|
1
अत्राप्य उथाहरन्तीमम इतिहासं पुरातनम परतर्थनॊ मैदिलश च संग्रामं यत्र चक्रतुः 2 यज्ञॊपवीती संग्रामे जनकॊ मैदिलॊ यदा यॊधान उथ्धर्षयाम आस तन निबॊध युधिष्ठिर 3 जनकॊ मैदिलॊ राजा महात्मा सर्वतत्त्ववित यॊधान सवान थर्शयाम आस सवर्गं नरकम एव च 4 अभीतानाम इमे लॊका भास्वन्तॊ हन्त पश्यत पूर्णा गन्धर्वकन्याभिः सर्वकामथुहॊ ऽकषयाः 5 इमे पलायमानानां नरकाः परत्युपस्दिताः अकीर्तिः शाश्वती चैव पतितव्यम अनन्तरम 6 तान थृष्ट्वारीन विजयतॊ भूत्वा संत्याग बुथ्धयः नरकस्याप्रतिष्ठस्य मा भूतवशवर्तिनः 7 तयागमूलं हि शूराणां सवर्गथ्वारम अनुत्तमम इत्य उक्तास ते नृपतिना यॊधाः परपुरंजय 8 वयजयन्त रणे शत्रून हर्षयन्तॊ जनेश्वरम तस्माथ आत्मवता नित्यं सदातव्यं रणमूर्धनि 9 गजानां रदिनॊ मध्ये रदानाम अनु साथिनः साथिनाम अन्तरा सदाप्यं पाथातम इह थंशितम 10 य एवं वयूहते राजा स नित्यं जयते थविषः तस्माथ एवंविधातव्यं नित्यम एव युधिष्ठिर 11 सर्वे सुकृतम इच्छन्तः सुयुथ्धेनाति मन्यवः कषॊभयेयुर अनीकानि सागरं मकरा इव 12 हर्षयेयुर विषण्णांश च वयवस्दाप्य परस्परम जितां च भूमिं रक्षेत भग्नान नात्यनुसारयेत 13 पुनरावर्तमानानां निराशानां च जीविते न वेगः सुसहॊ राजंस तस्मान नात्यनुसारयेत 14 न हि परहर्तुम इच्छन्ति शूराः पराथ्रवतां भयात तस्मात पलायमानानां कुर्यान नात्यनुसारणम 15 चराणाम अचरा हय अन्नम अथंष्ट्रा थंष्ट्रिणाम अपि अपाणयः पाणिमताम अन्नं शूरस्य कातराः 16 समानपृष्ठॊथर पाणिपाथाः; पश्चाच छूरं भीरवॊ ऽनुव्रजन्ति अतॊ भयार्ताः परणिपत्य भूयः; कृत्वाञ्जलीन उपतिष्ठन्ति शूरान 17 शूर बाहुषु लॊकॊ ऽयं लम्बते पुत्र वत सथा तस्मात सर्वास्व अवस्दासु शूरः संमानम अर्हति 18 न हि शौर्यात परं किं चित तरिषु लॊकेषु विथ्यते शूरः सर्वं पालयति सर्वं शूरे परतिष्ठितम |
1
atrāpy udāharantīmam itihāsaṃ purātanam pratardano maithilaś ca saṃgrāmaṃ yatra cakratuḥ 2 yajñopavītī saṃgrāme janako maithilo yathā yodhān uddharṣayām āsa tan nibodha yudhiṣṭhira 3 janako maithilo rājā mahātmā sarvatattvavit yodhān svān darśayām āsa svargaṃ narakam eva ca 4 abhītānām ime lokā bhāsvanto hanta paśyata pūrṇā gandharvakanyābhiḥ sarvakāmaduho 'kṣayāḥ 5 ime palāyamānānāṃ narakāḥ pratyupasthitāḥ akīrtiḥ śāśvatī caiva patitavyam anantaram 6 tān dṛṣṭvārīn vijayato bhūtvā saṃtyāga buddhayaḥ narakasyāpratiṣṭhasya mā bhūtavaśavartinaḥ 7 tyāgamūlaṃ hi śūrāṇāṃ svargadvāram anuttamam ity uktās te nṛpatinā yodhāḥ parapuraṃjaya 8 vyajayanta raṇe śatrūn harṣayanto janeśvaram tasmād ātmavatā nityaṃ sthātavyaṃ raṇamūrdhani 9 gajānāṃ rathino madhye rathānām anu sādinaḥ sādinām antarā sthāpyaṃ pādātam iha daṃśitam 10 ya evaṃ vyūhate rājā sa nityaṃ jayate dviṣaḥ tasmād evaṃvidhātavyaṃ nityam eva yudhiṣṭhira 11 sarve sukṛtam icchantaḥ suyuddhenāti manyavaḥ kṣobhayeyur anīkāni sāgaraṃ makarā iva 12 harṣayeyur viṣaṇṇāṃś ca vyavasthāpya parasparam jitāṃ ca bhūmiṃ rakṣeta bhagnān nātyanusārayet 13 punarāvartamānānāṃ nirāśānāṃ ca jīvite na vegaḥ susaho rājaṃs tasmān nātyanusārayet 14 na hi prahartum icchanti śūrāḥ prādravatāṃ bhayāt tasmāt palāyamānānāṃ kuryān nātyanusāraṇam 15 carāṇām acarā hy annam adaṃṣṭrā daṃṣṭriṇām api apāṇayaḥ pāṇimatām annaṃ śūrasya kātarāḥ 16 samānapṛṣṭhodara pāṇipādāḥ; paścāc chūraṃ bhīravo 'nuvrajanti ato bhayārtāḥ praṇipatya bhūyaḥ; kṛtvāñjalīn upatiṣṭhanti śūrān 17 śūra bāhuṣu loko 'yaṃ lambate putra vat sadā tasmāt sarvāsv avasthāsu śūraḥ saṃmānam arhati 18 na hi śauryāt paraṃ kiṃ cit triṣu lokeṣu vidyate śūraḥ sarvaṃ pālayati sarvaṃ śūre pratiṣṭhitam |