|
1
[व] थीक्षा काले तु संप्राप्ते ततस ते सुमहर्त्विजः विधिवथ थीक्षयाम आसुर अश्वमेधाय पार्दिवम 2 कृत्वा स पशुबन्धांश च थीक्षितः पाण्डुनन्थनः धर्मराजॊ महातेजाः सहर्त्विग्भिर वयरॊचत 3 हयश च हयमेधार्दं सवयं स बरह्मवाथिना उत्सृष्टः शास्त्रविधिना वयासेनामित तेजसा 4 स राजा धर्मजॊ राजन थीक्षितॊ विबभौ तथा हेममाली रुक्मकण्ठः परथीप्त इव पावकः 5 कृष्णाजिनी थण्डपाणिः कषौमवासाः स धर्मजः विबभौ थयुतिमान भूयः परजापतिर इवाध्वरे 6 तदैवास्यर्त्विजः सर्वे तुल्यवेषा विशां पते बभूवुर अर्जुनश चैव परथीप्त इव पावकः 7 शवेताश्वः कृष्णसारं तं स साराश्वं धनंजयः विधिवत पृदिवीपाल धर्मराजस्य शासनात 8 विक्षिपन गाण्डिवं राजन बथ्धगॊधाङ्गुलि तरवान तम अश्वं पृदिवीपाल मुथा युक्तः ससार ह 9 आ कुमारं तथा राजन्न आगमत तत पुरं विभॊ थरष्टुकामं कुरुश्रेष्ठं परयास्यन्तं धनंजयम 10 तेषाम अन्यॊन्यसंमर्थाथ ऊष्मेव समजायत थिथृक्षूणां हयं तं च तं चैव हयसारिणम 11 ततः शब्थॊ महाराज थशाशाः परतिपूरयन बभूव परेक्षतां नॄणां कुन्तीपुत्रं धनंजयम 12 एष गच्छति कौन्तेयस तुरगश चैव थीप्तिमान यम अन्वेति महाबाहुः संस्पृशन धनुर उत्तमम 13 एवं शुश्राव वथतां गिरॊ जिष्णुर उथारधीः सवस्ति ते ऽसतु वरजारिष्टं पुनश चैहीति भारत 14 अदापरे मनुष्येन्थ्र पुरुषा वाक्यम अब्रुवन नैनं पश्याम संमर्थे धनुर एतत परथृश्यते 15 एतथ धि भीमनिर्ह्राथं विश्रुतं गाण्डिवं धनुः सवस्ति गच्छत्व अरिष्टं वै पन्दानम अकुतॊभयम निवृत्तम एनं थरक्ष्यामः पुनर एवं च ते ऽबरुवन 16 एवमाथ्या मनुष्याणां सत्रीणां च भरतर्षभ शुश्राव मधुरा वाचः पुनः पुनर उथीरिताः 17 याज्ञवल्क्यस्य शिष्यश च कुशलॊ यज्ञकर्मणि परायात पार्देन सहितः शान्त्य अर्दं वेथपारगः 18 बराह्मणाश च महीपाल बहवॊ वेथपारगाः अनुजग्मुर महात्मानं कषत्रियाश च विशॊ ऽपि च 19 पाण्डवैः पृदिवीम अश्वॊ निर्जिताम अस्त्रतेजसा चचार स महाराज यदाथेशं स सत्तम 20 तत्र युथ्धानि वृत्तानि यान्य आसन पाण्डवस्य ह तानि वक्ष्यामि ते वीर विचित्राणि महान्ति च 21 सहयः पृदिवीं राजन परथक्षिणम अरिंथम ससारॊत्तरतः पूर्वं तन निबॊध महीपते 22 अवमृथ्नन सराष्ट्राणि पार्दिवानां हयॊत्तमः शनैस तथा परिययौ शवेताश्वश च महारदः 23 तत्र संकलना नास्ति राज्ञाम अयुतशस तथा ये ऽयुध्यन्त महाराज कषत्रिया हतबान्धवाः 24 किराता विकृता राजन बहवॊ ऽसि धनुर्धराः मलेच्छाश चान्ये बहुविधाः पूर्वं निविकृता रणे 25 आर्याश च पृदिवीपालाः परहृष्टनरवाहनाः समीयुः पाण्डुपुत्रेण बहवॊ युथ्धथुर्मथाः 26 एवं युथ्धानि वृत्तानि तत्र तत्र महीपते अर्जुनस्य महीपालैर नानाथेशनिवासिभिः 27 यानि तूभयतॊ राजन परतप्तानि महान्ति च तानि युथ्धानि वक्ष्यामि कौन्तेयस्य तवानघ |
1
