|
1
kailāsaṃ laṅghayitvātha daśagrīvaḥ sarākṣasaḥ āsasāda mahātejā indralokaṃ niśācaraḥ 2 tasya rākṣasasainyasya samantād upayāsyataḥ devalokaṃ yayau śabdo bhidyamānārṇavopamaḥ 3 śrutā tu rāvaṇaṃ prāptam indraḥ saṃcalitāsanaḥ abravīt tatra tān devān sarvān eva samāgatān 4 ādityān savasūn rudrān viśvān sādhyān marudgaṇān sajjībhavata yuddhārthaṃ rāvaṇasya durātmanaḥ 5 evam uktās tu śakreṇa devāḥ śakrasamā yudhi saṃnahyanta mahāsattvā yuddhaśraddhāsamanvitāḥ 6 sa tu dīnaḥ paritrasto mahendro rāvaṇaṃ prati viṣṇoḥ samīpam āgatya vākyam etad uvāca ha 7 viṣṇo kathaṃ kariṣyāmo mahāvīryaparākrama asu hi balavān rakṣo yuddhārtham abhivartate 8 varapradānād balavān na khalv anyena hetunā tac ca satyaṃ hi kartavyaṃ vākyaṃ deva prajāpateḥ 9 tad yathā namucir vṛtro balir narakaśambarau tvan mataṃ samavaṣṭabhya yathā dagdhās tathā kuru 10 na hy anyo deva devānām āpatsu sumahābala gatiḥ parāyaṇaṃ vāsti tvām ṛte puruṣottama 11 tvaṃ hi nārāyaṇaḥ śrīmān padmanābhaḥ sanātanaḥ tvayāhaṃ sthāpitaś caiva devarājye sanātane 12 tad ākhyāhi yathātattvaṃ devadeva mama svayam asicakrasahāyas tvaṃ yudhyase saṃyuge ripum 13 evam uktaḥ sa śakreṇa devo nārāyaṇaḥ prabhuḥ abravīn na paritrāsaḥ kāryas te śrūyatāṃ ca me 14 na tāvad eṣa durvṛttaḥ śakyo daivatadānavaiḥ hantuṃ yudhi samāsādya varadānena durjayaḥ 15 sarvathā tu mahat karma kariṣyati balotkaṭaḥ rakṣaḥ putrasahāyo 'sau dṛṣṭam etan nisargataḥ 16 bravīṣi yat tu māṃ śakra saṃyuge yotsyasīti ha naivāhaṃ pratiyotsye taṃ rāvaṇaṃ rākṣasādhipam 17 anihatya ripuṃ viṣṇur na hi pratinivartate durlabhaś caiṣa kāmo 'dya varam āsādya rākṣase 18 pratijānāmi devendra tvatsamīpaṃ śatakrato rākṣasasyāham evāsya bhavitā mṛtyukāraṇam 19 aham enaṃ vadhiṣyāmi rāvaṇaṃ sasutaṃ yudhi devatās toṣayiṣyāmi jñātvā kālam upasthitam 20 etasminn antare nādaḥ śuśruve rajanīkṣaye tasya rāvaṇasainyasya prayuddhasya samantataḥ 21 atha yuddhaṃ samabhavad devarākṣasayos tadā ghoraṃ tumulanirhrādaṃ nānāpraharaṇāyudham 22 etasminn antare śūrā rākṣasā ghoradarśanāḥ yuddhārtham abhyadhāvanta sacivā rāvaṇājñayā 23 mārīcaś ca prahastaś ca mahāpārśvamahodarau akampano nikumbhaś ca śukaḥ sāraṇa eva ca 24 saṃhrādir dhūmaketuś ca mahādaṃṣṭro mahāmukhaḥ jambumālī mahāmālī virūpākṣaś ca rākṣasaḥ 25 etaiḥ sarvair mahāvīryair vṛto rākṣasapuṃgava rāvaṇasyāryakaḥ sainyaṃ sumālī praviveśa ha 26 sa hi devagaṇān sarvān nānāpraharaṇaiḥ śitaiḥ vidhvaṃsayati saṃkruddhaḥ saha taiḥ kṣaṇadācaraiḥ 27 etasminn antare śūro