|
1
[वै] निहते राक्षसे तस्मिन पुनर नारायणाश्रमम अभ्येत्य राजा कौन्तेयॊ निवासम अकरॊत परभुः 2 स समानीय तान सर्वान भरातॄन इत्य अब्रवीथ वचः थरौपथ्या सहितान काले संस्मरन भरातरं जयम 3 समाश चतस्रॊ ऽभिगताः शिवेन चरतां वने कृतॊथ्थेशश च बीभत्सुः पञ्चमीम अभितः समाम 4 पराप्य पर्वतराजानं शवेतं शिखरिणां वरम तत्रापि च कृतॊथ्थेशः समागमथिथृक्षुभिः 5 कृतश च समयस तेन पार्देनामित तेजसा पञ्चवर्षाणि वत्स्यामि विथ्यार्दीति पुरा मयि 6 तत्र गाण्डीवधन्वानम अवाप्तास्त्रम अरिंथमम थेवलॊकाथ इमं लॊकं थरक्ष्यामः पुनरागतम 7 इत्य उक्त्वा बराह्मणान सर्वान आमन्त्रयत पाण्डवः कारणं चैव तत तेषाम आचचक्षे तपस्विनाम 8 तम उग्रतपसः परीताः कृत्वा पार्दं परथक्षिणम बराह्मणास ते ऽनवमॊथन्त शिवेन कुशलेन च 9 सुखॊथर्कम इमं कलेशम अचिराथ भरतर्षभ कषत्रधर्मेण धर्मज्ञ तीर्त्वा गां पालयिष्यसि 10 तत तु राजा वचस तेषां परतिगृह्य तपस्विनाम परतस्दे सह विप्रैस तैर भरातृभिश च परंतपः 11 थरौपथ्या सहितः शरीमान हैडिम्बेयाथिभिस तदा राक्षसैर अनुयातश च लॊमशेनाभिरक्षितः 12 कव चिज जगाम पथ्भ्यां तु राक्षसैर उह्यते कव चित तत्र तत्र महातेजा भरातृभिः सह सुव्रतः 13 ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा बहून कलेशान विचिन्तयन सिंहव्याघ्र गजाकीर्णाम उथीचीं परययौ थिशम 14 अवेक्षमाणः कैलासं मैनाकं चैव पर्वतम गन्धमाथन पाथांश च मेरुं चापि शिलॊच्चयम 15 उपर्य उपरि शैलस्य बह्वीश च सरितः शिवाः परस्दं हिमवतः पुण्यं ययौ सप्त थशे ऽहनि 16 थथृशुः पाण्डवा राजन गन्धमाथनम अन्तिकात पृष्ठे हिमवतः पुण्ये नानाथ्रुमलता युते 17 सलिलावर्त संजातैः पुष्पितैश च महीरुहैः समावृतं पुण्यतमम आश्रमं वृषपर्वणः 18 तम उपक्रम्य राजर्षिं धर्मात्मानम अरिंथमाः पाण्डवा वृषपर्वाणम अवन्थन्त गतक्लमाः 19 अभ्यनन्थत स राजर्षिः पुत्रवथ भरतर्षभान पूजिताश चावसंस तत्र सप्तरात्रम अरिंथमाः 20 अष्टमे ऽहनि संप्राप्ते तम ऋषिं लॊकविश्रुतम आमन्त्र्य वृषपर्वाणं परस्दानं समरॊचयन 21 एकैकशश च तान विप्रान निवेथ्य वृषपर्वणे नयासभूतान यदाकालं बन्धून इव सुसत्कृतान 22 ततस ते वरवस्त्राणि शुभान्य आभरणानि च नयथधुः पाण्डवास तस्मिन्न आश्रमे वृषपर्वणः 23 अतीतानागते विथ्वान कुशलः सर्वधर्मवित अन्वशासत स धर्मज्ञः पुत्रवथ भरतर्षभान 24 ते ऽनुज्ञाता महात्मानः परययुर थिशम उत्तराम कृष्णया सहिता वीरा बराह्मणैश च महात्मभिः तान परस्दितान अन्वगच्छथ वृषपर्वा महीपतिः 25 उपन्यस्य महातेजा विप्रेभ्यः पाण्डवांस तथा