॊधस तेजश च तपसा संभृतॊ ऽऽशरमवासिना थरॊणेनानुगृहीतश च थिव्यैर अस्त्रैर उथारधीः 7 थॊषस तव अस्य महान एकॊ येनैष भरतर्षभ न मे रदॊ नातिरदॊ मतः पार्दिव सत्तम 8 जीवितं परियम अत्यर्दम आयुष कामः सथा थविजः न हय अस्य सथृशः कश चिथ उभयॊः सेनयॊर अपि 9 हन्याथ एकरदेनैव थेवानाम अपि वाहिनीम वपुष्मांस तलघॊषेण सफॊटयेथ अपि पर्वतान 10 असंख्येयगुणॊ वीरः परहर्ता थारुणथ्युतिः थण्डपाणिर इवासह्यः कालवत परचरिष्यति 11 युगान्ताग्निसमः करॊधे सिंहग्रीवॊ महामतिः एष भारत युथ्धस्य पृष्ठं संशमयिष्यति 12 पिता तव अस्य महातेजा वृथ्धॊ ऽपि युवभिर वरः रणे कर्म महत कर्ता तत्र मे नास्ति संशयः 13 अस्त्रवेगानिलॊथ्धूतः सेना कष्णेन्धनॊत्दितः पाण्डुपुत्रस्य सैन्यानि परधक्ष्यति जये धृतः 14 रदयूदप यूदानां यूदपः स नरर्षभः भारथ्वाजात्मजः कर्ता कर्म तीव्रं हिताय वः 15 सर्वमूर्धाभिषिक्तानाम आचार्यः सदविरॊ गुरुः गच्छेथ अन्तं सृञ्जयानां परियस तव अस्य धनंजयः 16 नैष जातु महेष्वासः पार्दम अक्लिष्टकारिणम हन्याथ आचार्यकं थीप्तं संस्मृत्य गुणनिर्जितम 17 शलाघत्य एष सथा वीरः पार्दस्य गुणविस्तरैः पुत्राथ अभ्यधिकं चैव भारथ्वाजॊ ऽनुपश्यति 18 हन्याथ एकरदेनैव थेवगन्धर्वथानवान एकीभूतान अपि रणे थिव्यैर अस्त्रैः परतापवान 19 पौरवॊ राजशार्थूलस तव राजन महारदः मतॊ मम रदॊ वीर परवीर रदारुजः 20 सवेन सैन्येन सहितः परतपञ शत्रुवाहिनीम परधक्ष्यति सपाञ्चालान कक्षं कृष्ण गतिर यदा 21 सत्यव्रतॊ रदवरॊ राजपुत्रॊ महारदः तव राजन रिपुबले कालवत परचरिष्यति 22 एतस्य यॊधा राजेन्थ्र विचित्रकवचायुधाः विचरिष्यन्ति संग्रामे निघ्नन्तः शात्रवांस तव 23 वृषसेनॊ रदाग्र्यस ते कर्ण पुत्रॊ महारदः परधक्ष्यति रिपूणां ते बलानि बलिनां वरः 24 जलसंधॊ महातेजा राजन रदवरस तव तयक्ष्यते समरे पराणान मागधः परवीरहा 25 एष यॊत्स्यति संग्रामे गजस्कन्धविशारथः रदेन वा महाबाहुः कषपयञ शत्रुवाहिनीम 26 रद एष महाराज मतॊ मम नरर्षभः तवथर्दे तयक्ष्यति पराणान सह सैन्यॊ महारणे 27 एष विक्रान्तयॊधी च चित्रयॊधी च संगरे वीतभीश चापि ते राजञ शात्रवैः सह यॊत्स्यते 28 बाह्लीकॊ ऽतिरदश चैव समरे चानिवर्तिता मम राजन मतॊ युथ्धे शूरॊ वैवस्वतॊपमः 29 न हय एष समरं पराप्य निवर्तेत कदं चन यदा सततगॊ राजन नाभिहत्य परान रणे 30 सेनापतिर महाराज सत्यवांस ते महारदः रणेष्व अथ्भुतकर्मा च रदः पररदारुजः 31 एतस्य समरं थृष्ट्वा न वयदास्ति कदं चन उत्स्मयन्न अभ्युपैत्य एष परान रदपदे सदितान 32 एष चारिषु विक्रान्तः कर्म सत्पुरुषॊचितम कर्ता विमर्थे सुमहत तवथर्दे पुरुषॊत्तमः 33 अलायुधॊ राक्षसेन्थ्रः करूरकर्मा महाबलः हनिष्यति परान राजन पूर्ववैरम अनुस्मरन 34 एष राक्षससैन्यानां सर्वेषां रदसत्तमः मायावी थृढवैरश च समरे विचरिष्यति 35 पराग्ज्यॊतिषाधिपॊ वीरॊ भगथत्तः परतापवान गजाङ्कुश धरश्रेष्ठॊ रदे चैव विशारथः 36 एतेन युथ्धम अभवत पुरा गाण्डीवधन्वनः थिवसान सुबहून राजन्न उभयॊर जय गृथ्धिनॊः 37 ततः सखायं गान्धारे मानयन पाकशासनम अकरॊत संविथं तेन पाण्डवेन महात्मना 38 एष यॊत्स्यति संग्रामे गजस्कन्धविशारथः ऐरावत गतॊ राजा थेवानाम इव वासवः |
1
[bhīsma] śakunir mātulas te 'sau ratha eko narādhipa prasajya pāṇḍavair vairaṃ yotsyate nātra saṃśayaḥ 2 etasya sainyā durdharṣāḥ samare 'pratiyāyinaḥ vikṛtāyudha bhūyiṣṭhā vāyuvegasamā jave 3 droṇaputro maheṣvāsaḥ sarveṣām ati dhanvinām samare citrayodhī ca dṛḍhāstraś ca mahārathaḥ 4 etasya hi mahārāja yathā gāṇḍīvadhanvanaḥ śarāsanād vinirmuktāḥ saṃsaktā yānti sāyakāḥ 5 naiṣa śakyo mayā vīraḥ saṃkhyātuṃ rathasattamaḥ nirdahed api lokāṃs trīn icchann eṣa