|
1
[व] तदा विलप्यॊपरता भर्तुः पाथौ परगृह्य सा उपविष्टाभवथ थेवी सॊच्छ्वासं पुत्रम ईक्षती 2 ततः संज्ञां पुनर लब्ध्वा स राजा बभ्रु वाहनः मातरं ताम अदालॊक्य रणभूमाव अदाव्रवीत 3 इतॊ थुःखतरं किं नु यन मे माता सुखैधिता भूमौ निपतितं वीरम अनुशेते मृतं पतिम 4 निहन्तारं रणे ऽरीणां सर्वशस्त्रभृतां वरम मया विनिहतं संख्ये परेक्षते थुर्मरं बत 5 अहॊ ऽसया हृथयं थेव्या थृढं यन न विथीर्यते वयूढॊरस्कं महाबाहुं परेक्षन्त्या निहतं पतिम 6 थुर्मरं पुरुषेणेह मन्ये हय अध्वन्य अनागते यत्र नाहं न मे माता विप्रयुज्येत जीवितात 7 अहॊ धिक कुरुवीरस्य हय उरः सदं काञ्चनं भुवि वयपविथ्धं हतस्येह मया पुत्रेण पश्यत 8 भॊ भॊ पश्यत मे वीरं पितरं बराह्मणा भुवि शयानं वीरशयने मया पुत्रेण पातितम 9 बराह्मणाः कुरुमुख्यस्य परयुक्ता हयसारिणः कुर्वन्तु शान्तिकां तव अथ्य रणे यॊ ऽयं महाहतः 10 वयाथिशन्तु च किं विप्राः परायश्चित्तम इहाथ्य मे सुनृशंसस्य पापस्य पितृहन्तू रणाजिरे 11 थुश्चरा थवाथश समा हत्वा पितरम अथ्य वै ममेह सुनृशंसस्य संवीतस्यास्य चर्मणा 12 शिरः कपाले चास्यैव भुञ्जतः पितुर अथ्य मे परायश्चित्तं हि नास्त्य अन्यथ धत्वाथ्य पितरं मम 13 पश्य नागॊत्तम सुते भर्तारं निहतं मया कृतं परियं मया ते ऽथय निहत्य समरे ऽरजुनम 14 सॊ ऽहम अप्य अथ्य यास्यामि गतिं पितृनिषेविताम न शक्नॊम्य आत्मनात्मानम अहं धारयितुं शुभे 15 सा तवं मयि मृते मातस तदा गाण्डीवधन्विनि भव परीतिमती थेवि सत्येनात्मानम आलभे 16 इत्य उक्त्वा स तथा राजा थुःखशॊकसमाहतः उपस्पृश्य महाराज थुःखाथ वचनम अब्रवीत 17 शृण्वन्तु सर्वभूतानि सदावराणि चराणि च तवं च मातर यदासत्यं बरवीमि भुजगॊत्तमे 18 यथि नॊत्तिष्ठति जयः पिता मे भरतर्षभः अस्मिन्न एव रणॊथ्थेशे शॊषयिष्ये कलेवरम 19 न हि मे पितरं हत्वा निष्कृतिर विथ्यते कव चित नरकं परतिपत्स्यामि धरुवं गुरु वधार्थितः 20 वीरं हि कषत्रियं हत्वा गॊशतेन परमुच्यते पितरं तु निहत्यैवं थुस्तरा निष्कृतिर मया 21 एष हय एकॊ महातेजाः पाण्डुपुत्रॊ धनंजयः पिता च मम धर्मात्मा तस्य मे निष्कृतिः कृतः 22 इत्य एवम उक्त्वा नृपते धनंजय सुतॊ नृपः उपस्पृश्याभवत तूष्णीं परायॊपेतॊ महामतिः |
1
[v] tathā vilapyoparatā bhartuḥ pādau pragṛhya sā upaviṣṭābhavad devī socchvāsaṃ putram īkṣatī 2 tataḥ saṃjñāṃ punar labdhvā sa rājā babhru vāhanaḥ mātaraṃ tām athālokya raṇabhūmāv athāvravīt 3 ito duḥkhataraṃ kiṃ nu yan me mātā sukhaidhitā bhūmau nipatitaṃ vīram anuśete mṛtaṃ patim 4 nihantāraṃ raṇe 'rīṇāṃ sarvaśastrabhṛtāṃ varam mayā vinihataṃ saṃkhye prekṣate durmaraṃ bata 5 aho 'syā hṛdayaṃ devyā dṛḍhaṃ yan na vidīryate vyūḍhoraskaṃ mahābāhuṃ prekṣantyā nihataṃ patim 6 durmaraṃ puruṣeṇeha manye hy adhvany anāgate yatra nāhaṃ na me mātā viprayujyeta jīvitāt 7 aho dhik kuruvīrasya hy uraḥ sthaṃ kāñcanaṃ bhuvi vyapaviddhaṃ hatasyeha mayā putreṇa paśyata 8 bho bho paśyata me vīraṃ pitaraṃ brāhmaṇā bhuvi śayānaṃ vīraśayane mayā putreṇa pātitam 9 brāhmaṇāḥ kurumukhyasya prayuktā hayasāriṇaḥ kurvantu śāntikāṃ tv adya raṇe yo 'yaṃ mahāhataḥ 10 vyādiśantu ca kiṃ viprāḥ prāyaścittam ihādya me sunṛśaṃsasya pāpasya pitṛhantū raṇājire 11 duścarā dvādaśa samā hatvā pitaram adya vai mameha sunṛśaṃsasya saṃvītasyāsya carmaṇā 12 śiraḥ kapāle cāsyaiva bhuñjataḥ pitur adya me prāyaścittaṃ hi nāsty anyad dhatvādya pitaraṃ mama 13 paśya nāgottama sute bhartāraṃ nihataṃ mayā kṛtaṃ priyaṃ mayā te 'dya nihatya samare 'rjunam 14 so 'ham apy adya yāsyāmi gatiṃ pitṛniṣevitām na śaknomy ātmanātmānam ahaṃ dhārayituṃ śubhe 15 sā tvaṃ mayi mṛte mātas tathā gāṇḍīvadhanvini bhava prītimatī devi satyenātmānam ālabhe 16 ity uktvā sa tadā rājā duḥkhaśokasamāhataḥ upaspṛśya mahārāja duḥkhād vacanam abravīt 17 śṛṇvantu sarvabhūtāni sthāvarāṇi carāṇi ca tvaṃ ca mātar yathāsatyaṃ bravīmi bhujagottame 18 yadi nottiṣṭhati jayaḥ pitā me bharatarṣabhaḥ asminn eva raṇoddeśe śoṣayiṣye kalevaram 19 na hi me pitaraṃ hatvā niṣkṛtir vidyate kva cit narakaṃ pratipatsyāmi dhruvaṃ guru vadhārditaḥ 20 vīraṃ hi kṣatriyaṃ hatvā gośatena pramucyate pitaraṃ tu nihatyaivaṃ dustarā niṣkṛtir mayā 21 eṣa hy eko mahātejāḥ pāṇḍuputro dhanaṃjayaḥ pitā ca mama dharmātmā tasya me niṣkṛtiḥ kṛtaḥ 22 ity evam uktvā nṛpate dhanaṃjaya suto nṛpaḥ upaspṛśyābhavat tūṣṇīṃ prāyopeto mahāmatiḥ |