|
1
[व] सैवं विपल्य करुणं सॊन्माथेव तपस्विनी उत्तरा नयपतथ भूमौ कृपणा पुत्रगृथ्धिनी 2 तां तु थृष्ट्वा निपतितां हतबन्धुपरिच्छथाम चुक्रॊश कुन्ती थुःखार्ता सर्वाश च भरत सत्रियः 3 मुहूर्तम इव तथ राजन पाण्डवानां निवेशनम अप्रेक्षणीयम अभवथ आर्तस्वरनिनाथितम 4 सा मुहूत च राजेन्थ्र पुत्रशॊकाभिपीडिता कश्मलाभिहता वीर वैराटी तव अभवत तथा 5 परतिलभ्य तु सा संज्ञाम उत्तरा भरतर्षभ अङ्कम आरॊप्य तं पुत्रम इथं वचनम अब्रवीत 6 धर्मज्ञस्य सुतः संस तवम अधर्मम अवबुध्यसे यस तवं वृष्णिप्रवीरस्य कुरुषे नाभिवाथनम 7 पुत्रगत्वा मम वचॊ बरूयास तवं पितरं तव थुर्मरं पराणिनां वीर काले पराप्ते कदं चन 8 याहं तवया विहीनाथ्य पत्या पुत्रेण चैव ह मर्तव्ये सति जीवामि हतस्वस्तिर अकिंचना 9 अद वा धर्मराज्ञाहम अनुज्ञाता महाभुज भक्षयिष्ये विषं तीक्ष्णं परवेक्ष्ये वा हुताशनम 10 अद वा थुर्मरं तात यथ इथं मे सहस्रधा पतिपुत्र विहीनाया हृथयं न विथीर्यते 11 उत्तिष्ठ पुत्रपश्येमां थुःखितां परपितामहीम आर्ताम उपप्लुतां थीनां निमग्नां शॊकसागरे 12 आर्यां च पश्य पाञ्चालीं सात्वतीं च तपस्विनीम मां च पश्य सुसुःखार्तां वयाध विथ्धां मृगीम इव 13 उत्तिष्ठ पश्य वथनं लॊकनादस्य धीमतः पुण्डरीकपलाशाक्षं पुरेव चपलेक्षणम 14 एवं विप्रलपन्तीं तु थृष्ट्वा निपतितां पुनः उत्तरां ताः सत्रियः सर्वाः पुनर उत्दापयन्त्य उत 15 उत्दाय तु पुनर धैर्यात तथा मत्स्यपतेः सुता पराञ्जलिः पुनरीकाक्षं भूमाव एवाभ्यवाथयत 16 शरुत्वा स तस्या विपुलं विलापं पुरुषर्षभः उपस्पृश्य ततः कृष्णॊ बरह्मास्त्रं संजहार तत 17 परतिजज्ञे च थाशार्हस तस्य जीवितम अच्युतः अब्रवीच च विशुथ्धात्मा सर्वं विश्रावयञ जगत 18 न बरवीम्य उत्तरे मिद्या सत्यम एतथ भविष्यति एष संजीवयाम्य एनं पश्यतां सर्वथेहिनाम 19 नॊक्तपूर्वं मया मिद्या सवैरेष्व अपि कथा चन न च युथ्धे परा वृत्तस तदा संजीवताम अयम 20 यदा मे थयितॊ धर्मॊ बराह्मणाश च विशेषतः अभिमन्यॊः सुतॊ जातॊ मृतॊ जीवत्व अयं तदा 21 यदाहं नाभिजानामि विजयेन कथा चन विरॊधं तेन सत्येन मृतॊ जीवत्व अयं शिशुः 22 यदासत्यं च धर्मश च मयि नित्यं परतिष्ठितौ तदा मृतः शिशुर अयं जीवताम अभिमन्युजः 23 यदा कंशश च केशी च धर्मेण निहतौ मया तेन सत्येन बालॊ ऽयं पुनर उज्जीवताम इह 24 इत्य उक्तॊ वासुथेवेन स बालॊ भरतर्षभ शनैः शनैर महाराज परास्पन्थत स चेतनः |
1
