|
1
बृहथश्व उवाच अद तां वयुषितॊ रात्रिं नलॊ राजा सवलंकृतः वैथर्भ्या सहितः काल्यं थथर्श वसुधाधिपम 2 ततॊ ऽभिवाथयाम आस परयतः शवशुरं नलः तस्यानु थमयन्ती च ववन्थे पितरं शुभा 3 तं भीमः परतिजग्राह पुत्रवत परया मुथा यदार्हं पूजयित्वा तु समाश्वासयत परभुः नलेन सहितां तत्र थमयन्तीं पतिव्रताम 4 ताम अर्हणां नलॊ राजा परतिगृह्य यदाविधि परिचर्यां सवकां तस्मै यदावत परत्यवेथयत 5 ततॊ बभूव नगरे सुमहान हर्षनिस्वनः जनस्य संप्रहृष्टस्य नलं थृष्ट्वा तदागतम 6 अशॊभयच च नगरं पताकाध्वजमालिनम सिक्तसंमृष्टपुष्पाढ्या राजमार्गाः कृतास तथा 7 थवारि थवारि च पौराणां पुष्पभङ्गः परकल्पितः अर्चितानि च सर्वाणि थेवतायतनानि च 8 ऋतुपर्णॊ ऽपि शुश्राव बाहुकछथ्मिनं नलम थमयन्त्या समायुक्तं जहृषे च नराधिपः 9 तम आनाय्य नलॊ राजा कषमयाम आस पार्दिवम स च तं कषमयाम आस हेतुभिर बुथ्धिसंमतः 10 स सत्कृतॊ महीपालॊ नैषधं विस्मयान्वितः थिष्ट्या समेतॊ थारैः सवैर भवान इत्य अभ्यनन्थत 11 कच चित तु नापराधं ते कृतवान अस्मि नैषध अज्ञातवासं वसतॊ मथ्गृहे निषधाधिप 12 यथि वा बुथ्धिपूर्वाणि यथ्य अबुथ्धानि कानि चित मया कृतान्य अकार्याणि तानि मे कषन्तुम अर्हसि 13 नल उवाच न मे ऽपराधं कृतवांस तवं सवल्पम अपि पार्दिव कृते ऽपि च न मे कॊपः कषन्तव्यं हि मया तव 14 पूर्वं हय असि सखा मे ऽसि संबन्धी च नराधिप अत ऊर्ध्वं तु भूयस तवं परीतिम आहर्तुम अर्हसि 15 सर्वकामैः सुविहितः सुखम अस्म्य उषितस तवयि न तदा सवगृहे राजन यदा तव गृहे सथा 16 इथं चैव हयज्ञानं तवथीयं मयि तिष्ठति तथ उपाकर्तुम इच्छामि मन्यसे यथि पार्दिव 17 एवम उक्त्वा थथौ विथ्याम ऋतुपर्णाय नैषधः स च तां परतिजग्राह विधिथृष्टेन कर्मणा 18 ततॊ गृह्याश्वहृथयं तथा भाङ्गस्वरिर नृपः सूतम अन्यम उपाथाय ययौ सवपुरम एव हि 19 ऋतुपर्णे परतिगते नलॊ राजा विशां पते नगरे कुण्डिने कालं नातिथीर्घम इवावसत |
1
bṛhadaśva uvāca atha tāṃ vyuṣito rātriṃ nalo rājā svalaṃkṛtaḥ vaidarbhyā sahitaḥ kālyaṃ dadarśa vasudhādhipam 2 tato 'bhivādayām āsa prayataḥ śvaśuraṃ nalaḥ tasyānu damayantī ca vavande pitaraṃ śubhā 3 taṃ bhīmaḥ pratijagrāha putravat parayā mudā yathārhaṃ pūjayitvā tu samāśvāsayata prabhuḥ nalena sahitāṃ tatra damayantīṃ pativratām 4 tām arhaṇāṃ nalo rājā pratigṛhya yathāvidhi paricaryāṃ svakāṃ tasmai yathāvat pratyavedayat 5 tato babhūva nagare sumahān harṣanisvanaḥ janasya saṃprahṛṣṭasya nalaṃ dṛṣṭvā tathāgatam 6 aśobhayac ca nagaraṃ patākādhvajamālinam siktasaṃmṛṣṭapuṣpāḍhyā rājamārgāḥ kṛtās tadā 7 dvāri dvāri ca paurāṇāṃ puṣpabhaṅgaḥ prakalpitaḥ arcitāni ca sarvāṇi devatāyatanāni ca 8 ṛtuparṇo 'pi śuśrāva bāhukachadminaṃ nalam damayantyā samāyuktaṃ jahṛṣe ca narādhipaḥ 9 tam ānāyya nalo rājā kṣamayām āsa pārthivam sa ca taṃ kṣamayām āsa hetubhir buddhisaṃmataḥ 10 sa satkṛto mahīpālo naiṣadhaṃ vismayānvitaḥ diṣṭyā sameto dāraiḥ svair bhavān ity abhyanandata 11 kac cit tu nāparādhaṃ te kṛtavān asmi naiṣadha ajñātavāsaṃ vasato madgṛhe niṣadhādhipa 12 yadi vā buddhipūrvāṇi yady abuddhāni kāni cit mayā kṛtāny akāryāṇi tāni me kṣantum arhasi 13 nala uvāca na me 'parādhaṃ kṛtavāṃs tvaṃ svalpam api pārthiva kṛte 'pi ca na me kopaḥ kṣantavyaṃ hi mayā tava 14 pūrvaṃ hy asi sakhā me 'si saṃbandhī ca narādhipa ata ūrdhvaṃ tu bhūyas tvaṃ prītim āhartum arhasi 15 sarvakāmaiḥ suvihitaḥ sukham asmy uṣitas tvayi na tathā svagṛhe rājan yathā tava gṛhe sadā 16 idaṃ caiva hayajñānaṃ tvadīyaṃ mayi tiṣṭhati tad upākartum icchāmi manyase yadi pārthiva 17 evam uktvā dadau vidyām ṛtuparṇāya naiṣadhaḥ sa ca tāṃ pratijagrāha vidhidṛṣṭena karmaṇā 18 tato gṛhyāśvahṛdayaṃ tadā bhāṅgasvarir nṛpaḥ sūtam anyam upādāya yayau svapuram eva hi 19 ṛtuparṇe pratigate nalo rājā viśāṃ pate nagare kuṇḍine kālaṃ nātidīrgham ivāvasat |