|
1
[वै] ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा मार्कण्डेयं महाथ्युतिम पप्रच्छ भरतश्रेष्ठ धर्मप्रश्नं सुथुर्वचम 2 शरॊतुम इच्छामि भगवन सत्रीणां माहात्म्यम उत्तमम कद्यमानं तवया विप्र सूक्ष्मं धर्मं च तत्त्वतः 3 परत्यक्षेण हि विप्रर्षौ थेवा थृश्यन्ति सत्तम सूर्यचन्थ्रमसौ वायुः पृदिवी बह्निर एव च 4 पिता माता च भगवन गाव एव च सत्तम यच चान्यथ एव विहितं तच चापि भृगुनन्थन 5 मन्ये ऽहं गुरुवत सर्वम एकपत्न्यस तदा सत्रियः पतिव्रतानां शुश्रूषा थुष्करा परतिभाति मे 6 पतिव्रतानां माहात्म्यं वक्तुम अर्हसि नः परभॊ निरुध्य चेन्थ्रियग्रामं मनॊ संरुध्य चानघ पतिं थैवतवच चापि चिन्तयन्त्यः सदिता हि याः 7 भगवन थुष्करं हय एतत परतिभाति मम परभॊ माता पितृषु शुश्रूषा सत्रीणां भर्तृषु च थविज 8 सत्रीणां धर्मात सुघॊराथ धि नान्यं पश्यामि थुष्करम साध्व आचाराः सत्रियॊ बरह्मन यत कुर्वन्ति सथाथृताः थुष्करं बत कुर्वन्ति पितरॊ मातरश च वै 9 एप पत्न्यश च या नार्यॊ याश च सत्यं वथन्त्य उत कुक्षिणा थश मासांश च गर्भं संधारयन्ति याः नार्यः कालेन संभूय किम अथ्भुततरं ततः 10 संशयं परमं पराप्य वेथानाम अतुलाम अपि परजायन्ते सुतान नार्यॊ थुःखेन महता विभॊ पुष्णन्ति चापि महता सनेहेन थविजसत्तम 11 ये च करूरेषु सर्वेषु वर्तमाना जुगुप्सिताः सवकर्म कुर्वन्ति सथा थुष्करं तच च मे मतम 12 कषत्रधर्मसमाचारं तद्यं चाख्याहि मे थविज धर्मः सुथुर्लभॊ विप्र नृशंसेन थुरात्मना 13 एतथ इच्छामि भगवन परश्नं परश्नविथां वर शरॊतुं भृगुकुलश्रेष्ठ शुश्रूषे तव सुव्रत 14 [मार्क] हन्त ते सर्वम आख्यास्ये परश्नम एतं सुथुर्वचम तत्त्वेन भरतश्रेष्ठ गथतस तन निबॊध मे 15 मातरं सथृशीं तात पितॄन अन्ये च मन्यते कुष्करं कुरुते माता विवर्धयति या परजाः 16 तपसा थेवतेज्याभिर वन्थनेन तितिक्षया अभिचारैर उपायैश च ईहन्ते पितरः सुतान 17 एवं कृच्छ्रेण महता पुत्रं पराप्य सुथुर्लभम चिन्तयन्ति सथा वीर थीथृशॊ ऽयं भविष्यति 18 आशंसते च पुत्रेषु पिता माता च भारत यशॊ कीर्तिम अदैश्वर्यं परजा धर्मं तदैव च 19 तयॊर आशां तु सफलां यः करॊति स धर्मवित पिता माता च राजेन्थ्र तुष्यतॊ यस्य नित्यथा इह परेत्य च तस्याद कीर्तिर धर्मश च शाश्वतः 20 नैव यज्ञः सत्रियः कश चिन न शराथ्धं नॊपवासकम या तु भर्तरि शुश्रूषा तया सवर्गम उपाश्नुते 21 एतत परकरणं राजन्न अधिकृत्य युधिष्ठिर परतिव्रतानां नियतं धर्मं चावहितः शृणु |
1
