|
1
[पराषर] कः कस्य चॊपकुरुते कश च कस्मै परयच्छति परानी करॊत्य अयं कर्म सर्वम आत्मार्दम आत्मना 2 गौरवेण परित्यक्तं निःस्नेहं परिवर्जयेत सॊथर्यं भरातरम अपि किम उतान्यं पृदग्जनम 3 विशिष्टस्य विशिष्टाच च तुल्यौ थानप्रतिग्रहौ तयॊः पुण्यतरं थानं तथ थविजस्य परयच्छतः 4 नयायागतं धनं वर्णैर नयायेनैव विवर्धितम संरक्ष्यं यत्नम आस्दाय धर्मार्दम इति निश्चयः 5 न धर्मार्दी नृशंसेन कर्मणा धनम अर्जयेत शक्तितः सर्वकार्याणि कुर्यान नर्थ्धिम अनुस्मरेत 6 अपॊ हि परयतः शीतास तापिता जवलनेन वा शक्तितॊ ऽतिदये थत्त्वा कषुधार्तायाश्नुते फलम 7 रन्तिथेवेन लॊकेष्टा सिथ्धिः पराप्ता महात्मना फलपत्रैर अदॊ मूलैर मुनीन अर्चितवान असौ 8 तैर एव फलपत्रैश च स मादरम अतॊषयत तस्माल लेभे परं सदानं शैब्यॊ ऽपि पृदिवीपतिः 9 थेवतातिदिभृत्येभ्यः पितृभ्यॊ ऽदात्मनस तदा ऋणवाञ जायते मर्त्यस तस्माथ अनृणतां वरजेत 10 सवाध्यायेन महर्षिभ्यॊ थेवेभ्यॊ यज्ञकर्मणा पितृभ्यः शराथ्धथानेन नृणाम अभ्यर्चनेन च 11 वाचः शेषावहार्येण पालनेनात्मनॊ ऽपि च यदावथ धृत्य वर्गस्य चिकीर्षेथ धर्मम आथितः 12 परयत्नेन च संसिथ्धा धनैर अपि विवर्जिताः सम्यग घुत्वा हुतवहं मुनयः सिथ्धिम आगताः 13 विश्वामित्रस्य पुत्रत्वम ऋचीक तनयॊ ऽगमत ऋग्भिः सतुत्वा महाभागॊ थेवान वै यज्ञभागिनः 14 गतः शुक्रत्वम उशना थेवथेव परसाथनात थेवीं सतुत्वा तु गगने मॊथते तेजसा वृतः 15 असितॊ थेवलश चैव तदा नारथ पर्तवौ कक्षीवाञ जामथग्न्यश च रामस तान्थ्यस तदांशुमान 16 वसिष्ठॊ जमथग्निश च विश्वामित्रॊ ऽतरिर एव च भरथ्वाजॊ हरिश्मश्रुः कुन्थधारः शरुतश्रवाः 17 एते महर्षयः सतुत्वा विष्णुम ऋग्भिः समाहिताः लेभिरे तपसा सिथ्धिं परसाथात तस्य धीमतः 18 अनर्हाश चार्हतां पराप्ताः सन्तः सतुत्वा तम एव ह न तु वृथ्धिम इहान्विच्छेत कर्मकृत्वा जुगुप्सितम 19 ये ऽरदा धर्मेण ते सत्या ये ऽधर्मेण धिग अस्तु तान धर्मं वै शाश्वतं लॊके न जह्याथ धनकाङ्क्षया 20 आहिताग्निर हि धर्मात्मा यः स पुण्यकृथ उत्तमः वेथा हि सर्वे राजेन्थ्र सदितास तरिष्व अग्निषु परभॊ 21 स चाप्य अग्न्याहितॊ विप्रः करिया यस्य न हीयते शरेयॊ हय अनाहिताग्नित्वम अग्निहॊत्रं न निष्क्रियम 22 अग्निर आत्मा च माता च पिता जनयिता तदा गुरुश च नरशार्थूल परिचर्या यदातदम 23 मानं तयक्त्वा यॊ नरॊ वृथ्धसेवी; विथ्वान कलीबः पश्यति परीतियॊगात थाक्ष्येणाहीनॊ धर्मयुक्तॊ नथान्तॊ; लॊके ऽसमिन वै पूज्यते सथ्भिर आर्यः |
1