[v] dīkṣā kāle tu saṃprāpte tatas te sumahartvijaḥ vidhivad dīkṣayām āsur aśvamedhāya pārthivam 2 kṛtvā sa paśubandhāṃś ca dīkṣitaḥ pāṇḍunandanaḥ dharmarājo mahātejāḥ sahartvigbhir vyarocata 3 hayaś ca hayamedhārthaṃ svayaṃ sa brahmavādinā utsṛṣṭaḥ śāstravidhinā vyāsenāmita tejasā 4 sa rājā dharmajo rājan dīkṣito vibabhau tadā hemamālī rukmakaṇṭhaḥ pradīpta iva pāvakaḥ 5 kṛṣṇājinī daṇḍapāṇiḥ kṣaumavāsāḥ sa dharmajaḥ vibabhau dyutimān bhūyaḥ prajāpatir ivādhvare 6 tathaivāsyartvijaḥ sarve tulyaveṣā viśāṃ pate babhūvur arjunaś caiva pradīpta iva pāvakaḥ 7 śvetāśvaḥ kṛṣṇasāraṃ taṃ sa sārāśvaṃ dhanaṃjayaḥ vidhivat pṛthivīpāla dharmarājasya śāsanāt 8 vikṣipan gāṇḍivaṃ rājan baddhagodhāṅguli travān tam aśvaṃ pṛthivīpāla mudā yuktaḥ sasāra ha 9 ā kumāraṃ tadā rājann āgamat tat puraṃ vibho draṣṭukāmaṃ kuruśreṣṭhaṃ prayāsyantaṃ dhanaṃjayam 10 teṣām anyonyasaṃmardād ūṣmeva samajāyata didṛkṣūṇāṃ hayaṃ taṃ ca taṃ caiva hayasāriṇam 11 tataḥ śabdo mahārāja daśāśāḥ pratipūrayan babhūva prekṣatāṃ nṝṇāṃ kuntīputraṃ dhanaṃjayam 12 eṣa gacchati kaunteyas turagaś caiva dīptimān yam anveti mahābāhuḥ saṃspṛśan dhanur uttamam 13 evaṃ śuśrāva vadatāṃ giro jiṣṇur udāradhīḥ svasti te 'stu vrajāriṣṭaṃ punaś caihīti bhārata 14 athāpare manuṣyendra puruṣā vākyam abruvan nainaṃ paśyāma saṃmarde dhanur etat pradṛśyate 15 etad dhi bhīmanirhrādaṃ viśrutaṃ gāṇḍivaṃ dhanuḥ svasti gacchatv ariṣṭaṃ vai panthānam akutobhayam nivṛttam enaṃ drakṣyāmaḥ punar evaṃ ca te 'bruvan 16 evamādyā manuṣyāṇāṃ strīṇāṃ ca bharatarṣabha śuśrāva madhurā vācaḥ punaḥ punar udīritāḥ 17 yājñavalkyasya śiṣyaś ca kuśalo yajñakarmaṇi prāyāt pārthena sahitaḥ śānty arthaṃ vedapāragaḥ 18 brāhmaṇāś ca mahīpāla bahavo vedapāragāḥ anujagmur mahātmānaṃ kṣatriyāś ca viśo 'pi ca 19 pāṇḍavaiḥ pṛthivīm aśvo nirjitām astratejasā cacāra sa mahārāja yathādeśaṃ sa sattama 20 tatra yuddhāni vṛttāni yāny āsan pāṇḍavasya ha tāni vakṣyāmi te vīra vicitrāṇi mahānti ca 21 sahayaḥ pṛthivīṃ rājan pradakṣiṇam ariṃdama sasārottarataḥ pūrvaṃ tan nibodha mahīpate 22 avamṛdnan sarāṣṭrāṇi pārthivānāṃ hayottamaḥ śanais tadā pariyayau śvetāśvaś ca mahārathaḥ 23 tatra saṃkalanā nāsti rājñām ayutaśas tadā ye 'yudhyanta mahārāja kṣatriyā hatabāndhavāḥ 24 kirātā vikṛtā rājan bahavo 'si dhanurdharāḥ mlecchāś cānye bahuvidhāḥ pūrvaṃ nivikṛtā raṇe 25 āryāś ca pṛthivīpālāḥ prahṛṣṭanaravāhanāḥ samīyuḥ pāṇḍuputreṇa bahavo yuddhadurmadāḥ 26 evaṃ yuddhāni vṛttāni tatra tatra mahīpate arjunasya mahīpālair nānādeśanivāsibhiḥ 27 yāni tūbhayato rājan prataptāni mahānti ca tāni yuddhāni vakṣyāmi kaunteyasya tavānagha |