|
1
tathoktavati rāme tu tasya janma tad adbhutam uvāca lakṣmaṇo bhūyo bharataś ca mahāyaśāḥ 2 sā priyā somaputrasya saṃvatsaram athoṣitā akarot kiṃ naraśreṣṭha tat tvaṃ śaṃsitum arhasi 3 tayos tad vākyamādhuryaṃ niśamya paripṛcchatoḥ rāmaḥ punar uvācemāṃ prajāpatisute kathām 4 puruṣatvaṃ gate śūre budhaḥ paramabuddhimān saṃvartaṃ paramodāram ājuhāva mahāyaśāḥ 5 cyavanaṃ bhṛguputraṃ ca muniṃ cāriṣṭaneminam pramodanaṃ modakaraṃ tato durvāsasaṃ munim 6 etān sarvān samānīya vākyajñas tattvadarśinaḥ uvāca sarvān suhṛdo dhairyeṇa susamāhitaḥ 7 ayaṃ rājā mahābāhuḥ kardamasya ilaḥ sutaḥ jānītainaṃ yathā bhūtaṃ śreyo hy asya vidhīyatām 8 teṣāṃ saṃvadatām eva tam āśramam upāgamat kardamaḥ sumahātejā dvijaiḥ saha mahātmabhiḥ 9 pulastyaś ca kratuś caiva vaṣaṭkāras tathaiva ca oṃkāraś ca mahātejās tam āśramam upāgaman 10 te sarve hṛṣṭamanasaḥ parasparasamāgame hitaiṣiṇo bāhli pateḥ pṛthag vākyam athābruvan 11 kardamas tv abravīd vākyaṃ sutārthaṃ paramaṃ hitam dvijāḥ śṛṇuta madvākyaṃ yac chreyaḥ pārthivasya hi 12 nānyaṃ paśyāmi bhaiṣajyam antareṇa vṛṣadhvajam nāśvamedhāt paro yajñaḥ priyaś caiva mahātmanaḥ 13 tasmād yajāmahe sarve pārthivārthe durāsadam kardamenaivam uktās tu sarva eva dvijarṣabhāḥ rocayanti sma taṃ yajñaṃ rudrasyārādhanaṃ prati 14 saṃvartasya tu rājarṣiḥ śiṣyaḥ parapuraṃjayaḥ marutta iti vikhyatas taṃ yajñaṃ samupāharat 15 tato yajño mahān āsīd budhāśramasamīpataḥ rudraś ca paramaṃ toṣam ājagāma mahāyaśāḥ 16 atha yajñasamāptau tu prītaḥ paramayā mudā umāpatir dvijān sarvān uvācedam ilāṃ prati 17 prīto 'smi hayamedhena bhaktyā ca dvijasattamāḥ asya bāhlipateś caiva kiṃ karomi priyaṃ śubham 18 tathā vadati deveśe dvijās te susamāhitāḥ prasādayanti deveśaṃ yathā syāt puruṣas tv ilā 19 tataḥ prītamanā rudraḥ puruṣatvaṃ dadau punaḥ ilāyai sumahātejā dattvā cāntaradhīyata 20 nivṛtte hayamedhe tu gate cādarśanaṃ hare yathāgataṃ dvijāḥ sarve agacchan dīrghadarśinaḥ 21 rājā tu bāhlim utsṛjya madhyadeśe hy anuttamam niveśayām āsa puraṃ pratiṣṭhānaṃ yaśaskaram 22 śaśabindus tu rājāsīd bāhlyāṃ parapuraṃjayaḥ pratiṣṭhāna ilo rājā prajāpatisuto balī 23 sa kāle prāptavāṁl lokam ilo brāhmam anuttamam ailaḥ purūravā rājā pratiṣṭhānam avāptavān 24 īdṛśo hy aśvamedhasya prabhāvaḥ puruṣarṣabhau strībhūtaḥ pauruṣaṃ lebhe yac cānyad api durlabham |
