|
1
[य] साम्ना वापि परथाने वा जयायः किं भवतॊ मतम परब्रूहि भरतश्रेष्ठ यथ अत्र वयतिरिच्यते 2 [भ] साम्ना परसाथ्यते कश चिथ थानेन च तदापरः पुरुषः परकृतिं जञात्वा तयॊर एकतरं भजेत 3 गुणांस तु शृणु मे राजन सान्त्वस्य भरतर्षभ थारुणान्य अपि भूतानि सान्त्वेनाराधयेथ यदा 4 अत्राप्य उथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम गृहीत्वा रक्षसा मुक्तॊ थविजातिः कानने यदा 5 कश चित तु बुथ्धिसंपन्नॊ बराह्मणॊ विजने वने गृहीतः कृच्छ्रम आपन्नॊ रक्षसा भक्षयिष्यता 6 स बुथ्धिश्रुत संपन्नस तं थृष्ट्वातीव भीषणम सामैवास्मिन परयुयुजे न मुमॊह न विव्यदे 7 रक्षस तु वाचा संपूज्य परश्नं पप्रच्छ तं थविजम मॊक्ष्यसे बरूहि मे परश्नं केनास्मि हरिणः कृशः 8 मुहूर्तम अद संचिन्त्य बराह्मणस तस्य रक्षसः आभिर गादाभिर अव्यग्रः परश्नं परतिजगाथ ह 9 विथेशस्दॊ विलॊकस्दॊ विना नूनं सुहृज्जनैः विषयान अतुलान भुङ्क्षे तेनासि हरिणः कृशः 10 नूनं मित्राणि ते रक्षः साधूपचरितान्य अपि सवथॊषाथ अपरज्यन्ते तेनासि हरिणः कृशः 11 धनैश्वर्याधिकाः सतब्धास तवथ गुणैः परमावराः अवजानन्ति नूनं तवां तेनासि हरिणः कृशः 12 गुणवान विगुणान अन्यान नूनं पश्यसि सत्कृतान पराज्ञॊ ऽपराज्ञान विनीतात्मा तेनासि हरिणः कृशः 13 अवृत्त्या कलिश्यमानॊ ऽपि वृत्त्युपायान विहर्हयन माहात्म्याथ वयदसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः 14 संपीड्यात्मानम आर्यत्वात तवया कश चिथ उपस्कृतः जितं तवां मन्यते साधॊ तेनासि हरिणः कृशः 15 कलिश्यमानान विमार्गेषु कामक्रॊधावृतात्मनः मन्ये नु धयायसि जनांस तेनासि हरिणः कृशः 16 पराज्ञैः संभावितॊ नूनं न पराज्ञैर उपसंहितः हरीमान अमर्षी थुर्वृत्तैस तेनासि हरिणः कृशः 17 नूनं मित्र मुखः शत्रुः कश चिथ आर्यवथ आचरन वञ्चयित्वा गतस तवां वै तेनासि हरिणः कृशः 18 परकाशार्द गतिर नूनं रहस्यकुशलः कृती तज्ज्ञैर न पूज्यसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः 19 असत्स्व अभिनिविष्टेषु बरुवतॊ मुक्तसंशयम गुणास ते न विराजन्ते तेनासि हरिणः कृशः 20 धनबुथ्धिश्रुतैर हीनः केवलं तेनसान्वितः महत परार्दयसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः 21 तपः परणिहितात्मानं मन्ये तवारण्य काङ्क्षिणम बन्धुवर्गॊ न गृह्णाति तेनासि हरिणः कृशः 22 नूनम अर्दवतां मध्ये तव वाक्यम अनुत्तमम न भाति काले ऽभिहितं तेनासि हरिणः कृशः 23 थृढपूर्वश्रुतं मूर्खं कुपितं हृथयप्रियम अनुनेतुं न शक्नॊषि तेनासि हरिणः कृशः 24 नूनम आसंजयित्वा ते कृत्ये कस्मिंश चिथ ईप्सिते कश चिथ अर्दयते ऽतयर्दं तेनासि हरिणः कृशः 25 नूनं तवा सवगुणापेक्षं पूजयानं सुहृथ धरुवम मयार्द इति जानाति तेनासि हरिणः कृशः 26 अन्तर्गतम अभिप्रायं न नूनं लज्जयेच्छसि विवक्तुं पराप्ति शैदिल्यात तेनासि हरिणः कृशः 27 नाना बुथ्धिरुचीँल लॊके मनुष्यान नूनम इच्छसि गरहीतुं सवगुणैः सर्वांस तेनासि हरिणः कृशः 28 अविथ्वान भीरुर अल्पार्दॊ विथ्या विक्रमथानजम यशः परार्दयसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः 29 चिराभिलषितं किं चित फलम अप्राप्तम एव ते कृतम अन्यैर अपहृतं तेनासि हरिणः कृशः 30 नूनम आत्मकृतं