|
1
[वै] थर्शनीयांस ततः पुत्रान पाण्डुः पञ्च महावने तान पश्यन पर्वते रेमे सवबाहुबलपालितान 2 सुपुष्पित वने काले कथा चिन मधुमाधवे भूतसंमॊहने राजा सभार्यॊ वयचरथ वनम 3 पलाशैस तिलकैश चूतैश चम्पकैः पारिभथ्रकैः अन्यैश च बहुभिश वृक्षैः फलपुष्पसमृथ्धिभिः 4 जलस्दानैश च विविधैः पथ्मिनीभिश च शॊभितम पाण्डॊर वनं तु संप्रेक्ष्य परजज्ञे हृथि मन्मदः 5 परहृष्टमनसं तत्र विहरन्तं यदामरम तं माथ्र्य अनुजगामैका वसनं बिभ्रती शुभम 6 समीक्षमाणः स तु तां वयःस्दां तनु वाससम तस्य कामः परववृधे गहने ऽगनिर इवॊत्दितः 7 रहस्य आत्मसमां थृष्ट्वा राजा राजीवलॊचनाम न शशाक नियन्तुं तं कामं कामबलात कृतः 8 तत एनां बलाथ राजा निजग्राह रहॊगताम वार्यमाणस तया थेव्या विस्फुरन्त्या यदाबलम 9 स तु कामपरीतात्मा तं शापं नान्वबुध्यत माथ्रीं मैदुन धर्मेण गच्छमानॊ बलाथ इव 10 जीवितान्ताय कौरव्यॊ मन्मदस्य वशंगतः शापजं भयम उत्सृज्य जगामैव बलात परियाम 11 तस्य कामात्मनॊ बुथ्धिः साक्षात कालेन मॊहिता संप्रमद्येन्थ्रिय गरामं परनष्टा सह चेतसा 12 स तया सह संगम्य भार्यया कुरुनन्थन पाण्डुः परमधर्मात्मा युयुजे कालधर्मणा 13 ततॊ माथ्री समालिङ्ग्य राजानं गतचेतसम मुमॊच थुःखजं शब्थं पुनः पुनर अतीव ह 14 सह पुत्रैस ततः कुन्ती माथ्रीपुत्रौ च पाण्डवौ आजग्मुः सहितास तत्र यत्र राजा तदागतः 15 ततॊ माथ्र्य अब्रवीथ राजन्न आर्ता कुन्तीम इथं वचः एकैव तवम इहागच्छ तिष्ठन्त्व अत्रैव थारकाः 16 तच छरुत्वा वचनं तस्यास तत्रैवावार्य थारकान हताहम इति विक्रुश्य सहसॊपजगाम ह 17 थृष्ट्वा पाण्डुं च माथ्रीं च शयानौ धरणीतले कुन्ती शॊकपरीताङ्गी विललाप सुथुःखिता 18 रक्ष्यमाणॊ मया नित्यं वीरः सततम आत्मवान कदं तवम अभ्यतिक्रान्तः शापं जानन वनौकसः 19 ननु नाम तवया माथ्रि रक्षितव्यॊ जनाधिपः सा कदं लॊभितवती विजने तवं नराधिपम 20 कदं थीनस्य सततं तवाम आसाथ्य रहॊगताम तं विचिन्तयतः शापं परहर्षः समजायत 21 धन्या तवम असि बाह्लीकि मत्तॊ भाग्यतरा तदा थृष्टवत्य असि यथ वक्त्रं परहृष्टस्य महीपतेः 22 [म] विलॊभ्यमानेन मया वार्यमाणेन चासकृत आत्मा न वारितॊ ऽनेन सत्यं थिष्टं चिकीर्षुणा 23 [क] अहं जयेष्ठा धर्मपत्नी जयेष्ठं धर्मफलं मम अवश्यं भाविनॊ भावान मा मां माथ्रि निवर्तय 24 अन्वेष्यामीह भर्तारम अहं परेतवशं गतम उत्तिष्ठ तवं विसृज्यैनम इमान रक्षस्व थारकान 25 [म] अहम एवानुयास्यामि भर्तारम अपलायिनम न हि तृप्तास्मि कामानां तज जयेष्ठा अनुमन्यताम 26 मां चाभिगम्य कषीणॊ ऽयं कामाथ भरतसत्तमः तम उच्छिन्थ्याम अस्य कामं कदं नु यमसाथने 27 न चाप्य अहं वर्तयन्ती निर्विशेषं सुतेषु ते वृत्तिम आर्ये चरिष्यामि सपृशेथ एनस तदा हि माम 28 तस्मान मे सुतयॊः कुन्ति वर्तितव्यं सवपुत्रवत मां हि कामयमानॊ ऽयं राजा परेतवशं गतः 29 राज्ञः शरीरेण सह ममापीथं कलेवरम थग्धव्यं सुप्रतिच्छन्नम एतथ आर्ये परियं कुरु 30 थारकेष्व अप्रमत्ता च भवेदाश च हिता मम अतॊ ऽनयन न परपश्यामि संथेष्टव्यं हि किं चन 31 [व] इत्य उक्त्वा तं चिताग्निस्दं धर्मपत्नी नरर्षभम मथ्रराजात्मजा तूर्णम अन्वारॊहथ यशस्विनी |
1
