|
1
[मार्क] परभूतान्नॊथके तस्मिन बहुमूलफले वने सेनां निवेश्य काकुत्स्दॊ विधिवत पर्यरक्षत 2 रावणश च विधिं चक्रे लङ्कायां शास्त्रनिर्मितम परकृत्यैव थुराधर्षा थृढप्राकारतॊरणा 3 अघाध तॊयाः परिखा मीननक्र समाकुलाः बभूवुः सप्त थुर्धर्षाः खाथिरैः शङ्कुभिश चिताः 4 कर्णाट्ट यन्त्रथुर्धर्षा बभूवुः सहुडॊपलाः साशीविष घटायॊधाः ससर्ज रसपांसवः 5 मुसलालात नाराचतॊमरासि परश्वधैः अन्विताश च शतघ्नीभिः समधूच छिष्ट मुथ्गराः 6 पुरथ्वारेषु सर्वेषु गुल्माः सदावरजङ्गमाः बभूवुः पत्तिबहुलाः परभूतगजवाजिनः 7 अङ्गथस तव अद लङ्काया थवारथेशम उपागतः विथितॊ राक्षसेन्थ्रस्य परविवेश गतव्यदः 8 मध्ये राक्षस कॊटीनां बह्वीनां सुमहाबलः शुशुभे मेघमालाभिर आथित्य इव संवृतः 9 स समासाथ्य पौलस्त्यम अमात्यैर अभिसंवृतम राम संथेशम आमन्त्र्य वाग्मी वक्तुं परचक्रमे 10 आह तवां राघवॊ राजन कॊसलेन्थ्रॊ महायशाः पराप्तकालम इथं वाक्यं तथ आथत्स्व कुरुष्व च 11 अकृतात्मानम आसाथ्य राजानम अनये रतम विनश्यन्त्य अनयाविष्टा थेशाश च नगराणि च 12 तवयैकेनापराथ्धं मे सीताम आहरता बलात वधायानपराथ्धानाम अन्येषां तथ भविष्यति 13 ये तवया बलथर्पाभ्याम आविष्टेन वनेचराः ऋषयॊ हिंसिताः पूर्वं थेवाश चाप्य अवमानिताः 14 राजर्षयश च निहता रुथन्त्यश चाहृताः सत्रियः तथ इथं समनुप्राप्तं फलं तस्यानयस्य ते 15 हन्तास्मि तवां सहामात्यं युध्यस्व पुरुषॊ भव पश्य मे धनुषॊ वीर्यं मानुषस्य निशाचर 16 मुच्यतां जानकी सीता न मे मॊक्ष्यसि कर्हि चित अराक्षसम इमं लॊकं कर्तास्मि निशितैः शरैः 17 इति तस्य बरुवाणस्य थूतस्य परुषं वचः शरुत्वा न ममृषे राजा रावणः करॊधमूर्छितः 18 इङ्गितज्ञास ततॊ भर्तुश चत्वारॊ रजनीचराः चतुर्ष्व अङ्गेषु जगृहुः शार्थूलम इव पक्षिणः 19 तांस तदाङ्गेषु संसक्तान अङ्गथॊ रजनीचरान आथायैव खम उत्पत्य परासाथतलम आविशत 20 वेगेनॊत्पततस तस्य पेतुस ते रजनीचराः भुवि संभिन्नहृथयाः परहार परिपीडिताः 21 स मुक्तॊ हर्म्यशिखरात तस्मात पुनर अवापतत लङ्घयित्वा पुरीं लङ्कां सवबलस्य समीपतः 22 कॊसलेन्थ्रम अदाभ्येत्य सर्वम आवेथ्य चाङ्गथः विशश्राम स तेजस्वी राघवेणाभिनन्थितः 23 ततः सर्वाभिसारेण हरीणां वातरंहसाम भेथयाम आस लङ्कायाः पराकारं रघुनन्थनः 24 विभीषणर्क्षाधिपती पुरस्कृत्याद लक्ष्मणः थक्षिणं नगरथ्वारम अवामृथ्नाथ थुरासथम 25 करभारुण गात्राणां हरीणां युथ्धशालिनाम कॊटीशतसहस्रेण लङ्काम अभ्यपतत तथा 26 उत्पतथ्भिः पतथ भिश च निपतथ भिश च वानरैः नाथृश्यत तथा सूर्यॊ रजसा नाशित परभः 27 शालिप्रसून सथृशैः शिरीष कुसुमप्रभैः तरुणाथित्यसथृशैः शरगौरैश च वानरैः 28 पराकारं थथृशुस ते तु समन्तात कपिली कृतम राक्षसा विस्मिता राजन सस्त्री वृथ्धाः समन्ततः 29 विभिथुस ते मणिस्तम्भान कर्णाट्ट शिखराणि च