|
1
[भ] अत्राप्य उथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम निथर्शन करं लॊके सज्जनाचरितं सथा 2 अस्यैवार्दस्य सथृशं यच छरुतं मे तपॊवने जामथग्न्यस्य रामस्य यथ उक्तम ऋषिसत्तमैः 3 वने महति कस्मिंश चिथ अमनुष्यनिषेविते ऋषिर मूलफलाहारॊ नियतॊ नियतेन्थ्रियः 4 थीक्षा थमपरः शान्तः सवाध्यायपरमः शुचिः उपवासविशुथ्धात्मा सततं सत्पदे सदितः 5 तस्य संथृश्य सथ्भावम उपविष्टस्य धीमतः सर्वसत्त्वाः समीपस्दा भवन्ति वनचारिणः 6 सिंहव्याघ्राः स शरभा मत्ताश चैव महागजाः थवीपिनः खङ्ग भल्लूका ये चान्ये भीमथर्शनाः 7 ते सुखप्रश्नथाः सर्वे भवन्ति कषतजाशनाः तस्यर्षेर शिष्यवच चैव नयग भूताः परियकारिणः 8 थत्त्वा च ते सुखप्रश्नं सर्वे यान्ति यदागतम गराम्यस तव एकः पशुस तत्र नाजहाच छवा महामुनिम 9 भक्तॊ ऽनुरक्तः सततम उपवासकृशॊ ऽबलः फलमूलॊत्कराहारः शान्तः शिष्टाकृतिर यदा 10 तस्यर्षेर उपविष्टस्य पाथमूले महामुनेः मनुष्यवथ गतॊ भावः सनेहबथ्धॊऽभवथ भृशम 11 ततॊ ऽभययान महावीर्यॊ थवीपी कषतजभॊजनः शवार्दम अत्यन्तसंथुष्टः करूरः काल इवान्तकः 12 लेलिह्यमानस तृषितः पुच्छास्फॊटन तत्परः वयाथितास्यः कषुधा भग्नः परार्दयानस तथामिषम 13 तं थृष्ट्वा करूरम आयान्तं जीवितार्दी नराधिपः परॊवाच शवा मुनिं तत्र यत तच छृणु महामते 14 शवशत्रुर भगवन्न अत्र थवीपी मां हन्तुम इच्छति तवत्प्रसाथाथ भयं न सयात तस्मान मम महामुने 15 [मुनि] न भयं थवीपिनः कार्यं मृत्युतस ते कदं चन एष शवरूपरहितॊ थवीपी भवसि पुत्रक 16 [भ] ततः शवा थवीपितां नीतॊ जाम्बूनथनिभाकृतिः चित्राङ्गॊ विस्फुरन हृष्टॊ वने वसति निर्भयः 17 ततॊ ऽभययान महारौथ्रॊ वयाथितास्यः कषुधान्वितः थवीपिनं लेलिहथ वक्त्रॊ वयाघ्रॊ रुधिरलालसः 18 वयाघ्रं थृष्ट्वा कषुधा भग्नं थंष्ट्रिणं वनगॊचरम थवीपी जीवितरक्षार्दम ऋषिं शरणम एयिवान 19 ततः संवासजं सनेहम ऋषिणा कुर्वता सथा स थवीपी वयाघ्रतां नीतॊ रिपुभिर बलवत्तरः ततॊ थृष्ट्वा स शार्थूलॊ नाभ्यहंस तं विशां पते 20 स तु शवा वयाघ्रतां पराप्य बलवान पिशिताशनः न मूलफलभॊगेषु सपृहाम अप्य अकरॊत तथा 21 यदा मृगपतिर नित्यं परकाङ्क्षति वनौकसः तदैव स महाराज वयाघ्रः समभवत तथा 22 वयाघ्रस तूटज मूलस्दस तृप्तः सुप्तॊ हतैर मृगैः नागश चागात तम उथ्थेशं मत्तॊ मेघ इवॊत्दितः 23 परभिन्नकरटः परांशुः पथ्मी विततमस्तकः सुविषाणॊ महाकायॊ मेघगम्भीर निस्वनः 24 तं थृष्ट्वा कुञ्जरं मत्तम