[v] saivaṃ vipalya karuṇaṃ sonmādeva tapasvinī uttarā nyapatad bhūmau kṛpaṇā putragṛddhinī 2 tāṃ tu dṛṣṭvā nipatitāṃ hatabandhuparicchadām cukrośa kuntī duḥkhārtā sarvāś ca bharata striyaḥ 3 muhūrtam iva tad rājan pāṇḍavānāṃ niveśanam aprekṣaṇīyam abhavad ārtasvaranināditam 4 sā muhūta ca rājendra putraśokābhipīḍitā kaśmalābhihatā vīra vairāṭī tv abhavat tadā 5 pratilabhya tu sā saṃjñām uttarā bharatarṣabha aṅkam āropya taṃ putram idaṃ vacanam abravīt 6 dharmajñasya sutaḥ saṃs tvam adharmam avabudhyase yas tvaṃ vṛṣṇipravīrasya kuruṣe nābhivādanam 7 putragatvā mama vaco brūyās tvaṃ pitaraṃ tava durmaraṃ prāṇināṃ vīra kāle prāpte kathaṃ cana 8 yāhaṃ tvayā vihīnādya patyā putreṇa caiva ha martavye sati jīvāmi hatasvastir akiṃcanā 9 atha vā dharmarājñāham anujñātā mahābhuja bhakṣayiṣye viṣaṃ tīkṣṇaṃ pravekṣye vā hutāśanam 10 atha vā durmaraṃ tāta yad idaṃ me sahasradhā patiputra vihīnāyā hṛdayaṃ na vidīryate 11 uttiṣṭha putrapaśyemāṃ duḥkhitāṃ prapitāmahīm ārtām upaplutāṃ dīnāṃ nimagnāṃ śokasāgare 12 āryāṃ ca paśya pāñcālīṃ sātvatīṃ ca tapasvinīm māṃ ca paśya susuḥkhārtāṃ vyādha viddhāṃ mṛgīm iva 13 uttiṣṭha paśya vadanaṃ lokanāthasya dhīmataḥ puṇḍarīkapalāśākṣaṃ pureva capalekṣaṇam 14 evaṃ vipralapantīṃ tu dṛṣṭvā nipatitāṃ punaḥ uttarāṃ tāḥ striyaḥ sarvāḥ punar utthāpayanty uta 15 utthāya tu punar dhairyāt tadā matsyapateḥ sutā prāñjaliḥ punarīkākṣaṃ bhūmāv evābhyavādayat 16 śrutvā sa tasyā vipulaṃ vilāpaṃ puruṣarṣabhaḥ upaspṛśya tataḥ kṛṣṇo brahmāstraṃ saṃjahāra tat 17 pratijajñe ca dāśārhas tasya jīvitam acyutaḥ abravīc ca viśuddhātmā sarvaṃ viśrāvayañ jagat 18 na bravīmy uttare mithyā satyam etad bhaviṣyati eṣa saṃjīvayāmy enaṃ paśyatāṃ sarvadehinām 19 noktapūrvaṃ mayā mithyā svaireṣv api kadā cana na ca yuddhe parā vṛttas tathā saṃjīvatām ayam 20 yathā me dayito dharmo brāhmaṇāś ca viśeṣataḥ abhimanyoḥ suto jāto mṛto jīvatv ayaṃ tathā 21 yathāhaṃ nābhijānāmi vijayena kadā cana virodhaṃ tena satyena mṛto jīvatv ayaṃ śiśuḥ 22 yathāsatyaṃ ca dharmaś ca mayi nityaṃ pratiṣṭhitau tathā mṛtaḥ śiśur ayaṃ jīvatām abhimanyujaḥ 23 yathā kaṃśaś ca keśī ca dharmeṇa nihatau mayā tena satyena bālo 'yaṃ punar ujjīvatām iha 24 ity ukto vāsudevena sa bālo bharatarṣabha śanaiḥ śanair mahārāja prāspandata sa cetanaḥ |