थॊषम अपश्यन किं चिथ आत्मनि अकारणे ऽभिशस्तॊ ऽसि तेनासि हरिणः कृशः 31 सुहृथाम अप्रमत्तानाम अप्रमॊक्ष्यार्द हानिजम थुःखम अर्दगुणैर हीनं तेनासि हरिणः कृशः 32 साधून गृहस्दान थृष्ट्वा च तदासाधून वनेचरान मुक्तांश चावसदे सक्तांस तेनासि हरिणः कृशः 33 धर्म्यम अर्दं च काले च थेशे चाभिहितं वचः न परतिष्ठति ते नूनं तेनासि हरिणः कृशः 34 थत्तान अकुशलैर अर्दान मनीषी संजिजीविषुः पराप्य वर्तयसे नूनं तेनासि हरिणः कृशः 35 पापान विवर्धतॊ थेष्ट्वा कल्याणांश चावसीथतः धरुवं मृगयसे यॊग्यं तेनासि हरिणः कृशः 36 परस्परविरुथ्धानां परियं नूनं चिकीर्षसि सुहृथाम अविरॊधेन तेनासि हरिणः कृशः 37 शरॊत्रियांश च विकर्मस्दान पराज्ञांश चाप्य अजितेन्थ्रियान मन्ये ऽनुध्यायसि जनांस तेनासि हरिणः कृशः 38 एवं संपूजितं रक्षॊविप्रं तं परत्यपूजयत सखायम अकरॊच चैनं संयॊज्यार्दैर मुमॊच ह |
1
[y] sāmnā vāpi pradāne vā jyāyaḥ kiṃ bhavato matam prabrūhi bharataśreṣṭha yad atra vyatiricyate 2 [bh] sāmnā prasādyate kaś cid dānena ca tathāparaḥ puruṣaḥ prakṛtiṃ jñātvā tayor ekataraṃ bhajet 3 guṇāṃs tu śṛṇu me rājan sāntvasya bharatarṣabha dāruṇāny api bhūtāni sāntvenārādhayed yathā 4 atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam gṛhītvā rakṣasā mukto dvijātiḥ kānane yathā 5 kaś cit tu buddhisaṃpanno brāhmaṇo vijane vane gṛhītaḥ kṛcchram āpanno rakṣasā bhakṣayiṣyatā 6 sa buddhiśruta saṃpannas taṃ dṛṣṭvātīva bhīṣaṇam sāmaivāsmin prayuyuje na mumoha na vivyathe 7 rakṣas tu vācā saṃpūjya praśnaṃ papraccha taṃ dvijam mokṣyase brūhi me praśnaṃ kenāsmi hariṇaḥ kṛśaḥ 8 muhūrtam atha saṃcintya brāhmaṇas tasya rakṣasaḥ ābhir gāthābhir avyagraḥ praśnaṃ pratijagāda ha 9 videśastho vilokastho vinā nūnaṃ suhṛjjanaiḥ viṣayān atulān bhuṅkṣe tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 10 nūnaṃ mitrāṇi te rakṣaḥ sādhūpacaritāny api svadoṣād aparajyante tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 11 dhanaiśvaryādhikāḥ stabdhās tvad guṇaiḥ paramāvarāḥ avajānanti nūnaṃ tvāṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 12 guṇavān viguṇān anyān nūnaṃ paśyasi satkṛtān prājño 'prājñān vinītātmā tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 13 avṛttyā kliśyamāno 'pi vṛttyupāyān viharhayan māhātmyād vyathase nūnaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 14 saṃpīḍyātmānam āryatvāt tvayā kaś cid upaskṛtaḥ jitaṃ tvāṃ manyate sādho tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 15 kliśyamānān vimārgeṣu kāmakrodhāvṛtātmanaḥ manye nu dhyāyasi janāṃs tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 16 prājñaiḥ saṃbhāvito nūnaṃ na prājñair upasaṃhitaḥ hrīmān amarṣī durvṛttais tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 17 nūnaṃ mitra mukhaḥ śatruḥ kaś cid āryavad ācaran vañcayitvā gatas tvāṃ vai tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 18 prakāśārtha gatir nūnaṃ rahasyakuśalaḥ kṛtī tajjñair na pūjyase nūnaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 19 asatsv abhiniviṣṭeṣu bruvato muktasaṃśayam guṇās te na virājante tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 20 dhanabuddhiśrutair hīnaḥ kevalaṃ tenasānvitaḥ mahat prārthayase nūnaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 21 tapaḥ praṇihitātmānaṃ manye tvāraṇya kāṅkṣiṇam bandhuvargo na gṛhṇāti tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 22 nūnam arthavatāṃ madhye tava vākyam anuttamam na bhāti kāle 'bhihitaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 23 dṛḍhapūrvaśrutaṃ mūrkhaṃ kupitaṃ hṛdayapriyam anunetuṃ na śaknoṣi tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 24 nūnam āsaṃjayitvā te kṛtye kasmiṃś cid īpsite kaś cid arthayate 'tyarthaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 25 nūnaṃ tvā svaguṇāpekṣaṃ pūjayānaṃ suhṛd dhruvam mayārtha iti jānāti tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 26 antargatam abhiprāyaṃ na nūnaṃ lajjayecchasi vivaktuṃ prāpti śaithilyāt tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 27 nānā buddhirucīṁl loke manuṣyān nūnam icchasi grahītuṃ svaguṇaiḥ sarvāṃs tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 28 avidvān bhīrur alpārtho vidyā vikramadānajam yaśaḥ prārthayase nūnaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 29 cirābhilaṣitaṃ kiṃ cit phalam aprāptam eva te kṛtam anyair apahṛtaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 30 nūnam ātmakṛtaṃ doṣam apaśyan kiṃ cid ātmani akāraṇe 'bhiśasto 'si tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 31 suhṛdām apramattānām apramokṣyārtha hānijam duḥkham arthaguṇair hīnaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 32 sādhūn gṛhasthān dṛṣṭvā ca tathāsādhūn vanecarān muktāṃś cāvasathe saktāṃs tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 33 dharmyam arthaṃ ca kāle ca deśe cābhihitaṃ vacaḥ na pratiṣṭhati te nūnaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 34 dattān akuśalair arthān manīṣī saṃjijīviṣuḥ prāpya vartayase nūnaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 35 pāpān vivardhato deṣṭvā kalyāṇāṃś cāvasīdataḥ dhruvaṃ mṛgayase yogyaṃ tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 36 parasparaviruddhānāṃ priyaṃ nūnaṃ cikīrṣasi suhṛdām avirodhena tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 37 śrotriyāṃś ca vikarmasthān prājñāṃś cāpy ajitendriyān manye 'nudhyāyasi janāṃs tenāsi hariṇaḥ kṛśaḥ 38 evaṃ saṃpūjitaṃ rakṣovipraṃ taṃ pratyapūjayat sakhāyam akaroc cainaṃ saṃyojyārthair mumoca ha |