अनुसंसाध्य कौन्तेयान आशीर्भिर अभिनन्थ्य च वृषपर्वा निववृते पन्दानम उपथिश्य च 26 नानामृगगणैर जुष्टं कौन्तेयः सत्यविक्रमः पथातिर भरातृभिः सार्धं परातिष्ठत युधिष्ठिरः 27 नानाथ्रुमनिरॊधेषु वसन्तः शैलसानुषु पर्वतं विविशुः शवेतं चतुर्दे ऽहनि पाण्डवाः 28 महाभ्रघनसंकाशं सलिलॊपहितं शुभम मणिकाञ्चनरम्यं च शैलं नाना समुच्छ्रयम 29 ते समासाथ्य पन्दानं यदॊक्तं वृषपर्वणा अनुसस्रुर यदॊथ्थेशं पश्यन्तॊ विविधान नगान 30 उपर्य उपरि शैलस्य गुहा परमथुर्गमाः सुथुर्गमांस ते सुबहून सुखेनैवाभिचक्रमुः 31 धौम्यः कृष्णा च पार्दाश च लॊमशश च महान ऋषिः अगमन सहितास तत्र न कश चिथ अवहीयते 32 ते मृगथ्विजसंघुष्टं नानाथ्विज समाकुलम शाखामृगगणैश चैव सेवितं सुमनॊहरम 33 पुण्यं पथ्मसरॊपेतं सपल्वल महावनम उपतस्दुर महावीर्या माल्यवन्तं महागिरिम 34 ततः किंपुरुषावासं सिथ्धचारणसेवितम थथृशुर हृष्टरॊमाणः पर्वतं गन्धमाथनम 35 विथ्याधरानुचरितं किंनरीभिस तदैव च गजसिंहसमाकीर्णम उथीर्णशरभायुतम 36 उपेतम अन्यैश च तथा मृगैर मृथु निनाथिभिः ते गन्धमाथन वनं तन नन्थनवनॊपम 37 मुथिताः पाण्डुतनया मनॊ हृथयनन्थनम विविशुः करमशॊ वीरा अरण्यं शुभकाननम 38 थरौपथी सहिता वीरास तैश च विप्रैर महात्मभिः शृण्वन्तः परीतिजननान वल्गून मथकलाञ शुभान शरॊत्ररम्यान सुमधुराञ शब्थान खग मुखेरितान 39 सर्वर्तुफलभाराढ्यान सर्वर्तुकुसुमॊज्ज्वलान पश्यन्तः पाथपांश चापि फलभार वनामितान 40 आम्रान आम्रातकान फुल्लान नारिकेलान सतिन्थुकान अजातकांस तदा जीरान थाडिमान बीजपूरकान 41 पनसाँल लिकुचान मॊचान खर्जूरान आम्रवेतसान पारावतांस तदा कषौथ्रान नीपांश चापि मनॊरमान 42 बिल्वान कपित्दाञ जम्बूंश च काश्मरीर बथरीस तदा लपक्षान उथुम्बर वटान अश्वत्दान कषीरिणस तदा भल्लातकान आमकलान हरीतकबिभीतकान 43 इङ्गुथान करवीरांश च तिन्थुकांश च महाफलान एतान अन्यांश च विविधान गन्धमाथन सानुषु 44 फलैर अमृतकल्पैस तान आचितान सवाथुभिस तरून तदैव चम्पकाशॊकान केतकान बकुलांस तदा 45 पुंनागान सप्तपर्णांश च कर्णिकारान सकेतकान पाटलान कुटजान रम्यान मन्थारेन्थीवरांस तदा 46 पारिजातान कॊविथारान थेवथारु तरूंस तदा शालांस तालांस तमालांश च परियालान बकुलांस तदा शाल्मलीः किंशुकाशॊकां शिंशपांस तरलांस तदा 47 चकॊरैः शतपत्रैश च भृङ्गराजैस तदा शुकैः कॊकिलैः कलविङ्कैश च हारीतैर जीव जीवकैः 48 परियव्रतैश चातकैश च तदान्यैर विविधैः खगैः शरॊत्ररम्यं सुमधुरं कूजथ्भिश चाप्य अधिष्ठितान 49 सरांसि च विचित्राणि परसन्नसलिलानि च कुमुथैः पुण्डरीकैश