[vai] darśanīyāṃs tataḥ putrān pāṇḍuḥ pañca mahāvane tān paśyan parvate reme svabāhubalapālitān 2 supuṣpita vane kāle kadā cin madhumādhave bhūtasaṃmohane rājā sabhāryo vyacarad vanam 3 palāśais tilakaiś cūtaiś campakaiḥ pāribhadrakaiḥ anyaiś ca bahubhiś vṛkṣaiḥ phalapuṣpasamṛddhibhiḥ 4 jalasthānaiś ca vividhaiḥ padminībhiś ca śobhitam pāṇḍor vanaṃ tu saṃprekṣya prajajñe hṛdi manmathaḥ 5 prahṛṣṭamanasaṃ tatra viharantaṃ yathāmaram taṃ mādry anujagāmaikā vasanaṃ bibhratī śubham 6 samīkṣamāṇaḥ sa tu tāṃ vayaḥsthāṃ tanu vāsasam tasya kāmaḥ pravavṛdhe gahane 'gnir ivotthitaḥ 7 rahasy ātmasamāṃ dṛṣṭvā rājā rājīvalocanām na śaśāka niyantuṃ taṃ kāmaṃ kāmabalāt kṛtaḥ 8 tata enāṃ balād rājā nijagrāha rahogatām vāryamāṇas tayā devyā visphurantyā yathābalam 9 sa tu kāmaparītātmā taṃ śāpaṃ nānvabudhyata mādrīṃ maithuna dharmeṇa gacchamāno balād iva 10 jīvitāntāya kauravyo manmathasya vaśaṃgataḥ śāpajaṃ bhayam utsṛjya jagāmaiva balāt priyām 11 tasya kāmātmano buddhiḥ sākṣāt kālena mohitā saṃpramathyendriya grāmaṃ pranaṣṭā saha cetasā 12 sa tayā saha saṃgamya bhāryayā kurunandana pāṇḍuḥ paramadharmātmā yuyuje kāladharmaṇā 13 tato mādrī samāliṅgya rājānaṃ gatacetasam mumoca duḥkhajaṃ śabdaṃ punaḥ punar atīva ha 14 saha putrais tataḥ kuntī mādrīputrau ca pāṇḍavau ājagmuḥ sahitās tatra yatra rājā tathāgataḥ 15 tato mādry abravīd rājann ārtā kuntīm idaṃ vacaḥ ekaiva tvam ihāgaccha tiṣṭhantv atraiva dārakāḥ 16 tac chrutvā vacanaṃ tasyās tatraivāvārya dārakān hatāham iti vikruśya sahasopajagāma ha 17 dṛṣṭvā pāṇḍuṃ ca mādrīṃ ca śayānau dharaṇītale kuntī śokaparītāṅgī vilalāpa suduḥkhitā 18 rakṣyamāṇo mayā nityaṃ vīraḥ satatam ātmavān kathaṃ tvam abhyatikrāntaḥ śāpaṃ jānan vanaukasaḥ 19 nanu nāma tvayā mādri rakṣitavyo janādhipaḥ sā kathaṃ lobhitavatī vijane tvaṃ narādhipam 20 kathaṃ dīnasya satataṃ tvām āsādya rahogatām taṃ vicintayataḥ śāpaṃ praharṣaḥ samajāyata 21 dhanyā tvam asi bāhlīki matto bhāgyatarā tathā dṛṣṭavaty asi yad vaktraṃ prahṛṣṭasya mahīpateḥ 22 [m] vilobhyamānena mayā vāryamāṇena cāsakṛt ātmā na vārito 'nena satyaṃ diṣṭaṃ cikīrṣuṇā 23 [k] ahaṃ jyeṣṭhā dharmapatnī jyeṣṭhaṃ dharmaphalaṃ mama avaśyaṃ bhāvino bhāvān mā māṃ mādri nivartaya 24 anveṣyāmīha bhartāram ahaṃ pretavaśaṃ gatam uttiṣṭha tvaṃ visṛjyainam imān rakṣasva dārakān 25 [m] aham evānuyāsyāmi bhartāram apalāyinam na hi tṛptāsmi kāmānāṃ taj jyeṣṭhā anumanyatām 26 māṃ cābhigamya kṣīṇo 'yaṃ kāmād bharatasattamaḥ tam ucchindyām asya kāmaṃ kathaṃ nu yamasādane 27 na cāpy ahaṃ vartayantī nirviśeṣaṃ suteṣu te vṛttim ārye cariṣyāmi spṛśed enas tathā hi mām 28 tasmān me sutayoḥ kunti vartitavyaṃ svaputravat māṃ hi kāmayamāno 'yaṃ rājā pretavaśaṃ gataḥ 29 rājñaḥ śarīreṇa saha mamāpīdaṃ kalevaram dagdhavyaṃ supraticchannam etad ārye priyaṃ kuru 30 dārakeṣv apramattā ca bhavethāś ca hitā mama ato 'nyan na prapaśyāmi saṃdeṣṭavyaṃ hi kiṃ cana 31 [v] ity uktvā taṃ citāgnisthaṃ dharmapatnī nararṣabham madrarājātmajā tūrṇam anvārohad yaśasvinī |