vasūnām aṣṭamo vasuḥ sāvitra iti vikhyātaḥ praviveśa mahāraṇam 28 tato yuddhaṃ samabhavat surāṇāṃ rākṣasaiḥ saha kruddhānāṃ rakṣasāṃ kīrtiṃ samareṣv anivartinām 29 tatas te rākṣasāḥ śūrā devāṃs tān samare sthitān nānāpraharaṇair ghorair jaghnuḥ śatasahasraśaḥ 30 surās tu rākṣasān ghorān mahāvīryān svatejasā samare vividhaiḥ śastrair anayan yamasādanam 31 etasminn antare śūraḥ sumālī nāma rākṣasaḥ nānāpraharaṇaiḥ kruddho raṇam evābhyavartata 32 devānāṃ tad balaṃ sarvaṃ nānāpraharaṇaiḥ śitaiḥ vidhvaṃsayati saṃkruddho vāyur jaladharān iva 33 te mahābāṇavarṣaiś ca śūlaiḥ prāsaiś ca dāruṇaiḥ pīḍyamānāḥ surāḥ sarve na vyatiṣṭhan samāhitāḥ 34 tato vidrāvyamāṇeṣu tridaśeṣu sumālinā vasūnām aṣṭamo devaḥ sāvitro vyavatiṣṭhata 35 saṃvṛtaḥ svair anīkais tu praharantaṃ niśācaram vikrameṇa mahātejā vārayām āsa saṃyuge 36 sumatayos tayor āsīd yuddhaṃ loke sudāruṇam sumālino vasoś caiva samareṣv anivartinoḥ 37 tatas tasya mahābāṇair vasunā sumahātmanā mahān sa pannagarathaḥ kṣaṇena vinipātitaḥ 38 hatvā tu saṃyuge tasya rathaṃ bāṇaśataiḥ śitaiḥ gadāṃ tasya vadhārthāya vasur jagrāha pāṇinā 39 tāṃ pradīptāṃ pragṛhyāśu kāladaṇḍanibhāṃ śubhām tasya mūrdhani sāvitraḥ sumāler vinipātayat 40 tasya mūrdhani solkābhā patantī ca tadā babhau sahasrākṣasamutsṛṣṭā girāv iva mahāśaniḥ 41 tasya naivāsthi kāyo vā na māṃsaṃ dadṛśe tadā gadayā bhasmasādbhūto raṇe tasmin nipātitaḥ 42 taṃ dṛṣṭvā nihataṃ saṃkhye rākṣasās te samantataḥ dudruvuḥ sahitāḥ sarve krośamānā mahāsvanam |
1
कैलासं लङ्घयित्वाद थशग्रीवः सराक्षसः आससाथ महातेजा इन्थ्रलॊकं निशाचरः 2 तस्य राक्षससैन्यस्य समन्ताथ उपयास्यतः थेवलॊकं ययौ शब्थॊ भिथ्यमानार्णवॊपमः 3 शरुता तु रावणं पराप्तम इन्थ्रः संचलितासनः अब्रवीत तत्र तान थेवान सर्वान एव समागतान 4 आथित्यान सवसून रुथ्रान विश्वान साध्यान मरुथ्गणान सज्जीभवत युथ्धार्दं रावणस्य थुरात्मनः 5 एवम उक्तास तु शक्रेण थेवाः शक्रसमा युधि संनह्यन्त महासत्त्वा युथ्धश्रथ्धासमन्विताः 6 स तु थीनः परित्रस्तॊ महेन्थ्रॊ रावणं परति विष्णॊः समीपम आगत्य वाक्यम एतथ उवाच ह 7 विष्णॊ कदं करिष्यामॊ महावीर्यपराक्रम असु हि बलवान रक्षॊ युथ्धार्दम अभिवर्तते 8 वरप्रथानाथ बलवान न खल्व अन्येन हेतुना तच च सत्यं हि कर्तव्यं वाक्यं थेव परजापतेः 9 तथ यदा नमुचिर वृत्रॊ बलिर नरकशम्बरौ तवन मतं समवष्टभ्य यदा थग्धास तदा कुरु 10 न हय अन्यॊ थेव थेवानाम आपत्सु सुमहाबल गतिः परायणं वास्ति तवाम ऋते पुरुषॊत्तम 11 तवं हि नारायणः शरीमान पथ्मनाभः सनातनः तवयाहं सदापितश चैव थेवराज्ये सनातने 12 तथ आख्याहि यदातत्त्वं थेवथेव मम सवयम असिचक्रसहायस तवं युध्यसे संयुगे रिपुम 13 