च तदा कॊकनथॊत्पलैः कह्लारैः कमलैश चैव आचितानि समन्ततः 50 कथम्बैश चक्रवाकैश च कुररैर जलकुक्कुटैः कारण्डवैः पलवैर हंसैर बकैर मथ्गुभिर एव च एतैश चान्यैश च कीर्णानि समन्ताज जलचारिभिः 51 हृष्टैस तदा तामरस रसासव मथालसैः पथ्मॊथर चयुत रजः किञ्जल्कारुण रञ्जितैः 52 मधुरस्वरैर मधुकरैर विरुतान कमलाकरान पश्यन्तस ते मनॊरम्यान गन्धमाथन सानुषु 53 तदैव पथ्मषण्डैश च मण्डितेषु समन्ततः शिखण्डिनीभिः सहिताँल लता मण्डपकेषु च मेघतूर्य रवॊथ्थाम मथनाकुलितान भृशम 54 कृत्वैव केका मधुरं संगीत मधुरस्वरम चित्रान कलापान विस्तीर्य सविलासान मथालसान मयूरान थथृशुश चित्रान नृत्यतॊ वनलासकान 55 कान्ताभिः सहितान अन्यान अपश्यन रमतः सुखम वल्ली लता संकटेषु कटकेषु सदितांस तदा 56 कांश चिच छकुन जातांश च विटपेषूत्कटान अपि कलाप रचिताटॊपान विचित्रमुकुटान इव विवरेषु तरूणां च मुथितान थथृशुश च ते 57 सिन्धुवारान अदॊथ्थामान मन्मदस्येव तॊमरान सुवर्णकुसुमाकीर्णान गिरीणां शिखरेषु च 58 कर्णिकारान विरचितान कर्ण पूरान इवॊत्तमान अदापश्यन कुरबकान वनराजिषु पुष्पितान कामवश्यॊत्सुक करान कामस्येव शरॊत्करान 59 तदैव वनराजीनाम उथारान रचितान इव विराजमानांस ते ऽपश्यंस तिलकांस तिलकान इव 60 तदानङ्ग शराकारान सहकारान मनॊरमान अपश्यन भरमरारावान मञ्जरीभिर विराजितान 61 हिरण्यसथृशैः पुष्पैर थावाग्निसथृशैर अपि लॊहितैर अञ्जनाभैश च वैडूर्य थथृशैर अपि 62 तदा शालांस तमालांश च पाटल्यॊ बकुलानि च माला इव समासक्ताः शैलानां शिखरेषु च 63 एवं करमेण ते वीरा वीक्षमाणाः समन्ततः गजसंघ समाबाधं सिंहव्याघ्र समायुतम 64 शरभॊन्नाथ संघुष्टं नानाराव निनाथितम सर्वर्तुफलपुष्पाढ्यं गन्धमाथन सानुषु 65 पीता भास्वरवर्णाभा बभूवुर नरराजयः नात्र कण्टकिनः के चिन नात्र के चिथ अपुष्पिताः सनिग्धपत्र फला वृक्षा गन्धमाथन सानुषु 66 विमलस्फटिकाभानि पाण्डुरछथनैर थविजैः राजहंसैर उपेतानि सारसाभिरुतानि च सरांसि सरितः पार्दाः पश्यन्तः शैलसानुषु 67 पथ्मॊत्पलविचित्राणि सुखस्पर्श जलानि च गन्धवन्ति च माल्यानि रसवन्ति फलानि च अतीव वृक्षा राजन्ते पुष्पिताः शैलसानुषु 68 एते चान्ये च बहवस तत्र काननजा थरुमाः लताश च विविधाकाराः पत्रपुष्पफलॊच्चयाः 69 युधिष्ठिरस तु तान वृक्षान पश्यमानॊ नगॊत्तमे भीमसेनम इथं वाक्यम अब्रवीन मधुराक्षरम 70 पश्य भीम शुभान थेशान थेवाक्रीडान समन्ततः अमानुष गतिं पराप्ताः संसिथ्धाः सम वृकॊथर 71 ललाभिश चैव बह्वीभिः पुष्पिताः पाथपॊत्तमाः संश्लिष्टाः पार्द शॊभन्ते गन्धमाथन सानुषु 