[vai] tato yudhiṣṭhiro rājā mārkaṇḍeyaṃ mahādyutim papraccha bharataśreṣṭha dharmapraśnaṃ sudurvacam 2 śrotum icchāmi bhagavan strīṇāṃ māhātmyam uttamam kathyamānaṃ tvayā vipra sūkṣmaṃ dharmaṃ ca tattvataḥ 3 pratyakṣeṇa hi viprarṣau devā dṛśyanti sattama sūryacandramasau vāyuḥ pṛthivī bahnir eva ca 4 pitā mātā ca bhagavan gāva eva ca sattama yac cānyad eva vihitaṃ tac cāpi bhṛgunandana 5 manye 'haṃ guruvat sarvam ekapatnyas tathā striyaḥ pativratānāṃ śuśrūṣā duṣkarā pratibhāti me 6 pativratānāṃ māhātmyaṃ vaktum arhasi naḥ prabho nirudhya cendriyagrāmaṃ mano saṃrudhya cānagha patiṃ daivatavac cāpi cintayantyaḥ sthitā hi yāḥ 7 bhagavan duṣkaraṃ hy etat pratibhāti mama prabho mātā pitṛṣu śuśrūṣā strīṇāṃ bhartṛṣu ca dvija 8 strīṇāṃ dharmāt sughorād dhi nānyaṃ paśyāmi duṣkaram sādhv ācārāḥ striyo brahman yat kurvanti sadādṛtāḥ duṣkaraṃ bata kurvanti pitaro mātaraś ca vai 9 epa patnyaś ca yā nāryo yāś ca satyaṃ vadanty uta kukṣiṇā daśa māsāṃś ca garbhaṃ saṃdhārayanti yāḥ nāryaḥ kālena saṃbhūya kim adbhutataraṃ tataḥ 10 saṃśayaṃ paramaṃ prāpya vedānām atulām api prajāyante sutān nāryo duḥkhena mahatā vibho puṣṇanti cāpi mahatā snehena dvijasattama 11 ye ca krūreṣu sarveṣu vartamānā jugupsitāḥ svakarma kurvanti sadā duṣkaraṃ tac ca me matam 12 kṣatradharmasamācāraṃ tathyaṃ cākhyāhi me dvija dharmaḥ sudurlabho vipra nṛśaṃsena durātmanā 13 etad icchāmi bhagavan praśnaṃ praśnavidāṃ vara śrotuṃ bhṛgukulaśreṣṭha śuśrūṣe tava suvrata 14 [mārk] hanta te sarvam ākhyāsye praśnam etaṃ sudurvacam tattvena bharataśreṣṭha gadatas tan nibodha me 15 mātaraṃ sadṛśīṃ tāta pitṝn anye ca manyate kuṣkaraṃ kurute mātā vivardhayati yā prajāḥ 16 tapasā devatejyābhir vandanena titikṣayā abhicārair upāyaiś ca īhante pitaraḥ sutān 17 evaṃ kṛcchreṇa mahatā putraṃ prāpya sudurlabham cintayanti sadā vīra dīdṛśo 'yaṃ bhaviṣyati 18 āśaṃsate ca putreṣu pitā mātā ca bhārata yaśo kīrtim athaiśvaryaṃ prajā dharmaṃ tathaiva ca 19 tayor āśāṃ tu saphalāṃ yaḥ karoti sa dharmavit pitā mātā ca rājendra tuṣyato yasya nityadā iha pretya ca tasyātha kīrtir dharmaś ca śāśvataḥ 20 naiva yajñaḥ striyaḥ kaś cin na śrāddhaṃ nopavāsakam yā tu bhartari śuśrūṣā tayā svargam upāśnute 21 etat prakaraṇaṃ rājann adhikṛtya yudhiṣṭhira prativratānāṃ niyataṃ dharmaṃ cāvahitaḥ śṛṇu |