आयान्तं मथगर्वितम वयाघ्रॊ हस्तिभयात तरस्तस तम ऋषिं शरणं ययौ 25 ततॊ ऽनयत कुञ्जरतां तं वयाघ्रम ऋषिसत्तमः महामेघॊपमं थृष्ट्वा तं स भीतॊ ऽभवथ गजः 26 ततः कमलषण्डानि शल्लकी गहनानि च वयचरत स मुथा युक्तः पथ्मरेणु विभूषितः 27 कथा चिथ रममाणस्य हस्तिनः सुमुखं तथा ऋषेस तस्यॊटजस्दस्य कालॊ ऽगच्छन्न निशा निशम 28 अदाजगाम तं थेशं केषरी केषरारुणः गिरिकन्थरजॊ भीमः सिंहॊ नागकुलान्तकः 29 तं थृष्ट्वा सिंहम आयान्तं नागः सिंहभयाकुलः ऋषिं शरणम आपेथे वेपमानॊ भयातुरः 30 ततः स सिंहतां नीतॊ नागेन्थ्रॊ मुनिना तथा वन्यं नागणयत सिंहं तुल्यजातिसमन्वयात 31 थृष्ट्वा च सॊ ऽनशत सिंहॊ वन्यॊ भी सन्नवाग्बलः स चाश्रमे ऽवसत सिंहस तस्मिन्न एव वने सुखी 32 न तव अन्ये कषुथ्रपशवस तपॊवननिवासिनः वयथृश्यन्त भयत्रस्ता जीविताकाङ्क्षिणः सथा 33 कथा चित कालयॊगेन सर्वप्राणि विहिंसकः बलवान कषतजाहारॊ नाना सत्त्वभयंकरः 34 अष्ट पाथ ऊर्ध्वचरणः शरभॊ वनगॊचरः तं सिंहं हन्तुम आगच्छन मुनेस तस्य निवेशनम 35 तं मुनिः शरभं चक्रे बलॊत्कटम अरिंथम ततः स शरभॊ वन्यॊ मुनेः शरभम अग्रतः थृष्ट्वा बलिनम अत्युग्रं थरुतं संप्राथ्रवथ भयात 36 स एवं शरभस्दाने नयस्तॊ वै मुनिना तथा मुनेः पार्श्वगतॊ नित्यं शारभ्यं सुखम आप्तवान 37 ततः शरभसंत्रस्ताः सर्वे मृगगणा वनात थिशः संप्राथ्रवन राजन भयाज जीवितकाङ्क्षिणः 38 शरभॊ ऽपय अतिसंथुष्टॊ नित्यं पराणिवधे रतः फलमूलाशनं शान्तं नैच्छत स पिशिताशनः 39 ततॊ रुधिरतर्षेण बलिना शरभॊ ऽनवितः इयेष तं मुनिं हन्तुम अकृतज्ञः शवयॊनिजः 40 ततस तेन तपः शक्त्या विथितॊ जञानचक्षुषा विज्ञाय च महाप्राज्ञॊ मुनिः शवानं तम उक्तवान 41 शवा तवं थवीपित्वम आपन्नॊ थवीपी वयाघ्रत्वम आगतः वयाघ्रॊ नागॊ मथपटुर नागः सिंहत्वम आप्तवान 42 सिंहॊ ऽतिबलसंयुक्तॊ भूयः शरभतां गतः मया सनेहपरीतेन न विमृष्टः कुलान्वयः 43 यस्माथ एवम अपापं मां पापहिंसितुम इछसि तस्मात सवयॊनिम आपन्नः शवैव तवं हि भविष्यसि 44 ततॊ मुनिजनथ्वेषाथ थुष्टात्मा शवा कृतॊ ऽबुधः ऋषिणा शरभः शप्तः सवं रूपं पुनर आप्तवान |
1