1
तदॊक्तवति रामे तु तस्य जन्म तथ अथ्भुतम उवाच लक्ष्मणॊ भूयॊ भरतश च महायशाः 2 सा परिया सॊमपुत्रस्य संवत्सरम अदॊषिता अकरॊत किं नरश्रेष्ठ तत तवं शंसितुम अर्हसि 3 तयॊस तथ वाक्यमाधुर्यं निशम्य परिपृच्छतॊः रामः पुनर उवाचेमां परजापतिसुते कदाम 4 पुरुषत्वं गते शूरे बुधः परमबुथ्धिमान संवर्तं परमॊथारम आजुहाव महायशाः 5 चयवनं भृगुपुत्रं च मुनिं चारिष्टनेमिनम परमॊथनं मॊथकरं ततॊ थुर्वाससं मुनिम 6 एतान सर्वान समानीय वाक्यज्ञस तत्त्वथर्शिनः उवाच सर्वान सुहृथॊ धैर्येण सुसमाहितः 7 अयं राजा महाबाहुः कर्थमस्य इलः सुतः जानीतैनं यदा भूतं शरेयॊ हय अस्य विधीयताम 8 तेषां संवथताम एव तम आश्रमम उपागमत कर्थमः सुमहातेजा थविजैः सह महात्मभिः 9 पुलस्त्यश च करतुश चैव वषट्कारस तदैव च ओंकारश च महातेजास तम आश्रमम उपागमन 10 ते सर्वे हृष्टमनसः परस्परसमागमे हितैषिणॊ बाह्लि पतेः पृदग वाक्यम अदाब्रुवन 11 कर्थमस तव अब्रवीथ वाक्यं सुतार्दं परमं हितम थविजाः शृणुत मथ्वाक्यं यच छरेयः पार्दिवस्य हि 12 नान्यं पश्यामि भैषज्यम अन्तरेण वृषध्वजम नाश्वमेधात परॊ यज्ञः परियश चैव महात्मनः 13 तस्माथ यजामहे सर्वे पार्दिवार्दे थुरासथम कर्थमेनैवम उक्तास तु सर्व एव थविजर्षभाः रॊचयन्ति सम तं यज्ञं रुथ्रस्याराधनं परति 14 संवर्तस्य तु राजर्षिः शिष्यः परपुरंजयः मरुत्त इति विख्यतस तं यज्ञं समुपाहरत 15 ततॊ यज्ञॊ महान आसीथ बुधाश्रमसमीपतः रुथ्रश च परमं तॊषम आजगाम महायशाः 16 अद यज्ञसमाप्तौ तु परीतः परमया मुथा उमापतिर थविजान सर्वान उवाचेथम इलां परति 17 परीतॊ ऽसमि हयमेधेन भक्त्या च थविजसत्तमाः अस्य बाह्लिपतेश चैव किं करॊमि परियं शुभम 18 तदा वथति थेवेशे थविजास ते सुसमाहिताः परसाथयन्ति थेवेशं यदा सयात पुरुषस तव इला 19 ततः परीतमना रुथ्रः पुरुषत्वं थथौ पुनः इलायै सुमहातेजा थत्त्वा चान्तरधीयत 20 निवृत्ते हयमेधे तु गते चाथर्शनं हरे यदागतं थविजाः सर्वे अगच्छन थीर्घथर्शिनः 21 राजा तु बाह्लिम उत्सृज्य मध्यथेशे हय अनुत्तमम निवेशयाम आस पुरं परतिष्ठानं यशस्करम 22 शशबिन्थुस तु राजासीथ बाह्ल्यां परपुरंजयः परतिष्ठान इलॊ राजा परजापतिसुतॊ बली 23 स काले पराप्तवाँल लॊकम इलॊ बराह्मम अनुत्तमम ऐलः पुरूरवा राजा परतिष्ठानम अवाप्तवान 24 ईथृशॊ हय अश्वमेधस्य परभावः पुरुषर्षभौ सत्रीभूतः पौरुषं लेभे यच चान्यथ अपि थुर्लभम |