|
1
[य] शॊकाथ थुःखाच च मृत्यॊश च तरस्यन्ति परानिनः सथा उभयं मे यदा न सयात तन मे बरूहि पितामह 2 [भी] अत्रैवॊथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम नारथस्य च संवाथं समङ्गस्य च भारत 3 [नारथ] उरसेव परनमसे बाहुभ्यां तरसीव च संप्रहृष्टमना नित्यं विशॊक इव लक्ष्यसे 4 उथ्वेगं नेह ते किं चित सुसूक्ष्मम अपि लक्षये नित्यतृप्त इव सवस्दॊ बालवच च विचेष्टसे 5 [समन्ग] भूतं भव्यं भविष्यच च सर्वं सत्त्वेषु मानथ तेषां तत्त्वानि जानामि ततॊ न विमना हय अहम 6 उपक्रमान अहं वेथ पुनर एव फलॊथयान लॊके फलानि चित्राणि ततॊ न विमना हय अहम 7 अगाधाश चाप्रतिष्ठाश च गतिमन्तश च नारथ अन्धा जथाश च जीवन्ति पश्यास्मान अपि जीवतः 8 विहितेनैव जीवन्ति अरॊगाङ्गा थिवौकसः बलवन्तॊ ऽबलाश चैव तथ्वथ अस्मान सभाजय 9 सहस्रिणश च जीवन्ति जीवन्ति शतिनस तदा शाकेन चान्ये जीवन्ति पश्यास्मान अपि जीवतः 10 यथा न शॊचेमहि किं नु न सयाथ; धर्मेण वा नारथ कर्मणा वा कृतान्तवश्यानि यथा सुखानि; थुःखानि वा यन न विधर्षयन्ति 11 यस्मै परज्ञां कदयन्ते मनुष्याः; परज्ञा मूलॊ हीन्थ्रियाणां परसाथः मुह्यन्ति शॊचन्ति यथेन्थ्रियाणि; परज्ञा लाभॊ नास्ति मूढेन्थ्रियस्य 12 मूढस्य थर्पः स पुनर मॊह एव; मूढस्य नायं न परॊ ऽसति लॊकः न हय एव थुःखानि सथा भवन्ति; सुखस्य वा नित्यशॊ लाभ एव 13 भावात्मकं संपरिवर्तमानं; न माथृशः संज्वरं जातु कुर्यात इष्टान भॊगान नानुरुध्येत सुखं वा; न चिन्तयेथ थुःखम अभ्यागतं वा 14 समाहितॊ न सपृहयेत परेषां; नाना गतं नाभिनन्थेत लाभम न चापि हृष्येथ विपुले ऽरदलाभे; तदार्द नाशे च न वै विषीथेत 15 न बान्धवा न च वित्तं न कौली; न च शरुतं न च मन्त्रा न वीर्यम थुःखात तरातुं सर्व एवॊत्सहन्ते; परत्र शीले न तु यान्ति शान्तिम 16 नास्ति बुथ्धिर अयुक्तस्य नायॊगाथ विथ्यते सुखम धृतिश च थुःखत्यागश चाप्य उभयं नः सुखॊथयम 17 परियं हि हर्षजननं हर्ष उत्सेकवर्धनः उत्सेकॊ नरकायैव तस्मात तं संत्यजाम्य अहम 18 एताञ शॊकभयॊत्सेकान मॊहनान सुखथुःखयॊः पश्यामि साक्षिवल लॊके थेहस्यास्य विचेष्टनात 19 अर्दकामौ परित्यज्य विशॊकॊ विगतज्वरः तृष्णा मॊहौ तु संत्यज्य चरामि पृदिवीम इमाम 20 न मृत्युतॊ न चाधर्मान न लॊभान न कुतश चन पीतामृतस्येवात्यन्तम इह चामुत्र वाभयम 21 एतथ बरह्मन विजानामि महत कृत्वा तपॊ ऽवययम तेन नारथ संप्राप्तॊ न मां शॊकः परबाधते |
1
[y] śokād duḥkhāc ca mṛtyoś ca trasyanti prāninaḥ sadā ubhayaṃ me yathā na syāt tan me brūhi pitāmaha 2 [bhī] atraivodāharantīmam itihāsaṃ purātanam nāradasya ca saṃvādaṃ samaṅgasya ca bhārata 3 [nārada] uraseva pranamase bāhubhyāṃ tarasīva ca saṃprahṛṣṭamanā nityaṃ viśoka iva lakṣyase 4 udvegaṃ neha te kiṃ cit susūkṣmam api lakṣaye nityatṛpta iva svastho bālavac ca viceṣṭase 5 [samanga] bhūtaṃ bhavyaṃ bhaviṣyac ca sarvaṃ sattveṣu mānada teṣāṃ tattvāni jānāmi tato na vimanā hy aham 6 upakramān ahaṃ veda punar eva phalodayān loke phalāni citrāṇi tato na vimanā hy aham 7 agādhāś cāpratiṣṭhāś ca gatimantaś ca nārada andhā jadāś ca jīvanti paśyāsmān api jīvataḥ 8 vihitenaiva jīvanti arogāṅgā divaukasaḥ balavanto 'balāś caiva tadvad asmān sabhājaya 9 sahasriṇaś ca jīvanti jīvanti śatinas tathā śākena cānye jīvanti paśyāsmān api jīvataḥ 10 yadā na śocemahi kiṃ nu na syād; dharmeṇa vā nārada karmaṇā vā kṛtāntavaśyāni yadā sukhāni; duḥkhāni vā yan na vidharṣayanti 11 yasmai prajñāṃ kathayante manuṣyāḥ; prajñā mūlo hīndriyāṇāṃ prasādaḥ muhyanti śocanti yadendriyāṇi; prajñā lābho nāsti mūḍhendriyasya 12 mūḍhasya darpaḥ sa punar moha eva; mūḍhasya nāyaṃ na paro 'sti lokaḥ na hy eva duḥkhāni sadā bhavanti; sukhasya vā nityaśo lābha eva 13 bhāvātmakaṃ saṃparivartamānaṃ; na mādṛśaḥ saṃjvaraṃ jātu kuryāt iṣṭān bhogān nānurudhyet sukhaṃ vā; na cintayed duḥkham abhyāgataṃ vā 14 samāhito na spṛhayet pareṣāṃ; nānā gataṃ nābhinandeta lābham na cāpi hṛṣyed vipule 'rthalābhe; tathārtha nāśe ca na vai viṣīdet 15 na bāndhavā na ca vittaṃ na kaulī; na ca śrutaṃ na ca mantrā na vīryam duḥkhāt trātuṃ sarva evotsahante; paratra śīle na tu yānti śāntim 16 nāsti buddhir ayuktasya nāyogād vidyate sukham dhṛtiś ca duḥkhatyāgaś cāpy ubhayaṃ naḥ sukhodayam 17 priyaṃ hi harṣajananaṃ harṣa utsekavardhanaḥ utseko narakāyaiva tasmāt taṃ saṃtyajāmy aham 18 etāñ śokabhayotsekān mohanān sukhaduḥkhayoḥ paśyāmi sākṣival loke dehasyāsya viceṣṭanāt 19 arthakāmau parityajya viśoko vigatajvaraḥ tṛṣṇā mohau tu saṃtyajya carāmi pṛthivīm imām 20 na mṛtyuto na cādharmān na lobhān na kutaś cana pītāmṛtasyevātyantam iha cāmutra vābhayam 21 etad brahman vijānāmi mahat kṛtvā tapo 'vyayam tena nārada saṃprāpto na māṃ śokaḥ prabādhate |