72 शिखण्डिनीभिश चरतां सहितानां शिखण्डिनाम नर्थतां शृणु निर्घॊषं भीम पर्वतसानुषु 73 चकॊराः शतपत्राश च मत्तकॊकिल शारिकाः पत्रिणः पुष्पितान एतान संश्लिष्यन्ति महाथ्रुमान 74 रक्तपीतारुणाः पार्द पाथपाग्र गता थविजाः परस्परम उथीक्षन्ते बहवॊ जीव जीवकाः 75 हरितारुणवर्णानां शाथ्वलानां समन्ततः सारसाः परतिथृश्यन्ते शैलप्रस्रवणेष्व अपि 76 वथन्ति मधुरा वाचः सर्वभूतमनॊ ऽनुगाः भृङ्गराजॊपचक्राश च लॊहपृष्ठाश च पत्रिणः 77 चतुर्विषाणाः पथ्माभाः कुञ्जराः सकरेणवः एते वैडूर्य वर्णाभं कषॊभयन्ति महत सरः 78 बहुतालसमुत्सेधाः शैलशृङ्गात परिच्युताः नाना परस्रवणेभ्यश च वारिधाराः पतन्त्य अमूः 79 भास्कराभ परभा भीम शारथाभ्रघनॊपमाः शॊभयन्ति महाशैलं नाना रजतधातवः 80 कव चिथ अञ्जन वर्णाभाः कव चित काञ्चनसंनिभाः धातवॊ हरितालस्य कवचिथ धि गुलकस्य च 81 मनःशिला गुहाश चैव संध्याभ्रनिकरॊपमाः शशलॊहित वर्णाभाः कव चिथ गौरिक धातवः 82 सितासिताभ्र परतिमा बालसूर्यसमप्रभाः एते बहुविधाः शैलं शॊभयन्ति महाप्रभाः 83 गन्धर्वाः सह कान्ताहिर यदॊक्तं वृषपर्वणा थृश्यन्ते शैलशृङ्गेषु पार्द किंपुरुषैः सह 84 गीतानां तलतालानां यदा साम्नां च निस्वनः शरूयते बहुधा भीम सर्वभूतमनॊहरः 85 महागङ्गाम उथीक्षस्व पुण्यां थेव नथीं शुभाम कलहंस गणैर जुष्टाम ऋषिकिंनरसेविताम 86 धातुभिश च सरिथ्भिश च किंनरैर मृगपक्षिभिः गन्धर्वैर अप्सरॊभिश च कानकैश च मनॊरमैः 87 वयालैश च विविधाकारैः शतशीर्षैः समन्ततः उपेतं पश्य कौन्तेय शैलराजम अरिंथम 88 ते परीतमनसः शूराः पराप्ता गतिम अनुत्तमाम नातृप्यन पर्ततेन्थ्रस्य थर्शनेन परंतपाः 89 उपेतम अद माल्यैश च फलवथ्भिश च पाथपैः आर्ष्टिषेणस्य राजर्षेर आश्रमं थथृशुस तथा 90 ततस तं तीव्रतपसं कृशं धमनि संततम पारगं सर्वधर्माणाम आर्ष्टिषेणम उपागमन |
1
[vai] nihate rākṣase tasmin punar nārāyaṇāśramam abhyetya rājā kaunteyo nivāsam akarot prabhuḥ 2 sa samānīya tān sarvān bhrātṝn ity abravīd vacaḥ draupadyā sahitān kāle saṃsmaran bhrātaraṃ jayam 3 samāś catasro 'bhigatāḥ śivena caratāṃ vane kṛtoddeśaś ca bībhatsuḥ pañcamīm abhitaḥ samām 4 prāpya parvatarājānaṃ śvetaṃ śikhariṇāṃ varam tatrāpi ca kṛtoddeśaḥ samāgamadidṛkṣubhiḥ 5 kṛtaś ca samayas tena pārthenāmita tejasā pañcavarṣāṇi vatsyāmi vidyārthīti purā mayi 6 tatra gāṇḍīvadhanvānam avāptāstram ariṃdamam devalokād imaṃ lokaṃ drakṣyāmaḥ punarāgatam 7 ity uktvā brāhmaṇān sarvān