|
1
[व] तदा तु पृच्छन्तम अतीव पार्दान; वैचित्रवीर्यं तम अचिन्तयित्वा उवाच कर्णॊ धृतराष्ट्र पुत्रं; परहर्षयन संसथि कौरवाणाम 2 मिद्याप्रतिज्ञाय मया यथ अस्त्रं; रामाथ धृतं बरह्म पुरं पुरस्तात विज्ञाय तेनास्मि तथैवम उक्तस; तवान्त काले ऽपरतिभास्यतीति 3 महापराधे हय अपि संनतेन; महर्षिणाहं गुरुणा च शप्तः शक्तः परथग्धुं हय अपि तिग्मतेजाः; स सागराम अप्य अवनिं महर्षिः 4 परसाथितं हय अस्य मया मनॊ ऽभूच; छुश्रूषया सवेन च पौरुषेण ततस तथ अस्त्रं मम सावशेषं; तस्मात समर्दॊ ऽसमि ममैष भारः 5 निमेष मात्रं तम ऋषिप्रसाथम; अवाप्य पाञ्चाल करूषमत्स्यान निहत्य पार्दांश च सपुत्रपौत्राँल; लॊकान अहं शस्त्रजितान परपत्स्ये 6 पितामहस तिष्ठतु ते समीपे; थरॊणश च सर्वे च नरेन्थ्रमुख्याः यदाप्रधानेन बलेन यात्वा; पार्दान हनिष्यामि ममैष भारः 7 एवं बरुवाणं तम उवाच भीष्मः; किं कत्दसे कालपरीत बुथ्धे न कर्ण जानासि यदा परधाने; हते हताः सयुर धृतराष्ट्र पुत्राः 8 यत खाण्डवं थाहयता कृतं हि; कृष्ण थवितीयेन धनंजयेन शरुत्वैव तत कर्म नियन्तुम आत्मा; शक्यस तवया वै सह बान्धवेन 9 यां चापि शक्तिं तरिथशाधिपस ते; थथौ महामा भगवान महेन्थ्रः भस्मीकृतां तां पतितां विशीर्णां; चक्राहतां थरक्ष्यसि केशवेन 10 यस ते शरः सर्पमुखॊ विभाति; सथाग्र्य माल्यैर महितः परयत्नात स पाण्डुपुत्राभिहतः शरौघैः; सह तवया यास्यति कर्ण नाशम 11 बाणस्य भौमस्य च कर्ण हन्ता; किरीटिनं रक्षति वासुथेवः यस तवाथृशानां च गरीयसां च; हन्ता रिपूणां तुमुले परगाढे 12 [कर्ण] असंशयं वृष्णिपतिर यदॊक्तस; तदा च भूयश च ततॊ महात्मा अहं यथ उक्तः परुषं तु किं चित; पितामहस तस्य फलं शृणॊतु 13 नयस्यामि शस्त्राणि न जातु संख्ये; पितामहॊ थरक्ष्यति मां सभायाम तवयि परशान्ते तु मम परभावं; थरक्ष्यन्ति सर्वे भुवि भूमिपालाः 14 इत्य एवम उक्त्वा स महाधनुष्मान; हित्वा सभां सवं भवनं जगाम भीष्मस तु थुर्यॊधनम एव राजन; मध्ये कुरूणां परहसन्न उवाच 15 सत्यप्रतिज्ञः किल सूतपुत्रस; तदा स भारं विषहेत कस्मात वयूहं परतिव्यूह्य शिरांसि भित्त्वा; लॊकक्षयं पश्यत भीमसेनात 16 आवन्त्यकालिङ्गजयथ्रदेषु; वेथिध्वजे तिष्ठति बाह्लिके च अहं हनिष्यामि सथा परेषां; सहस्रशश चायुतशश च यॊधान 17 यथैव रामे भगवत्य अनिन्थ्ये; बरह्म बरुवाणः कृतवांस तथ अस्त्रम तथैव धर्मश च तपश च नष्टं; वैकर्तनस्याधम पुरुषस्य 18 अदॊक्त वाक्ये नृपतौ तु भीष्मे; निक्षिप्य शस्त्राणि गते च कर्णे वैचित्रवीर्यस्य सुतॊ ऽलपबुथ्धिर; थुर्यॊधनः शांतनवं बभाषे |
1