[bh] atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam nidarśana karaṃ loke sajjanācaritaṃ sadā 2 asyaivārthasya sadṛśaṃ yac chrutaṃ me tapovane jāmadagnyasya rāmasya yad uktam ṛṣisattamaiḥ 3 vane mahati kasmiṃś cid amanuṣyaniṣevite ṛṣir mūlaphalāhāro niyato niyatendriyaḥ 4 dīkṣā damaparaḥ śāntaḥ svādhyāyaparamaḥ śuciḥ upavāsaviśuddhātmā satataṃ satpathe sthitaḥ 5 tasya saṃdṛśya sadbhāvam upaviṣṭasya dhīmataḥ sarvasattvāḥ samīpasthā bhavanti vanacāriṇaḥ 6 siṃhavyāghrāḥ sa śarabhā mattāś caiva mahāgajāḥ dvīpinaḥ khaṅga bhallūkā ye cānye bhīmadarśanāḥ 7 te sukhapraśnadāḥ sarve bhavanti kṣatajāśanāḥ tasyarṣer śiṣyavac caiva nyag bhūtāḥ priyakāriṇaḥ 8 dattvā ca te sukhapraśnaṃ sarve yānti yathāgatam grāmyas tv ekaḥ paśus tatra nājahāc chvā mahāmunim 9 bhakto 'nuraktaḥ satatam upavāsakṛśo 'balaḥ phalamūlotkarāhāraḥ śāntaḥ śiṣṭākṛtir yathā 10 tasyarṣer upaviṣṭasya pādamūle mahāmuneḥ manuṣyavad gato bhāvaḥ snehabaddho'bhavad bhṛśam 11 tato 'bhyayān mahāvīryo dvīpī kṣatajabhojanaḥ śvārtham atyantasaṃduṣṭaḥ krūraḥ kāla ivāntakaḥ 12 lelihyamānas tṛṣitaḥ pucchāsphoṭana tatparaḥ vyāditāsyaḥ kṣudhā bhagnaḥ prārthayānas tadāmiṣam 13 taṃ dṛṣṭvā krūram āyāntaṃ jīvitārthī narādhipaḥ provāca śvā muniṃ tatra yat tac chṛṇu mahāmate 14 śvaśatrur bhagavann atra dvīpī māṃ hantum icchati tvatprasādād bhayaṃ na syāt tasmān mama mahāmune 15 [muni] na bhayaṃ dvīpinaḥ kāryaṃ mṛtyutas te kathaṃ cana eṣa śvarūparahito dvīpī bhavasi putraka 16 [bh] tataḥ śvā dvīpitāṃ nīto jāmbūnadanibhākṛtiḥ citrāṅgo visphuran hṛṣṭo vane vasati nirbhayaḥ 17 tato 'bhyayān mahāraudro vyāditāsyaḥ kṣudhānvitaḥ dvīpinaṃ lelihad vaktro vyāghro rudhiralālasaḥ 18 vyāghraṃ dṛṣṭvā kṣudhā bhagnaṃ daṃṣṭriṇaṃ vanagocaram dvīpī jīvitarakṣārtham ṛṣiṃ śaraṇam eyivān 19 tataḥ saṃvāsajaṃ sneham ṛṣiṇā kurvatā sadā sa dvīpī vyāghratāṃ nīto ripubhir balavattaraḥ tato dṛṣṭvā sa śārdūlo nābhyahaṃs taṃ viśāṃ pate 20 sa tu śvā vyāghratāṃ prāpya balavān piśitāśanaḥ na mūlaphalabhogeṣu spṛhām apy akarot tadā 21 yathā mṛgapatir nityaṃ prakāṅkṣati vanaukasaḥ tathaiva sa mahārāja vyāghraḥ samabhavat tadā 22 vyāghras tūṭaja mūlasthas tṛptaḥ supto hatair mṛgaiḥ nāgaś cāgāt tam uddeśaṃ matto megha ivotthitaḥ 23 prabhinnakaraṭaḥ prāṃśuḥ padmī vitatamastakaḥ suviṣāṇo mahākāyo meghagambhīra nisvanaḥ 24 taṃ dṛṣṭvā kuñjaraṃ mattam āyāntaṃ madagarvitam vyāghro hastibhayāt trastas tam ṛṣiṃ śaraṇaṃ yayau 25 tato 'nayat kuñjaratāṃ taṃ vyāghram ṛṣisattamaḥ mahāmeghopamaṃ dṛṣṭvā taṃ sa bhīto 'bhavad gajaḥ 26 tataḥ kamalaṣaṇḍāni śallakī gahanāni ca vyacarat sa mudā yuktaḥ padmareṇu vibhūṣitaḥ 27 kadā cid ramamāṇasya hastinaḥ sumukhaṃ tadā ṛṣes tasyoṭajasthasya kālo 'gacchann niśā niśam 28 athājagāma taṃ deśaṃ keṣarī keṣarāruṇaḥ girikandarajo bhīmaḥ siṃho nāgakulāntakaḥ 29 taṃ dṛṣṭvā siṃham āyāntaṃ nāgaḥ siṃhabhayākulaḥ ṛṣiṃ śaraṇam āpede vepamāno bhayāturaḥ 30 tataḥ sa siṃhatāṃ nīto nāgendro muninā tadā vanyaṃ nāgaṇayat siṃhaṃ tulyajātisamanvayāt 31 dṛṣṭvā ca so 'naśat siṃho vanyo bhī sannavāgbalaḥ sa cāśrame 'vasat siṃhas tasminn eva vane sukhī 32 na tv anye kṣudrapaśavas tapovananivāsinaḥ vyadṛśyanta bhayatrastā jīvitākāṅkṣiṇaḥ sadā 33 kadā cit kālayogena sarvaprāṇi vihiṃsakaḥ balavān kṣatajāhāro nānā sattvabhayaṃkaraḥ 34 aṣṭa pād ūrdhvacaraṇaḥ śarabho vanagocaraḥ taṃ siṃhaṃ hantum āgacchan munes tasya niveśanam 35 taṃ muniḥ śarabhaṃ cakre balotkaṭam ariṃdama tataḥ sa śarabho vanyo muneḥ śarabham agrataḥ dṛṣṭvā balinam atyugraṃ drutaṃ saṃprādravad bhayāt 36 sa evaṃ śarabhasthāne nyasto vai muninā tadā muneḥ pārśvagato nityaṃ śārabhyaṃ sukham āptavān 37 tataḥ śarabhasaṃtrastāḥ sarve mṛgagaṇā vanāt diśaḥ saṃprādravan rājan bhayāj jīvitakāṅkṣiṇaḥ 38 śarabho 'py atisaṃduṣṭo nityaṃ prāṇivadhe rataḥ phalamūlāśanaṃ śāntaṃ naicchat sa piśitāśanaḥ 39 tato rudhiratarṣeṇa balinā śarabho 'nvitaḥ iyeṣa taṃ muniṃ hantum akṛtajñaḥ śvayonijaḥ 40 tatas tena tapaḥ śaktyā vidito jñānacakṣuṣā vijñāya ca mahāprājño muniḥ śvānaṃ tam uktavān 41 śvā tvaṃ dvīpitvam āpanno dvīpī vyāghratvam āgataḥ vyāghro nāgo madapaṭur nāgaḥ siṃhatvam āptavān 42 siṃho 'tibalasaṃyukto bhūyaḥ śarabhatāṃ gataḥ mayā snehaparītena na vimṛṣṭaḥ kulānvayaḥ 43 yasmād evam apāpaṃ māṃ pāpahiṃsitum ichasi tasmāt svayonim āpannaḥ śvaiva tvaṃ hi bhaviṣyasi 44 tato munijanadveṣād duṣṭātmā śvā kṛto 'budhaḥ ṛṣiṇā śarabhaḥ śaptaḥ svaṃ rūpaṃ punar āptavān |