एवम उक्तः स शक्रेण थेवॊ नारायणः परभुः अब्रवीन न परित्रासः कार्यस ते शरूयतां च मे 14 न तावथ एष थुर्वृत्तः शक्यॊ थैवतथानवैः हन्तुं युधि समासाथ्य वरथानेन थुर्जयः 15 सर्वदा तु महत कर्म करिष्यति बलॊत्कटः रक्षः पुत्रसहायॊ ऽसौ थृष्टम एतन निसर्गतः 16 बरवीषि यत तु मां शक्र संयुगे यॊत्स्यसीति ह नैवाहं परतियॊत्स्ये तं रावणं राक्षसाधिपम 17 अनिहत्य रिपुं विष्णुर न हि परतिनिवर्तते थुर्लभश चैष कामॊ ऽथय वरम आसाथ्य राक्षसे 18 परतिजानामि थेवेन्थ्र तवत्समीपं शतक्रतॊ राक्षसस्याहम एवास्य भविता मृत्युकारणम 19 अहम एनं वधिष्यामि रावणं ससुतं युधि थेवतास तॊषयिष्यामि जञात्वा कालम उपस्दितम 20 एतस्मिन्न अन्तरे नाथः शुश्रुवे रजनीक्षये तस्य रावणसैन्यस्य परयुथ्धस्य समन्ततः 21 अद युथ्धं समभवथ थेवराक्षसयॊस तथा घॊरं तुमुलनिर्ह्राथं नानाप्रहरणायुधम 22 एतस्मिन्न अन्तरे शूरा राक्षसा घॊरथर्शनाः युथ्धार्दम अभ्यधावन्त सचिवा रावणाज्ञया 23 मारीचश च परहस्तश च महापार्श्वमहॊथरौ अकम्पनॊ निकुम्भश च शुकः सारण एव च 24 संह्राथिर धूमकेतुश च महाथंष्ट्रॊ महामुखः जम्बुमाली महामाली विरूपाक्षश च राक्षसः 25 एतैः सर्वैर महावीर्यैर वृतॊ राक्षसपुंगव रावणस्यार्यकः सैन्यं सुमाली परविवेश ह 26 स हि थेवगणान सर्वान नानाप्रहरणैः शितैः विध्वंसयति संक्रुथ्धः सह तैः कषणथाचरैः 27 एतस्मिन्न अन्तरे शूरॊ वसूनाम अष्टमॊ वसुः सावित्र इति विख्यातः परविवेश महारणम 28 ततॊ युथ्धं समभवत सुराणां राक्षसैः सह करुथ्धानां रक्षसां कीर्तिं समरेष्व अनिवर्तिनाम 29 ततस ते राक्षसाः शूरा थेवांस तान समरे सदितान नानाप्रहरणैर घॊरैर जघ्नुः शतसहस्रशः 30 सुरास तु राक्षसान घॊरान महावीर्यान सवतेजसा समरे विविधैः शस्त्रैर अनयन यमसाथनम 31 एतस्मिन्न अन्तरे शूरः सुमाली नाम राक्षसः नानाप्रहरणैः करुथ्धॊ रणम एवाभ्यवर्तत 32 थेवानां तथ बलं सर्वं नानाप्रहरणैः शितैः विध्वंसयति संक्रुथ्धॊ वायुर जलधरान इव 33 ते महाबाणवर्षैश च शूलैः परासैश च थारुणैः पीड्यमानाः सुराः सर्वे न वयतिष्ठन समाहिताः 34 ततॊ विथ्राव्यमाणेषु तरिथशेषु सुमालिना वसूनाम अष्टमॊ थेवः सावित्रॊ वयवतिष्ठत 35 संवृतः सवैर अनीकैस तु परहरन्तं निशाचरम विक्रमेण महातेजा वारयाम आस संयुगे 36 सुमतयॊस तयॊर आसीथ युथ्धं लॊके सुथारुणम सुमालिनॊ वसॊश चैव समरेष्व अनिवर्तिनॊः 37 ततस तस्य महाबाणैर वसुना सुमहात्मना महान स पन्नगरदः कषणेन विनिपातितः 38 हत्वा तु संयुगे तस्य रदं बाणशतैः शितैः गथां तस्य वधार्दाय वसुर जग्राह पाणिना 39 तां परथीप्तां परगृह्याशु कालथण्डनिभां शुभाम तस्य मूर्धनि सावित्रः सुमालेर विनिपातयत 40 तस्य मूर्धनि सॊल्काभा पतन्ती च तथा बभौ सहस्राक्षसमुत्सृष्टा गिराव इव महाशनिः 41 तस्य नैवास्दि कायॊ वा न मांसं थथृशे तथा गथया भस्मसाथ्भूतॊ रणे तस्मिन निपातितः 42 तं थृष्ट्वा निहतं संख्ये राक्षसास ते समन्ततः थुथ्रुवुः सहिताः सर्वे करॊशमाना महास्वनम |