|
1
[मनु] जञानं जञेयाभिनिर्वृत्तं विथ्धि जञानगुणं मनः परज्ञा करण संयुक्तं ततॊ बुथ्धिः परवर्तते 2 यथा कर्म गुणॊपेता बुथ्धिर मनसि वर्तते तथा परज्ञायते बरह्म धयानयॊगसमाधिना 3 सेयं गुणवती बुथ्धिर गुणेष्व एवाभिवर्तते अवताराभिनिःस्रॊतं गिरेः शृङ्गाथ इवॊथकम 4 यथा निर्गुणम आप्नॊति धयानं मनसि पूर्वजम तथा परज्ञायते बरह्म निकस्यं निकसे यदा 5 मनस तव अपहृतं बुथ्धिम इन्थ्रियार्द निथर्शनम न समक्षं गुणावेक्षि निर्गुणस्य निथर्शनम 6 सर्वाण्य एतानि संवार्य थवाराणि मनसि सदितः मनस्य एकाग्रतां कृत्वा तत्परं परथिपथ्यते 7 यदा महान्ति भूतानि निवर्तन्ते गुणक्षये तदेन्थ्रियाण्य उपाथाय बुथ्धिर मनसि वर्तते 8 यथा मनसि सा बुथ्धिर वर्तते ऽनतरचारिणी वयवसायगुणॊपेता तथा संपथ्यते मनः 9 गुणवथ्भिर गुणॊपेतं यथा धयानगुणं मनः तथा सर्वगुणान हित्वा निर्गुणं परतिपथ्यते 10 अव्यक्तस्येह विज्ञाने नास्ति तुल्यं निथर्शनम यद नास्ति पथन्यासः कस तं विषयम आप्नुयात 11 तपसा चानुमानेन गुणैर जात्या शरुतेन च निनीसेत तत्परं बरह्म विशूधेनान्तरात्मना 12 गुणहीनॊ हि तं मार्गं बहिर समनुवर्तते गुणाभावात परकृत्या च निस्तर्क्यं जञेय संमितम 13 नैर्गुण्याथ बरह्म चाप्नॊति सगुणत्वान निवर्तते गुणप्रसारिणी बुथ्धिर हुताशन इवेन्धने 14 यदा पञ्च विमुक्तानि इन्थ्रियाणि सवकर्मभिः तदा तत्परमं बरह्म विमुक्तं परकृतेः परम 15 एवं परकृतितः सर्वे परभवन्ति शरीरिणः निवर्तन्ते निवृत्तौ च सर्वं नैवॊपयान्ति च 16 पुरुषः परकृतिर बुथ्धिर विशेषाश चेन्थ्रियाणि च अहंकारॊ ऽभिमानश च संभूतॊ भूतसंज्ञकः 17 एकस्याथ्या परवृत्तिस तु परधानात संप्रवर्तते थवितीया मिदुन वयक्तिम अविशेषान नियच्छति 18 धर्माथ उत्कृष्यते शरेयस तदाश्रेयॊ ऽपय अधर्मतः रागवान परकृतिं हय एति विरक्तॊ जञानवान भवेत |
1
[manu] jñānaṃ jñeyābhinirvṛttaṃ viddhi jñānaguṇaṃ manaḥ prajñā karaṇa saṃyuktaṃ tato buddhiḥ pravartate 2 yadā karma guṇopetā buddhir manasi vartate tadā prajñāyate brahma dhyānayogasamādhinā 3 seyaṃ guṇavatī buddhir guṇeṣv evābhivartate avatārābhiniḥsrotaṃ gireḥ śṛṅgād ivodakam 4 yadā nirguṇam āpnoti dhyānaṃ manasi pūrvajam tadā prajñāyate brahma nikasyaṃ nikase yathā 5 manas tv apahṛtaṃ buddhim indriyārtha nidarśanam na samakṣaṃ guṇāvekṣi nirguṇasya nidarśanam 6 sarvāṇy etāni saṃvārya dvārāṇi manasi sthitaḥ manasy ekāgratāṃ kṛtvā tatparaṃ pradipadyate 7 yathā mahānti bhūtāni nivartante guṇakṣaye tathendriyāṇy upādāya buddhir manasi vartate 8 yadā manasi sā buddhir vartate 'ntaracāriṇī vyavasāyaguṇopetā tadā saṃpadyate manaḥ 9 guṇavadbhir guṇopetaṃ yadā dhyānaguṇaṃ manaḥ tadā sarvaguṇān hitvā nirguṇaṃ pratipadyate 10 avyaktasyeha vijñāne nāsti tulyaṃ nidarśanam yatha nāsti padanyāsaḥ kas taṃ viṣayam āpnuyāt 11 tapasā cānumānena guṇair jātyā śrutena ca ninīset tatparaṃ brahma viśūdhenāntarātmanā 12 guṇahīno hi taṃ mārgaṃ bahir samanuvartate guṇābhāvāt prakṛtyā ca nistarkyaṃ jñeya saṃmitam 13 nairguṇyād brahma cāpnoti saguṇatvān nivartate guṇaprasāriṇī buddhir hutāśana ivendhane 14 yathā pañca vimuktāni indriyāṇi svakarmabhiḥ tathā tatparamaṃ brahma vimuktaṃ prakṛteḥ param 15 evaṃ prakṛtitaḥ sarve prabhavanti śarīriṇaḥ nivartante nivṛttau ca sarvaṃ naivopayānti ca 16 puruṣaḥ prakṛtir buddhir viśeṣāś cendriyāṇi ca ahaṃkāro 'bhimānaś ca saṃbhūto bhūtasaṃjñakaḥ 17 ekasyādyā pravṛttis tu pradhānāt saṃpravartate dvitīyā mithuna vyaktim aviśeṣān niyacchati 18 dharmād utkṛṣyate śreyas tathāśreyo 'py adharmataḥ rāgavān prakṛtiṃ hy eti virakto jñānavān bhavet |