|
1
[य] मॊक्षः पितामहेनॊक्त उपायान नानुपायतः तम उपायं यदान्यायं शरॊतुम इच्छामि भारत 2 [भी] तवय्य एवैतन महाप्राज्ञ युक्तं निपुन थर्शनम यथ उपायेन सर्वार्दान नित्यं मृगयसे ऽनघ 3 करणे घतस्य या बुथ्धिर घतॊत्पत्तौ न सानघ एवं धर्माभ्युपायेषु नान्यथ धर्मेषु कारणम 4 पूर्वे समुथ्रे यः पन्दा न स गच्छति पश्चिमम एकः पन्दा हि मॊक्षस्य तन मे विस्तरतः शृणु 5 कषमया करॊधम उच्छिन्थ्यात कामं संकल्पवर्जनात सत्त्वसंसेवनाथ धीरॊ निथ्राम उच्छेतुम अर्हति 6 अप्रमाथाथ भयं रक्षेच छवासं कषेत्रज्ञशीलनात इच्छां थवेषं च कामं च धैर्येण विनिवर्तयेत 7 भरमं परमॊहम आवर्तम अभ्यासाथ विनिवर्तयेत निथ्रां च परतिभां चैव जञानाभ्यास न तत्त्ववित 8 उपथ्रवांस तदा रॊगान हितजीर्ण मिताशनात लॊभं मॊहं च संतॊषाथ विषयांस तत्त्वथर्शनात 9 अनुक्रॊषाथ अधर्मं च जयेथ धर्मम उपेक्षया आयत्या च जयेथ आशाम अर्दं सङ्गविवर्जनात 10 अनित्यत्वेन च सनेहं कषुधं यॊगेन पण्डितः कारुण्येनात्मनॊ मानं तृष्णां च परितॊषतः 11 उत्दानेन जयेत तन्थ्रीं वितर्कं निश्चयाज जयेत मौनेन बहु भास्यं च शौर्येण च भयं जयेत 12 यच्छेथ वाङ्मनसी बुथ्ध्या तां यच्छेज जञानचक्षुषा जञानम आत्मा महान यच्छेत तं यच्छेच छान्तिर आत्मनः 13 तथ एतथ उपशान्तेन बॊथ्धव्यं शुचि कर्मणा यॊगथॊषान समुच्छिथ्य पञ्च यान कवयॊ विथुः 14 कामं करॊधं च लॊभं च भयं सवप्नं च पञ्चमम परित्यज्य निषेवेत तदेमान यॊगसाधनान 15 धयानम अध्ययनं थानं सत्यं हरीर आर्जवं कषमा शौचम आहारतः शुथ्धिर इन्थ्रियाणां च संयमः 16 एतैर विवर्धते तेजः पाप्मानम अपहन्ति च सिध्यन्ति चास्य संकल्पा विज्ञानं च परवर्तते 17 धूतपापः स तेजस्वी लघ्व आहारॊ जितेन्थ्रियः कामक्रॊधौ वशे कृत्वा निनीसेथ बरह्मणः पथम 18 अमूढत्वम असङ्गित्वं कामक्रॊधविवर्जनम अथैन्यम अनुथीर्णत्वम अनुथ्वेगॊ वयवस्दितिः 19 एष मार्गॊ हि मॊक्षस्य परसन्नॊ विमलः शुचिः तदा वाक्कायमनसां नियमः कामतॊ ऽनयदा |
1
[y] mokṣaḥ pitāmahenokta upāyān nānupāyataḥ tam upāyaṃ yathānyāyaṃ śrotum icchāmi bhārata 2 [bhī] tvayy evaitan mahāprājña yuktaṃ nipuna darśanam yad upāyena sarvārthān nityaṃ mṛgayase 'nagha 3 karaṇe ghatasya yā buddhir ghatotpattau na sānagha evaṃ dharmābhyupāyeṣu nānyad dharmeṣu kāraṇam 4 pūrve samudre yaḥ panthā na sa gacchati paścimam ekaḥ panthā hi mokṣasya tan me vistarataḥ śṛṇu 5 kṣamayā krodham ucchindyāt kāmaṃ saṃkalpavarjanāt sattvasaṃsevanād dhīro nidrām ucchetum arhati 6 apramādād bhayaṃ rakṣec chvāsaṃ kṣetrajñaśīlanāt icchāṃ dveṣaṃ ca kāmaṃ ca dhairyeṇa vinivartayet 7 bhramaṃ pramoham āvartam abhyāsād vinivartayet nidrāṃ ca pratibhāṃ caiva jñānābhyāsa na tattvavit 8 upadravāṃs tathā rogān hitajīrṇa mitāśanāt lobhaṃ mohaṃ ca saṃtoṣād viṣayāṃs tattvadarśanāt 9 anukroṣād adharmaṃ ca jayed dharmam upekṣayā āyatyā ca jayed āśām arthaṃ saṅgavivarjanāt 10 anityatvena ca snehaṃ kṣudhaṃ yogena paṇḍitaḥ kāruṇyenātmano mānaṃ tṛṣṇāṃ ca paritoṣataḥ 11 utthānena jayet tandrīṃ vitarkaṃ niścayāj jayet maunena bahu bhāsyaṃ ca śauryeṇa ca bhayaṃ jayet 12 yacched vāṅmanasī buddhyā tāṃ yacchej jñānacakṣuṣā jñānam ātmā mahān yacchet taṃ yacchec chāntir ātmanaḥ 13 tad etad upaśāntena boddhavyaṃ śuci karmaṇā yogadoṣān samucchidya pañca yān kavayo viduḥ 14 kāmaṃ krodhaṃ ca lobhaṃ ca bhayaṃ svapnaṃ ca pañcamam parityajya niṣeveta tathemān yogasādhanān 15 dhyānam adhyayanaṃ dānaṃ satyaṃ hrīr ārjavaṃ kṣamā śaucam āhārataḥ śuddhir indriyāṇāṃ ca saṃyamaḥ 16 etair vivardhate tejaḥ pāpmānam apahanti ca sidhyanti cāsya saṃkalpā vijñānaṃ ca pravartate 17 dhūtapāpaḥ sa tejasvī laghv āhāro jitendriyaḥ kāmakrodhau vaśe kṛtvā ninīsed brahmaṇaḥ padam 18 amūḍhatvam asaṅgitvaṃ kāmakrodhavivarjanam adainyam anudīrṇatvam anudvego vyavasthitiḥ 19 eṣa mārgo hi mokṣasya prasanno vimalaḥ śuciḥ tathā vākkāyamanasāṃ niyamaḥ kāmato 'nyathā |