|
1
[य] विथ्या तपश च थानं च किम एतेषां विशिष्यते पृच्छामि तवा सतां शरेष्ठ तन मे बरूहि पितामह 2 [भ] अत्राप्य उथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम मैत्रेयस्य च संवाथं कृष्णथ्वैपायनस्य च 3 कृष्ण थवैपायनॊ राजन्न अज्ञाच चरितं चरन वाराणस्याम उपातिष्ठन मैत्रेयं सवैरिणी कुले 4 तम उपस्दितम आसीनं जञात्वा स मुनिसत्तमम अर्चित्वा भॊजयाम आस मैत्रेयॊ ऽशनम उत्तमम 5 तथन्नम उत्तमं भुक्त्वा गुणवत सार्वकामिकम परतिष्ठमानॊ ऽसमयत परीतः कृष्णॊ महामनाः 6 तम उत्स्मयन्तं संप्रेक्ष्य मैत्रेयः कृष्णम अब्रवीत कारणं बरूहि धर्मात्मन यॊ ऽसमयिष्ठाः कुतश च ते तपस्विनॊ धृतिमतः परमॊथः समुपागतः 7 एतत पृच्छामि ते विथ्वन्न अभिवाथ्य परणम्य च आत्मनश च तपॊ भाग्यं महाभाग्यं तदैव च 8 पृदग आचरतस तात पृदग आत्मनि चात्मनॊः अल्पान्तरम अहं मन्ये विशिट्षम अपि वा तवया 9 [व] अतिच्छेथातिवाथाभ्यां समयॊ ऽयं समुपागतः असत्यं वेथ वचनं कस्माथ वेथॊ ऽनृतं वथेत 10 तरीण्य एव तु पथान्य आहुः पुरुषस्यॊत्तमं वरतम न थरुह्येच चैव थथ्याच च सत्यं चैव परं वथेत इथानीं चैव नः कृत्यं पुरस्ताच च परं समृतम 11 अल्पॊ ऽपि ताथृशॊ थायॊ भवत्य उत महाफलः तृषिताय च यथ थत्तं हृथयेनानसूयता 12 तृषितस तृषिताय तवं थत्त्वैतथ अशनं मम अजैषीर महतॊ लॊकान महायज्ञैर इवाभिभॊ अतॊ थानपवित्रेण परीतॊ ऽसमि तपसैव च 13 पुण्यस्यैव हि ते गन्धः पुण्यस्यैव च थर्शनम पुण्यश च वाति गन्धस ते मन्ये कर्मविधानतः 14 अधिकं मार्जनात तात तदैवाप्य अनुलेपनात शुभं सर्वपवित्रेभ्यॊ थानम एव परं भवेत 15 यानीमान्य उत्तमानीह वेथॊक्तानि परशंससि तेषां शरेष्ठतमं थानम इति मे नास्ति संशयः 16 थानकृथ्भिः कृतः पन्दा येन यान्ति मनीषिणः ते हि पराणस्य थातारस तेषु धर्मः परतिष्ठितः 17 यदा वेथाः सवधीताश च यदा चेन्थ्रियसंयमः सर्वत्यागॊ यदा चेह तदा थानम अनुत्तमम 18 तवं हि तात सुखाथ एव सुखम एष्यसि शॊभनम सुखात सुखतर पराप्तिम आप्नुते मतिमान नरः 19 तन नः परत्यक्षम एवेथम उपलब्धम असंशयम शरीमन्तम आप्नुवन्त्य अर्दा थानं यज्ञस तदा सुखम 20 सुखाथ एव परं थुःखं थुःखाथ अन्यत परं सुखम थृश्यते हि महाप्राज्ञ नियतं वै सवभावतः 21 तरिविधानीह वृत्तानि नरस्याहुर मनीषिणः पुण्यम अन्यत पापम अन्यन न पुण्यं न च पापकम 22 न वृत्तं मन्यते ऽनयस्य मन्यते ऽनयस्य पापकम तदा सवकर्म निर्वृत्तं न पुण्यं न च पापकम 23 रमस्वैधस्व मॊथस्य थेहि चैव यजस्व च न तवाम अभिभविष्यन्ति वैथ्या न च तपस्विनः |
1
[y] vidyā tapaś ca dānaṃ ca kim eteṣāṃ viśiṣyate pṛcchāmi tvā satāṃ śreṣṭha tan me brūhi pitāmaha 2 [bh] atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam maitreyasya ca saṃvādaṃ kṛṣṇadvaipāyanasya ca 3 kṛṣṇa dvaipāyano rājann ajñāca caritaṃ caran vārāṇasyām upātiṣṭhan maitreyaṃ svairiṇī kule 4 tam upasthitam āsīnaṃ jñātvā sa munisattamam arcitvā bhojayām āsa maitreyo 'śanam uttamam 5 tadannam uttamaṃ bhuktvā guṇavat sārvakāmikam pratiṣṭhamāno 'smayata prītaḥ kṛṣṇo mahāmanāḥ 6 tam utsmayantaṃ saṃprekṣya maitreyaḥ kṛṣṇam abravīt kāraṇaṃ brūhi dharmātman yo 'smayiṣṭhāḥ kutaś ca te tapasvino dhṛtimataḥ pramodaḥ samupāgataḥ 7 etat pṛcchāmi te vidvann abhivādya praṇamya ca ātmanaś ca tapo bhāgyaṃ mahābhāgyaṃ tathaiva ca 8 pṛthag ācaratas tāta pṛthag ātmani cātmanoḥ alpāntaram ahaṃ manye viśiṭṣam api vā tvayā 9 [v] aticchedātivādābhyāṃ smayo 'yaṃ samupāgataḥ asatyaṃ veda vacanaṃ kasmād vedo 'nṛtaṃ vadet 10 trīṇy eva tu padāny āhuḥ puruṣasyottamaṃ vratam na druhyec caiva dadyāc ca satyaṃ caiva paraṃ vadet idānīṃ caiva naḥ kṛtyaṃ purastāc ca paraṃ smṛtam 11 alpo 'pi tādṛśo dāyo bhavaty uta mahāphalaḥ tṛṣitāya ca yad dattaṃ hṛdayenānasūyatā 12 tṛṣitas tṛṣitāya tvaṃ dattvaitad aśanaṃ mama ajaiṣīr mahato lokān mahāyajñair ivābhibho ato dānapavitreṇa prīto 'smi tapasaiva ca 13 puṇyasyaiva hi te gandhaḥ puṇyasyaiva ca darśanam puṇyaś ca vāti gandhas te manye karmavidhānataḥ 14 adhikaṃ mārjanāt tāta tathaivāpy anulepanāt śubhaṃ sarvapavitrebhyo dānam eva paraṃ bhavet 15 yānīmāny uttamānīha vedoktāni praśaṃsasi teṣāṃ śreṣṭhatamaṃ dānam iti me nāsti saṃśayaḥ 16 dānakṛdbhiḥ kṛtaḥ panthā yena yānti manīṣiṇaḥ te hi prāṇasya dātāras teṣu dharmaḥ pratiṣṭhitaḥ 17 yathā vedāḥ svadhītāś ca yathā cendriyasaṃyamaḥ sarvatyāgo yathā ceha tathā dānam anuttamam 18 tvaṃ hi tāta sukhād eva sukham eṣyasi śobhanam sukhāt sukhatara prāptim āpnute matimān naraḥ 19 tan naḥ pratyakṣam evedam upalabdham asaṃśayam śrīmantam āpnuvanty arthā dānaṃ yajñas tathā sukham 20 sukhād eva paraṃ duḥkhaṃ duḥkhād anyat paraṃ sukham dṛśyate hi mahāprājña niyataṃ vai svabhāvataḥ 21 trividhānīha vṛttāni narasyāhur manīṣiṇaḥ puṇyam anyat pāpam anyan na puṇyaṃ na ca pāpakam 22 na vṛttaṃ manyate 'nyasya manyate 'nyasya pāpakam tathā svakarma nirvṛttaṃ na puṇyaṃ na ca pāpakam 23 ramasvaidhasva modasya dehi caiva yajasva ca na tvām abhibhaviṣyanti vaidyā na ca tapasvinaḥ |