|
1
[वयास] सृजते तु गुणान सत्त्वं कषेत्रज्ञस तव अनुतिष्ठति गुणान विक्रियतः सर्वान उथासीनवथ ईश्वरः 2 सवभावयुक्तं तत सर्वं यथ इमां सृजते गुणान ऊर्ण नाभिर यदा सूत्रं सृजते तन्तुवथ गुणान 3 परध्वस्ता न निवर्तन्ते परवृत्तिर नॊपलभ्यते एवम एके वयवस्यन्ति निवृत्तिर इति चापरे 4 उभयं संप्रधार्यैतथ अध्यवस्येथ यदामति अनेनैव विधानेन भवेथ गर्भशयॊ महान 5 अनाथि निधनं नित्यम आसाथ्य विचरेन नरः अक्रुध्यन्न अप्रहृष्यंश च नित्यं विगतमत्सरः 6 इत्य एवं हृथयग्रन्दिं बुथ्धिचिन्तामयं थृधम अतीत्य सुखम आसीत अशॊचंश छिन्नसंशयः 7 तप्येयुः परच्युताः पृद्व्या यदा पूर्णां नथीं नराः अवगाधा हय अविथ्वांसॊ विथ्धि लॊकम इमं तदा 8 न तु ताम्यति वै विथ्वान सदले चरति तत्त्ववित एवं यॊ विन्थते ऽऽतमानं केवलं जञानम आत्मनः 9 एवं बुथ्ध्वा नरः सर्वां भूतानाम आगतिं गतिम समवेक्ष्य शनैः सम्यग लभते शमम उत्तमम 10 एतथ वै जन्म सामर्द्यं बराह्मणस्य विशेषतः आत्मज्ञानं शमश चैव पर्याप्तं तत्परायनम 11 एतथ बुथ्ध्वा भवेथ बुथ्धः किम अन्यथ बुथ्ध लक्षणम विज्ञायैतथ विमुच्यन्ते कृतकृत्या मनीषिणः 12 न भवति विथुषां महथ भयं; यथ अविथुषां सुमहथ भयं भवेत न हि गतिर अधिकास्ति कस्य चिथ; भवति हि या विथुषः सनातनी 13 लॊकमातुरम असूयते जनस; तत तथ एव च निरीक्ष्य शॊचते तत्र पश्य कुशलान अशॊचतॊ; ये विथुस तथ उभयं कृताकृतम 14 यत करॊत्य अनभिसंधि पूर्वकं; तच च निर्नुथति यत पुरा कृतम न परियं तथ उभयं न चाप्रियं; तस्य तज जनयतीह कुर्वतः |
1
[vyāsa] sṛjate tu guṇān sattvaṃ kṣetrajñas tv anutiṣṭhati guṇān vikriyataḥ sarvān udāsīnavad īśvaraḥ 2 svabhāvayuktaṃ tat sarvaṃ yad imāṃ sṛjate guṇān ūrṇa nābhir yathā sūtraṃ sṛjate tantuvad guṇān 3 pradhvastā na nivartante pravṛttir nopalabhyate evam eke vyavasyanti nivṛttir iti cāpare 4 ubhayaṃ saṃpradhāryaitad adhyavasyed yathāmati anenaiva vidhānena bhaved garbhaśayo mahān 5 anādi nidhanaṃ nityam āsādya vicaren naraḥ akrudhyann aprahṛṣyaṃś ca nityaṃ vigatamatsaraḥ 6 ity evaṃ hṛdayagranthiṃ buddhicintāmayaṃ dṛdham atītya sukham āsīta aśocaṃś chinnasaṃśayaḥ 7 tapyeyuḥ pracyutāḥ pṛthvyā yathā pūrṇāṃ nadīṃ narāḥ avagādhā hy avidvāṃso viddhi lokam imaṃ tathā 8 na tu tāmyati vai vidvān sthale carati tattvavit evaṃ yo vindate ''tmānaṃ kevalaṃ jñānam ātmanaḥ 9 evaṃ buddhvā naraḥ sarvāṃ bhūtānām āgatiṃ gatim samavekṣya śanaiḥ samyag labhate śamam uttamam 10 etad vai janma sāmarthyaṃ brāhmaṇasya viśeṣataḥ ātmajñānaṃ śamaś caiva paryāptaṃ tatparāyanam 11 etad buddhvā bhaved buddhaḥ kim anyad buddha lakṣaṇam vijñāyaitad vimucyante kṛtakṛtyā manīṣiṇaḥ 12 na bhavati viduṣāṃ mahad bhayaṃ; yad aviduṣāṃ sumahad bhayaṃ bhavet na hi gatir adhikāsti kasya cid; bhavati hi yā viduṣaḥ sanātanī 13 lokamāturam asūyate janas; tat tad eva ca nirīkṣya śocate tatra paśya kuśalān aśocato; ye vidus tad ubhayaṃ kṛtākṛtam 14 yat karoty anabhisaṃdhi pūrvakaṃ; tac ca nirnudati yat purā kṛtam na priyaṃ tad ubhayaṃ na cāpriyaṃ; tasya taj janayatīha kurvataḥ |