भग्नॊन्मदित वेगानि यन्त्राणि च विचिक्षिपुः 30 परिगृह्य शतघ्नीश च सचक्राः सहुडॊपलाः चिक्षिपुर भुजवेगेन लङ्का मध्ये महाबलाः 31 पराकारस्दाश च ये के चिन निशाचरगणास तथा परथुथ्रुवुस ते शतशः कपिभिः समभिथ्रुताः 32 ततस तु राजवचनाथ राक्षसाः कामरूपिणः निर्ययुर विकृताकाराः सहस्रशतसंघशः 33 शस्त्रवर्षाणि वर्षन्तॊ थरावयन्तॊ वनौकसः पराकारं शॊधयन्तस ते परं विक्रमम आस्दिताः 34 स माषराशिसथृशैर बभूव कषणथाचरैः कृतॊ निर्वानरॊ भूयः पराकारॊ भीमथर्शनैः 35 पेतुः शूलविभिन्नाङ्गा बहवॊ वानरर्षभाः सतम्भतॊरण भग्नाश च पेतुस तत्र निशाचराः 36 केशा केश्य अभवथ युथ्धं रक्षसां वानरैः सह नखैर थन्तैश च वीराणां खाथतां वै परस्परम 37 निष्टनन्तॊ हय अभयतस तत्र वानरराक्षसाः हता निपतिता भूमौ न मुञ्चन्ति परस्परम 38 रामस तु शरजालानि ववर्ष जलथॊ यदा तानि लङ्कां समासाथ्य जघ्नुस तान रजनीचरान 39 सौमित्रिर अपि नाराचैर थृढधन्वा जितक्लमः आथिश्याथिश्य थुर्गस्दान पातयाम आस राक्षसान 40 ततः परत्यवहारॊ ऽभूत सैन्यानां राघवाज्ञया कृते विमर्थे लङ्कायां लब्धलक्षॊ जयॊत्तरः |
1
[mārk] prabhūtānnodake tasmin bahumūlaphale vane senāṃ niveśya kākutstho vidhivat paryarakṣata 2 rāvaṇaś ca vidhiṃ cakre laṅkāyāṃ śāstranirmitam prakṛtyaiva durādharṣā dṛḍhaprākāratoraṇā 3 aghādha toyāḥ parikhā mīnanakra samākulāḥ babhūvuḥ sapta durdharṣāḥ khādiraiḥ śaṅkubhiś citāḥ 4 karṇāṭṭa yantradurdharṣā babhūvuḥ sahuḍopalāḥ sāśīviṣa ghaṭāyodhāḥ sasarja rasapāṃsavaḥ 5 musalālāta nārācatomarāsi paraśvadhaiḥ anvitāś ca śataghnībhiḥ samadhūc chiṣṭa mudgarāḥ 6 puradvāreṣu sarveṣu gulmāḥ sthāvarajaṅgamāḥ babhūvuḥ pattibahulāḥ prabhūtagajavājinaḥ 7 aṅgadas tv atha laṅkāyā dvāradeśam upāgataḥ vidito rākṣasendrasya praviveśa gatavyathaḥ 8 madhye rākṣasa koṭīnāṃ bahvīnāṃ sumahābalaḥ śuśubhe meghamālābhir āditya iva saṃvṛtaḥ 9 sa samāsādya paulastyam amātyair abhisaṃvṛtam rāma saṃdeśam āmantrya vāgmī vaktuṃ pracakrame 10 āha tvāṃ rāghavo rājan kosalendro mahāyaśāḥ prāptakālam idaṃ vākyaṃ tad ādatsva kuruṣva ca 11 akṛtātmānam āsādya rājānam anaye ratam vinaśyanty anayāviṣṭā deśāś ca nagarāṇi ca 12 tvayaikenāparāddhaṃ me sītām āharatā balāt vadhāyānaparāddhānām anyeṣāṃ tad bhaviṣyati 13 ye tvayā baladarpābhyām āviṣṭena vanecarāḥ ṛṣayo hiṃsitāḥ pūrvaṃ devāś cāpy avamānitāḥ 14 rājarṣayaś ca nihatā rudantyaś cāhṛtāḥ striyaḥ tad idaṃ samanuprāptaṃ phalaṃ tasyānayasya te 15 hantāsmi tvāṃ sahāmātyaṃ yudhyasva puruṣo bhava paśya me dhanuṣo vīryaṃ mānuṣasya niśācara 16 mucyatāṃ jānakī sītā na me mokṣyasi karhi cit arākṣasam imaṃ lokaṃ kartāsmi niśitaiḥ śaraiḥ 17 iti tasya bruvāṇasya dūtasya paruṣaṃ vacaḥ śrutvā na mamṛṣe rājā rāvaṇaḥ krodhamūrchitaḥ 18 iṅgitajñās tato bhartuś catvāro rajanīcarāḥ caturṣv aṅgeṣu jagṛhuḥ śārdūlam iva pakṣiṇaḥ 19 tāṃs tathāṅgeṣu saṃsaktān aṅgado rajanīcarān ādāyaiva kham utpatya prāsādatalam āviśat 20 vegenotpatatas tasya petus te rajanīcarāḥ bhuvi saṃbhinnahṛdayāḥ prahāra paripīḍitāḥ 21 sa mukto harmyaśikharāt tasmāt punar avāpatat laṅghayitvā purīṃ laṅkāṃ svabalasya samīpataḥ 22 kosalendram athābhyetya sarvam āvedya cāṅgadaḥ viśaśrāma sa tejasvī rāghaveṇābhinanditaḥ 23 tataḥ sarvābhisāreṇa harīṇāṃ vātaraṃhasām bhedayām āsa laṅkāyāḥ prākāraṃ raghunandanaḥ 24 vibhīṣaṇarkṣādhipatī puraskṛtyātha lakṣmaṇaḥ dakṣiṇaṃ nagaradvāram avāmṛdnād durāsadam 25 karabhāruṇa gātrāṇāṃ harīṇāṃ yuddhaśālinām koṭīśatasahasreṇa laṅkām abhyapatat tadā 26 utpatadbhiḥ patad bhiś ca nipatad bhiś ca vānaraiḥ nādṛśyata tadā sūryo rajasā nāśita prabhaḥ 27 śāliprasūna sadṛśaiḥ śirīṣa kusumaprabhaiḥ taruṇādityasadṛśaiḥ śaragauraiś ca vānaraiḥ 28 prākāraṃ dadṛśus te tu samantāt kapilī kṛtam rākṣasā vismitā rājan sastrī vṛddhāḥ samantataḥ 29 vibhidus te maṇistambhān karṇāṭṭa śikharāṇi ca bhagnonmathita vegāni yantrāṇi ca vicikṣipuḥ 30 parigṛhya śataghnīś ca sacakrāḥ sahuḍopalāḥ cikṣipur bhujavegena laṅkā madhye mahābalāḥ 31 prākārasthāś ca ye ke cin niśācaragaṇās tadā pradudruvus te śataśaḥ kapibhiḥ samabhidrutāḥ 32 tatas tu rājavacanād rākṣasāḥ kāmarūpiṇaḥ niryayur vikṛtākārāḥ sahasraśatasaṃghaśaḥ 33 śastravarṣāṇi varṣanto drāvayanto vanaukasaḥ prākāraṃ śodhayantas te paraṃ vikramam āsthitāḥ 34 sa māṣarāśisadṛśair babhūva kṣaṇadācaraiḥ kṛto nirvānaro bhūyaḥ prākāro bhīmadarśanaiḥ 35 petuḥ śūlavibhinnāṅgā bahavo vānararṣabhāḥ stambhatoraṇa bhagnāś ca petus tatra niśācarāḥ 36 keśā keśy abhavad yuddhaṃ rakṣasāṃ vānaraiḥ saha nakhair dantaiś ca vīrāṇāṃ khādatāṃ vai parasparam 37 niṣṭananto hy abhayatas tatra vānararākṣasāḥ hatā nipatitā bhūmau na muñcanti parasparam 38 rāmas tu śarajālāni vavarṣa jalado yathā tāni laṅkāṃ samāsādya jaghnus tān rajanīcarān 39 saumitrir api nārācair dṛḍhadhanvā jitaklamaḥ ādiśyādiśya durgasthān pātayām āsa rākṣasān 40 tataḥ pratyavahāro 'bhūt sainyānāṃ rāghavājñayā kṛte vimarde laṅkāyāṃ labdhalakṣo jayottaraḥ |