[v] tathā tu pṛcchantam atīva pārthān; vaicitravīryaṃ tam acintayitvā uvāca karṇo dhṛtarāṣṭra putraṃ; praharṣayan saṃsadi kauravāṇām 2 mithyāpratijñāya mayā yad astraṃ; rāmād dhṛtaṃ brahma puraṃ purastāt vijñāya tenāsmi tadaivam uktas; tavānta kāle 'pratibhāsyatīti 3 mahāparādhe hy api saṃnatena; maharṣiṇāhaṃ guruṇā ca śaptaḥ śaktaḥ pradagdhuṃ hy api tigmatejāḥ; sa sāgarām apy avaniṃ maharṣiḥ 4 prasāditaṃ hy asya mayā mano 'bhūc; chuśrūṣayā svena ca pauruṣeṇa tatas tad astraṃ mama sāvaśeṣaṃ; tasmāt samartho 'smi mamaiṣa bhāraḥ 5 nimeṣa mātraṃ tam ṛṣiprasādam; avāpya pāñcāla karūṣamatsyān nihatya pārthāṃś ca saputrapautrāṁl; lokān ahaṃ śastrajitān prapatsye 6 pitāmahas tiṣṭhatu te samīpe; droṇaś ca sarve ca narendramukhyāḥ yathāpradhānena balena yātvā; pārthān haniṣyāmi mamaiṣa bhāraḥ 7 evaṃ bruvāṇaṃ tam uvāca bhīṣmaḥ; kiṃ katthase kālaparīta buddhe na karṇa jānāsi yathā pradhāne; hate hatāḥ syur dhṛtarāṣṭra putrāḥ 8 yat khāṇḍavaṃ dāhayatā kṛtaṃ hi; kṛṣṇa dvitīyena dhanaṃjayena śrutvaiva tat karma niyantum ātmā; śakyas tvayā vai saha bāndhavena 9 yāṃ cāpi śaktiṃ tridaśādhipas te; dadau mahāmā bhagavān mahendraḥ bhasmīkṛtāṃ tāṃ patitāṃ viśīrṇāṃ; cakrāhatāṃ drakṣyasi keśavena 10 yas te śaraḥ sarpamukho vibhāti; sadāgrya mālyair mahitaḥ prayatnāt sa pāṇḍuputrābhihataḥ śaraughaiḥ; saha tvayā yāsyati karṇa nāśam 11 bāṇasya bhaumasya ca karṇa hantā; kirīṭinaṃ rakṣati vāsudevaḥ yas tvādṛśānāṃ ca garīyasāṃ ca; hantā ripūṇāṃ tumule pragāḍhe 12 [karṇa] asaṃśayaṃ vṛṣṇipatir yathoktas; tathā ca bhūyaś ca tato mahātmā ahaṃ yad uktaḥ paruṣaṃ tu kiṃ cit; pitāmahas tasya phalaṃ śṛṇotu 13 nyasyāmi śastrāṇi na jātu saṃkhye; pitāmaho drakṣyati māṃ sabhāyām tvayi praśānte tu mama prabhāvaṃ; drakṣyanti sarve bhuvi bhūmipālāḥ 14 ity evam uktvā sa mahādhanuṣmān; hitvā sabhāṃ svaṃ bhavanaṃ jagāma bhīṣmas tu duryodhanam eva rājan; madhye kurūṇāṃ prahasann uvāca 15 satyapratijñaḥ kila sūtaputras; tathā sa bhāraṃ viṣaheta kasmāt vyūhaṃ prativyūhya śirāṃsi bhittvā; lokakṣayaṃ paśyata bhīmasenāt 16 āvantyakāliṅgajayadratheṣu; vedidhvaje tiṣṭhati bāhlike ca ahaṃ haniṣyāmi sadā pareṣāṃ; sahasraśaś cāyutaśaś ca yodhān 17 yadaiva rāme bhagavaty anindye; brahma bruvāṇaḥ kṛtavāṃs tad astram tadaiva dharmaś ca tapaś ca naṣṭaṃ; vaikartanasyādhama puruṣasya 18 athokta vākye nṛpatau tu bhīṣme; nikṣipya śastrāṇi gate ca karṇe vaicitravīryasya suto 'lpabuddhir; duryodhanaḥ śāṃtanavaṃ babhāṣe |