āmantrayata pāṇḍavaḥ kāraṇaṃ caiva tat teṣām ācacakṣe tapasvinām 8 tam ugratapasaḥ prītāḥ kṛtvā pārthaṃ pradakṣiṇam brāhmaṇās te 'nvamodanta śivena kuśalena ca 9 sukhodarkam imaṃ kleśam acirād bharatarṣabha kṣatradharmeṇa dharmajña tīrtvā gāṃ pālayiṣyasi 10 tat tu rājā vacas teṣāṃ pratigṛhya tapasvinām pratasthe saha viprais tair bhrātṛbhiś ca paraṃtapaḥ 11 draupadyā sahitaḥ śrīmān haiḍimbeyādibhis tathā rākṣasair anuyātaś ca lomaśenābhirakṣitaḥ 12 kva cij jagāma padbhyāṃ tu rākṣasair uhyate kva cit tatra tatra mahātejā bhrātṛbhiḥ saha suvrataḥ 13 tato yudhiṣṭhiro rājā bahūn kleśān vicintayan siṃhavyāghra gajākīrṇām udīcīṃ prayayau diśam 14 avekṣamāṇaḥ kailāsaṃ mainākaṃ caiva parvatam gandhamādana pādāṃś ca meruṃ cāpi śiloccayam 15 upary upari śailasya bahvīś ca saritaḥ śivāḥ prasthaṃ himavataḥ puṇyaṃ yayau sapta daśe 'hani 16 dadṛśuḥ pāṇḍavā rājan gandhamādanam antikāt pṛṣṭhe himavataḥ puṇye nānādrumalatā yute 17 salilāvarta saṃjātaiḥ puṣpitaiś ca mahīruhaiḥ samāvṛtaṃ puṇyatamam āśramaṃ vṛṣaparvaṇaḥ 18 tam upakramya rājarṣiṃ dharmātmānam ariṃdamāḥ pāṇḍavā vṛṣaparvāṇam avandanta gataklamāḥ 19 abhyanandat sa rājarṣiḥ putravad bharatarṣabhān pūjitāś cāvasaṃs tatra saptarātram ariṃdamāḥ 20 aṣṭame 'hani saṃprāpte tam ṛṣiṃ lokaviśrutam āmantrya vṛṣaparvāṇaṃ prasthānaṃ samarocayan 21 ekaikaśaś ca tān viprān nivedya vṛṣaparvaṇe nyāsabhūtān yathākālaṃ bandhūn iva susatkṛtān 22 tatas te varavastrāṇi śubhāny ābharaṇāni ca nyadadhuḥ pāṇḍavās tasminn āśrame vṛṣaparvaṇaḥ 23 atītānāgate vidvān kuśalaḥ sarvadharmavit anvaśāsat sa dharmajñaḥ putravad bharatarṣabhān 24 te 'nujñātā mahātmānaḥ prayayur diśam uttarām kṛṣṇayā sahitā vīrā brāhmaṇaiś ca mahātmabhiḥ tān prasthitān anvagacchad vṛṣaparvā mahīpatiḥ 25 upanyasya mahātejā viprebhyaḥ pāṇḍavāṃs tadā anusaṃsādhya kaunteyān āśīrbhir abhinandya ca vṛṣaparvā nivavṛte panthānam upadiśya ca 26 nānāmṛgagaṇair juṣṭaṃ kaunteyaḥ satyavikramaḥ padātir bhrātṛbhiḥ sārdhaṃ prātiṣṭhata yudhiṣṭhiraḥ 27 nānādrumanirodheṣu vasantaḥ śailasānuṣu parvataṃ viviśuḥ śvetaṃ caturthe 'hani pāṇḍavāḥ 28 mahābhraghanasaṃkāśaṃ salilopahitaṃ śubham maṇikāñcanaramyaṃ ca śailaṃ nānā samucchrayam 29 te samāsādya panthānaṃ yathoktaṃ vṛṣaparvaṇā anusasrur yathoddeśaṃ paśyanto vividhān nagān 30 upary upari śailasya guhā paramadurgamāḥ sudurgamāṃs te subahūn sukhenaivābhicakramuḥ 31 dhaumyaḥ kṛṣṇā ca pārthāś ca lomaśaś ca mahān ṛṣiḥ agaman sahitās tatra na kaś cid avahīyate 32 te mṛgadvijasaṃghuṣṭaṃ nānādvija samākulam śākhāmṛgagaṇaiś caiva sevitaṃ sumanoharam 33 puṇyaṃ padmasaropetaṃ sapalvala mahāvanam upatasthur mahāvīryā mālyavantaṃ mahāgirim 34 tataḥ kiṃpuruṣāvāsaṃ siddhacāraṇasevitam dadṛśur hṛṣṭaromāṇaḥ parvataṃ gandhamādanam 35 vidyādharānucaritaṃ kiṃnarībhis tathaiva ca gajasiṃhasamākīrṇam udīrṇaśarabhāyutam 36 upetam anyaiś ca tadā mṛgair mṛdu ninādibhiḥ te gandhamādana vanaṃ tan nandanavanopama 37 muditāḥ pāṇḍutanayā mano hṛdayanandanam viviśuḥ kramaśo vīrā araṇyaṃ śubhakānanam 38 draupadī sahitā vīrās taiś ca viprair mahātmabhiḥ śṛṇvantaḥ prītijananān valgūn madakalāñ śubhān śrotraramyān sumadhurāñ śabdān khaga mukheritān 39 sarvartuphalabhārāḍhyān sarvartukusumojjvalān paśyantaḥ pādapāṃś cāpi phalabhāra vanāmitān 40 āmrān āmrātakān phullān nārikelān satindukān ajātakāṃs tathā jīrān dāḍimān bījapūrakān 41 panasāṁl likucān mocān kharjūrān āmravetasān pārāvatāṃs tathā kṣaudrān nīpāṃś cāpi manoramān 42 bilvān kapitthāñ jambūṃś ca kāśmarīr badarīs tathā lpakṣān udumbara vaṭān aśvatthān kṣīriṇas tathā bhallātakān āmakalān harītakabibhītakān 43 iṅgudān karavīrāṃś ca tindukāṃś ca mahāphalān etān anyāṃś ca vividhān gandhamādana sānuṣu 44 phalair amṛtakalpais tān ācitān svādubhis tarūn tathaiva campakāśokān ketakān bakulāṃs tathā 45 puṃnāgān saptaparṇāṃś ca karṇikārān saketakān pāṭalān kuṭajān ramyān mandārendīvarāṃs tathā 46 pārijātān kovidārān devadāru tarūṃs tathā śālāṃs tālāṃs tamālāṃś ca priyālān bakulāṃs tathā śālmalīḥ kiṃśukāśokāṃ śiṃśapāṃs taralāṃs tathā 47 cakoraiḥ śatapatraiś ca bhṛṅgarājais tathā śukaiḥ kokilaiḥ kalaviṅkaiś ca hārītair jīva jīvakaiḥ 48 priyavrataiś cātakaiś ca tathānyair vividhaiḥ khagaiḥ śrotraramyaṃ sumadhuraṃ kūjadbhiś cāpy adhiṣṭhitān 49 sarāṃsi ca vicitrāṇi prasannasalilāni ca kumudaiḥ puṇḍarīkaiś