|
1
बृहथश्व उवाच सा नमस्कृत्य थेवेभ्यः परहस्य नलम अब्रवीत परणयस्व यदाश्रथ्धं राजन किं करवाणि ते 2 अहं चैव हि यच चान्यन ममास्ति वसु किं चन सर्वं तत तव विश्रब्धं कुरु परणयम ईश्वर 3 हंसानां वचनं यत तत तन मां थहति पार्दिव तवत्कृते हि मया वीर राजानः संनिपातिताः 4 यथि चेथ भजमानां मां परत्याख्यास्यसि मानथ विषम अग्निं जलं रज्जुम आस्दास्ये तव कारणात 5 एवम उक्तस तु वैथर्भ्या नलस तां परत्युवाच ह तिष्ठत्सु लॊकपालेषु कदं मानुषम इच्छसि 6 येषाम अहं लॊककृताम ईश्वराणां महात्मनाम न पाथरजसा तुल्यॊ मनस ते तेषु वर्तताम 7 विप्रियं हय आचरन मर्त्यॊ थेवानां मृत्युम ऋच्छति तराहि माम अनवथ्याङ्गि वरयस्व सुरॊत्तमान 8 ततॊ बाष्पकलां वाचं थमयन्ती शुचिस्मिता परव्याहरन्ती शनकैर नलं राजानम अब्रवीत 9 अस्त्य उपायॊ मया थृष्टॊ निरपायॊ नरेश्वर येन थॊषॊ न भविता तव राजन कदं चन 10 तवं चैव हि नरश्रेष्ठ थेवाश चाग्निपुरॊगमाः आयान्तु सहिताः सर्वे मम यत्र सवयंवरः 11 ततॊ ऽहं लॊकपालानां संनिधौ तवां नरेश्वर वरयिष्ये नरव्याघ्र नैवं थॊषॊ भविष्यति 12 एवम उक्तस तु वैथर्भ्या नलॊ राजा विशां पते आजगाम पुनस तत्र यत्र थेवाः समागताः 13 तम अपश्यंस तदायान्तं लॊकपालाः सहेश्वराः थृष्ट्वा चैनं ततॊ ऽपृच्छन वृत्तान्तं सर्वम एव तत 14 थेवा ऊचुः कच चिथ थृष्टा तवया राजन थमयन्ती शुचिस्मिता किम अब्रवीच च नः सर्वान वथ भूमिपते ऽनघ 15 नल उवाच भवथ्भिर अहम आथिष्टॊ थमयन्त्या निवेशनम परविष्टः सुमहाकक्ष्यं थण्डिभिः सदविरैर वृतम 16 परविशन्तं च मां तत्र न कश चिथ थृष्टवान नरः ऋते तां पार्दिवसुतां भवताम एव तेजसा 17 सख्यश चास्या मया थृष्टास ताभिश चाप्य उपलक्षितः विस्मिताश चाभवन थृष्ट्वा सर्वा मां विबुधेश्वराः 18 वर्ण्यमानेषु च मया भवत्सु रुचिरानना माम एव गतसंकल्पा वृणीते सुरसत्तमाः 19 अब्रवीच चैव मां बाला आयान्तु सहिताः सुराः तवया सह नरश्रेष्ठ मम यत्र सवयंवरः 20 तेषाम अहं संनिधौ तवां वरयिष्ये नरॊत्तम एवं तव महाबाहॊ थॊषॊ न भवितेति ह 21 एतावथ एव विबुधा यदावृत्तम उथाहृतम मयाशेषं परमाणं तु भवन्तस तरिथशेश्वराः |
1
bṛhadaśva uvāca sā namaskṛtya devebhyaḥ prahasya nalam abravīt praṇayasva yathāśraddhaṃ rājan kiṃ karavāṇi te 2 ahaṃ caiva hi yac cānyan mamāsti vasu kiṃ cana sarvaṃ tat tava viśrabdhaṃ kuru praṇayam īśvara 3 haṃsānāṃ vacanaṃ yat tat tan māṃ dahati pārthiva tvatkṛte hi mayā vīra rājānaḥ saṃnipātitāḥ 4 yadi ced bhajamānāṃ māṃ pratyākhyāsyasi mānada viṣam agniṃ jalaṃ rajjum āsthāsye tava kāraṇāt 5 evam uktas tu vaidarbhyā nalas tāṃ pratyuvāca ha tiṣṭhatsu lokapāleṣu kathaṃ mānuṣam icchasi 6 yeṣām ahaṃ lokakṛtām īśvarāṇāṃ mahātmanām na pādarajasā tulyo manas te teṣu vartatām 7 vipriyaṃ hy ācaran martyo devānāṃ mṛtyum ṛcchati trāhi mām anavadyāṅgi varayasva surottamān 8 tato bāṣpakalāṃ vācaṃ damayantī śucismitā pravyāharantī śanakair nalaṃ rājānam abravīt 9 asty upāyo mayā dṛṣṭo nirapāyo nareśvara yena doṣo na bhavitā tava rājan kathaṃ cana 10 tvaṃ caiva hi naraśreṣṭha devāś cāgnipurogamāḥ āyāntu sahitāḥ sarve mama yatra svayaṃvaraḥ 11 tato 'haṃ lokapālānāṃ saṃnidhau tvāṃ nareśvara varayiṣye naravyāghra naivaṃ doṣo bhaviṣyati 12 evam uktas tu vaidarbhyā nalo rājā viśāṃ pate ājagāma punas tatra yatra devāḥ samāgatāḥ 13 tam apaśyaṃs tathāyāntaṃ lokapālāḥ saheśvarāḥ dṛṣṭvā cainaṃ tato 'pṛcchan vṛttāntaṃ sarvam eva tat 14 devā ūcuḥ kac cid dṛṣṭā tvayā rājan damayantī śucismitā kim abravīc ca naḥ sarvān vada bhūmipate 'nagha 15 nala uvāca bhavadbhir aham ādiṣṭo damayantyā niveśanam praviṣṭaḥ sumahākakṣyaṃ daṇḍibhiḥ sthavirair vṛtam 16 praviśantaṃ ca māṃ tatra na kaś cid dṛṣṭavān naraḥ ṛte tāṃ pārthivasutāṃ bhavatām eva tejasā 17 sakhyaś cāsyā mayā dṛṣṭās tābhiś cāpy upalakṣitaḥ vismitāś cābhavan dṛṣṭvā sarvā māṃ vibudheśvarāḥ 18 varṇyamāneṣu ca mayā bhavatsu rucirānanā mām eva gatasaṃkalpā vṛṇīte surasattamāḥ 19 abravīc caiva māṃ bālā āyāntu sahitāḥ surāḥ tvayā saha naraśreṣṭha mama yatra svayaṃvaraḥ 20 teṣām ahaṃ saṃnidhau tvāṃ varayiṣye narottama evaṃ tava mahābāho doṣo na bhaviteti ha 21 etāvad eva vibudhā yathāvṛttam udāhṛtam mayāśeṣaṃ pramāṇaṃ tu bhavantas tridaśeśvarāḥ |