[parāṣara] kaḥ kasya copakurute kaś ca kasmai prayacchati prānī karoty ayaṃ karma sarvam ātmārtham ātmanā 2 gauraveṇa parityaktaṃ niḥsnehaṃ parivarjayet sodaryaṃ bhrātaram api kim utānyaṃ pṛthagjanam 3 viśiṣṭasya viśiṣṭāc ca tulyau dānapratigrahau tayoḥ puṇyataraṃ dānaṃ tad dvijasya prayacchataḥ 4 nyāyāgataṃ dhanaṃ varṇair nyāyenaiva vivardhitam saṃrakṣyaṃ yatnam āsthāya dharmārtham iti niścayaḥ 5 na dharmārthī nṛśaṃsena karmaṇā dhanam arjayet śaktitaḥ sarvakāryāṇi kuryān narddhim anusmaret 6 apo hi prayataḥ śītās tāpitā jvalanena vā śaktito 'tithaye dattvā kṣudhārtāyāśnute phalam 7 rantidevena lokeṣṭā siddhiḥ prāptā mahātmanā phalapatrair atho mūlair munīn arcitavān asau 8 tair eva phalapatraiś ca sa mātharam atoṣayat tasmāl lebhe paraṃ sthānaṃ śaibyo 'pi pṛthivīpatiḥ 9 devatātithibhṛtyebhyaḥ pitṛbhyo 'thātmanas tathā ṛṇavāñ jāyate martyas tasmād anṛṇatāṃ vrajet 10 svādhyāyena maharṣibhyo devebhyo yajñakarmaṇā pitṛbhyaḥ śrāddhadānena nṛṇām abhyarcanena ca 11 vācaḥ śeṣāvahāryeṇa pālanenātmano 'pi ca yathāvad dhṛtya vargasya cikīrṣed dharmam āditaḥ 12 prayatnena ca saṃsiddhā dhanair api vivarjitāḥ samyag ghutvā hutavahaṃ munayaḥ siddhim āgatāḥ 13 viśvāmitrasya putratvam ṛcīka tanayo 'gamat ṛgbhiḥ stutvā mahābhāgo devān vai yajñabhāginaḥ 14 gataḥ śukratvam uśanā devadeva prasādanāt devīṃ stutvā tu gagane modate tejasā vṛtaḥ 15 asito devalaś caiva tathā nārada partavau kakṣīvāñ jāmadagnyaś ca rāmas tāndyas tathāṃśumān 16 vasiṣṭho jamadagniś ca viśvāmitro 'trir eva ca bharadvājo hariśmaśruḥ kundadhāraḥ śrutaśravāḥ 17 ete maharṣayaḥ stutvā viṣṇum ṛgbhiḥ samāhitāḥ lebhire tapasā siddhiṃ prasādāt tasya dhīmataḥ 18 anarhāś cārhatāṃ prāptāḥ santaḥ stutvā tam eva ha na tu vṛddhim ihānvicchet karmakṛtvā jugupsitam 19 ye 'rthā dharmeṇa te satyā ye 'dharmeṇa dhig astu tān dharmaṃ vai śāśvataṃ loke na jahyād dhanakāṅkṣayā 20 āhitāgnir hi dharmātmā yaḥ sa puṇyakṛd uttamaḥ vedā hi sarve rājendra sthitās triṣv agniṣu prabho 21 sa cāpy agnyāhito vipraḥ kriyā yasya na hīyate śreyo hy anāhitāgnitvam agnihotraṃ na niṣkriyam 22 agnir ātmā ca mātā ca pitā janayitā tathā guruś ca naraśārdūla paricaryā yathātatham 23 mānaṃ tyaktvā yo naro vṛddhasevī; vidvān klībaḥ paśyati prītiyogāt dākṣyeṇāhīno dharmayukto nadānto; loke 'smin vai pūjyate sadbhir āryaḥ |