ca tathā kokanadotpalaiḥ kahlāraiḥ kamalaiś caiva ācitāni samantataḥ 50 kadambaiś cakravākaiś ca kurarair jalakukkuṭaiḥ kāraṇḍavaiḥ plavair haṃsair bakair madgubhir eva ca etaiś cānyaiś ca kīrṇāni samantāj jalacāribhiḥ 51 hṛṣṭais tathā tāmarasa rasāsava madālasaiḥ padmodara cyuta rajaḥ kiñjalkāruṇa rañjitaiḥ 52 madhurasvarair madhukarair virutān kamalākarān paśyantas te manoramyān gandhamādana sānuṣu 53 tathaiva padmaṣaṇḍaiś ca maṇḍiteṣu samantataḥ śikhaṇḍinībhiḥ sahitāṁl latā maṇḍapakeṣu ca meghatūrya ravoddāma madanākulitān bhṛśam 54 kṛtvaiva kekā madhuraṃ saṃgīta madhurasvaram citrān kalāpān vistīrya savilāsān madālasān mayūrān dadṛśuś citrān nṛtyato vanalāsakān 55 kāntābhiḥ sahitān anyān apaśyan ramataḥ sukham vallī latā saṃkaṭeṣu kaṭakeṣu sthitāṃs tathā 56 kāṃś cic chakuna jātāṃś ca viṭapeṣūtkaṭān api kalāpa racitāṭopān vicitramukuṭān iva vivareṣu tarūṇāṃ ca muditān dadṛśuś ca te 57 sindhuvārān athoddāmān manmathasyeva tomarān suvarṇakusumākīrṇān girīṇāṃ śikhareṣu ca 58 karṇikārān viracitān karṇa pūrān ivottamān athāpaśyan kurabakān vanarājiṣu puṣpitān kāmavaśyotsuka karān kāmasyeva śarotkarān 59 tathaiva vanarājīnām udārān racitān iva virājamānāṃs te 'paśyaṃs tilakāṃs tilakān iva 60 tathānaṅga śarākārān sahakārān manoramān apaśyan bhramarārāvān mañjarībhir virājitān 61 hiraṇyasadṛśaiḥ puṣpair dāvāgnisadṛśair api lohitair añjanābhaiś ca vaiḍūrya dadṛśair api 62 tathā śālāṃs tamālāṃś ca pāṭalyo bakulāni ca mālā iva samāsaktāḥ śailānāṃ śikhareṣu ca 63 evaṃ krameṇa te vīrā vīkṣamāṇāḥ samantataḥ gajasaṃgha samābādhaṃ siṃhavyāghra samāyutam 64 śarabhonnāda saṃghuṣṭaṃ nānārāva nināditam sarvartuphalapuṣpāḍhyaṃ gandhamādana sānuṣu 65 pītā bhāsvaravarṇābhā babhūvur nararājayaḥ nātra kaṇṭakinaḥ ke cin nātra ke cid apuṣpitāḥ snigdhapatra phalā vṛkṣā gandhamādana sānuṣu 66 vimalasphaṭikābhāni pāṇḍurachadanair dvijaiḥ rājahaṃsair upetāni sārasābhirutāni ca sarāṃsi saritaḥ pārthāḥ paśyantaḥ śailasānuṣu 67 padmotpalavicitrāṇi sukhasparśa jalāni ca gandhavanti ca mālyāni rasavanti phalāni ca atīva vṛkṣā rājante puṣpitāḥ śailasānuṣu 68 ete cānye ca bahavas tatra kānanajā