mahāyaśāḥ 6 krodhas tejaś ca tapasā saṃbhṛto ''śramavāsinā droṇenānugṛhītaś ca divyair astrair udāradhīḥ 7 doṣas tv asya mahān eko yenaiṣa bharatarṣabha na me ratho nātiratho mataḥ pārthiva sattama 8 jīvitaṃ priyam atyartham āyuṣ kāmaḥ sadā dvijaḥ na hy asya sadṛśaḥ kaś cid ubhayoḥ senayor api 9 hanyād ekarathenaiva devānām api vāhinīm vapuṣmāṃs talaghoṣeṇa sphoṭayed api parvatān 10 asaṃkhyeyaguṇo vīraḥ prahartā dāruṇadyutiḥ daṇḍapāṇir ivāsahyaḥ kālavat pracariṣyati 11 yugāntāgnisamaḥ krodhe siṃhagrīvo mahāmatiḥ eṣa bhārata yuddhasya pṛṣṭhaṃ saṃśamayiṣyati 12 pitā tv asya mahātejā vṛddho 'pi yuvabhir varaḥ raṇe karma mahat kartā tatra me nāsti saṃśayaḥ 13 astravegāniloddhūtaḥ senā kaṣṇendhanotthitaḥ pāṇḍuputrasya sainyāni pradhakṣyati jaye dhṛtaḥ 14 rathayūthapa yūthānāṃ yūthapaḥ sa nararṣabhaḥ bhāradvājātmajaḥ kartā karma tīvraṃ hitāya vaḥ 15 sarvamūrdhābhiṣiktānām ācāryaḥ sthaviro guruḥ gacched antaṃ sṛñjayānāṃ priyas tv asya dhanaṃjayaḥ 16 naiṣa jātu maheṣvāsaḥ pārtham akliṣṭakāriṇam hanyād ācāryakaṃ dīptaṃ saṃsmṛtya guṇanirjitam 17 ślāghaty eṣa sadā vīraḥ pārthasya guṇavistaraiḥ putrād abhyadhikaṃ caiva bhāradvājo 'nupaśyati 18 hanyād ekarathenaiva devagandharvadānavān ekībhūtān api raṇe divyair astraiḥ pratāpavān 19 pauravo rājaśārdūlas tava rājan mahārathaḥ mato mama ratho vīra paravīra rathārujaḥ 20 svena sainyena sahitaḥ pratapañ śatruvāhinīm pradhakṣyati sapāñcālān kakṣaṃ kṛṣṇa gatir yathā 21 satyavrato rathavaro rājaputro mahārathaḥ tava rājan ripubale kālavat pracariṣyati 22 etasya yodhā rājendra vicitrakavacāyudhāḥ vicariṣyanti saṃgrāme nighnantaḥ śātravāṃs tava 23 vṛṣaseno rathāgryas te karṇa putro mahārathaḥ pradhakṣyati ripūṇāṃ te balāni balināṃ varaḥ 24 jalasaṃdho mahātejā rājan rathavaras tava tyakṣyate samare prāṇān māgadhaḥ paravīrahā 25 eṣa yotsyati saṃgrāme gajaskandhaviśāradaḥ rathena vā mahābāhuḥ kṣapayañ śatruvāhinīm 26 ratha eṣa mahārāja mato mama nararṣabhaḥ tvadarthe tyakṣyati prāṇān saha sainyo mahāraṇe 27 eṣa vikrāntayodhī ca citrayodhī ca saṃgare vītabhīś cāpi te rājañ śātravaiḥ saha yotsyate 28 bāhlīko 'tirathaś caiva samare cānivartitā mama rājan mato yuddhe śūro vaivasvatopamaḥ 29 na hy eṣa samaraṃ prāpya nivarteta kathaṃ cana yathā satatago rājan nābhihatya parān raṇe 30 senāpatir mahārāja satyavāṃs te mahārathaḥ raṇeṣv adbhutakarmā ca rathaḥ pararathārujaḥ 31 etasya samaraṃ dṛṣṭvā na vyathāsti kathaṃ cana utsmayann abhyupaity eṣa parān rathapathe sthitān 32 eṣa cāriṣu vikrāntaḥ karma satpuruṣocitam kartā vimarde sumahat tvadarthe puruṣottamaḥ 33 alāyudho rākṣasendraḥ krūrakarmā mahābalaḥ haniṣyati parān rājan pūrvavairam anusmaran 34 eṣa rākṣasasainyānāṃ sarveṣāṃ rathasattamaḥ māyāvī dṛḍhavairaś ca samare vicariṣyati 35 prāgjyotiṣādhipo vīro bhagadattaḥ pratāpavān gajāṅkuśa dharaśreṣṭho rathe caiva viśāradaḥ 36 etena yuddham abhavat purā gāṇḍīvadhanvanaḥ divasān subahūn rājann ubhayor jaya gṛddhinoḥ 37 tataḥ sakhāyaṃ gāndhāre mānayan pākaśāsanam akarot saṃvidaṃ tena pāṇḍavena mahātmanā 38 eṣa yotsyati saṃgrāme gajaskandhaviśāradaḥ airāvata gato rājā devānām iva vāsavaḥ |