drumāḥ latāś ca vividhākārāḥ patrapuṣpaphaloccayāḥ 69 yudhiṣṭhiras tu tān vṛkṣān paśyamāno nagottame bhīmasenam idaṃ vākyam abravīn madhurākṣaram 70 paśya bhīma śubhān deśān devākrīḍān samantataḥ amānuṣa gatiṃ prāptāḥ saṃsiddhāḥ sma vṛkodara 71 lalābhiś caiva bahvībhiḥ puṣpitāḥ pādapottamāḥ saṃśliṣṭāḥ pārtha śobhante gandhamādana sānuṣu 72 śikhaṇḍinībhiś caratāṃ sahitānāṃ śikhaṇḍinām nardatāṃ śṛṇu nirghoṣaṃ bhīma parvatasānuṣu 73 cakorāḥ śatapatrāś ca mattakokila śārikāḥ patriṇaḥ puṣpitān etān saṃśliṣyanti mahādrumān 74 raktapītāruṇāḥ pārtha pādapāgra gatā dvijāḥ parasparam udīkṣante bahavo jīva jīvakāḥ 75 haritāruṇavarṇānāṃ śādvalānāṃ samantataḥ sārasāḥ pratidṛśyante śailaprasravaṇeṣv api 76 vadanti madhurā vācaḥ sarvabhūtamano 'nugāḥ bhṛṅgarājopacakrāś ca lohapṛṣṭhāś ca patriṇaḥ 77 caturviṣāṇāḥ padmābhāḥ kuñjarāḥ sakareṇavaḥ ete vaiḍūrya varṇābhaṃ kṣobhayanti mahat saraḥ 78 bahutālasamutsedhāḥ śailaśṛṅgāt paricyutāḥ nānā prasravaṇebhyaś ca vāridhārāḥ patanty amūḥ 79 bhāskarābha prabhā bhīma śāradābhraghanopamāḥ śobhayanti mahāśailaṃ nānā rajatadhātavaḥ 80 kva cid añjana varṇābhāḥ kva cit kāñcanasaṃnibhāḥ dhātavo haritālasya kvacid dhi gulakasya ca 81 manaḥśilā guhāś caiva saṃdhyābhranikaropamāḥ śaśalohita varṇābhāḥ kva cid gaurika dhātavaḥ 82 sitāsitābhra pratimā bālasūryasamaprabhāḥ ete bahuvidhāḥ śailaṃ śobhayanti mahāprabhāḥ 83 gandharvāḥ saha kāntāhir yathoktaṃ vṛṣaparvaṇā dṛśyante śailaśṛṅgeṣu pārtha kiṃpuruṣaiḥ saha 84 gītānāṃ talatālānāṃ yathā sāmnāṃ ca nisvanaḥ śrūyate bahudhā bhīma sarvabhūtamanoharaḥ 85 mahāgaṅgām udīkṣasva puṇyāṃ deva nadīṃ śubhām kalahaṃsa gaṇair juṣṭām ṛṣikiṃnarasevitām 86 dhātubhiś ca saridbhiś ca kiṃnarair mṛgapakṣibhiḥ gandharvair apsarobhiś ca kānakaiś ca manoramaiḥ 87 vyālaiś ca vividhākāraiḥ śataśīrṣaiḥ samantataḥ upetaṃ paśya kaunteya śailarājam ariṃdama 88 te prītamanasaḥ śūrāḥ prāptā gatim anuttamām nātṛpyan partatendrasya darśanena paraṃtapāḥ 89 upetam atha mālyaiś ca phalavadbhiś ca pādapaiḥ ārṣṭiṣeṇasya rājarṣer āśramaṃ dadṛśus tadā 90 tatas taṃ tīvratapasaṃ kṛśaṃ dhamani saṃtatam pāragaṃ sarvadharmāṇām ārṣṭiṣeṇam upāgaman |