|
1
[वैषम्पायन] परकृतीनां तु तथ वाक्यं थेशकालॊपसंहितम शरुत्वा युधिष्ठिरॊ राजादॊत्तरं परत्यभाषत 2 धन्याः पाण्डुसुता लॊके येषां बराह्मणपुंगवाः तद्यान वाप्य अद वातद्यान गुणान आहुः समागताः 3 अनुग्राह्या वयं नूनं भवताम इति मे मतिः यत्रैवं गुणसंपन्नान अस्मान बरूद विमत्सराः 4 धृतराष्ट्रॊ महाराजः पिता नॊ थैवतं परम साशने ऽसय परिये चैव सदेयं मत्प्रिय काङ्क्षिभिः 5 एतथर्दं हि जीवामि कृत्वा जञातिवधं महत अस्य शुश्रूषणं कार्यं मया नित्यम अतन्थ्रिणा 6 यथि चाहम अनुग्राह्यॊ भवतां सुहृथां ततः धृतराष्ट्रे यदापूर्वं वृत्तिं वर्तितुम अर्हद 7 एष नादॊ हि जगतॊ भवतां च मया सह अस्यैव पृदिवी कृत्स्ना पाण्डवाः सर्व एव च एतन मनसि कर्तव्यं भवथ्भिर वचनं मम 8 अनुगम्य च राजानं यदेष्टं गम्यताम इति पौरजानपथान सर्वान विसृज्य कुरुनन्थनः यौवराज्येन कौरव्यॊ भीमसेनम अयॊजयत 9 मन्त्रे च निश्चये चैव षाङ्गुण्यस्य च चिन्तने विथुरं बुथ्धिसंपन्नं परीतिमान वै समाथिशत 10 कृताकृत परिज्ञाने तदाय वययचिन्तने संजयं यॊजयाम आस ऋथ्धम ऋथ्धैर गुणैर युतम 11 बलस्य परिमाणे च भक्त वेतनयॊस तदा नकुलं वयाथिशथ राजा कर्मिणाम अन्ववेक्षणे 12 परचक्रॊपरॊधे च थृप्तानां चावमर्थने युधिष्ठिरॊ महाराजः फल्गुनं वयाथिथेश ह 13 थविजानां वेथ कार्येषु कार्येष्व अन्येषु चैव हि धौम्यं पुरॊधसां शरेष्ठं वयाथिथेश परंतपः 14 सहथेवं समीपस्दं नित्यम एव समाथिशत तेन गॊप्यॊ हि नृपतिः सर्वावस्दॊ विशां पते 15 यान यान अमन्यथ यॊग्यांश च येषु येष्व इह कर्मसु तांस तांस तेष्व एव युयुजे परीयमाणॊ महीपतिः 16 विथुरं संजयं चैव युयुत्सुं च महामतिम अब्रवीत परवीर घनॊ धर्मात्मा धर्मवत्सलः 17 उत्दायॊत्दाय यत कार्यम अस्य राज्ञः पितुर मम सर्वं भवथ्भिः कर्तव्यम अप्रमत्तैर यदातदम 18 पौरजानपथानां च यानि कार्याणि नित्यशः राजानं समनुज्ञाप्य तानि कार्याणि धर्मतः |
1
[vaiṣampāyana] prakṛtīnāṃ tu tad vākyaṃ deśakālopasaṃhitam śrutvā yudhiṣṭhiro rājāthottaraṃ pratyabhāṣata 2 dhanyāḥ pāṇḍusutā loke yeṣāṃ brāhmaṇapuṃgavāḥ tathyān vāpy atha vātathyān guṇān āhuḥ samāgatāḥ 3 anugrāhyā vayaṃ nūnaṃ bhavatām iti me matiḥ yatraivaṃ guṇasaṃpannān asmān brūtha vimatsarāḥ 4 dhṛtarāṣṭro mahārājaḥ pitā no daivataṃ param sāśane 'sya priye caiva stheyaṃ matpriya kāṅkṣibhiḥ 5 etadarthaṃ hi jīvāmi kṛtvā jñātivadhaṃ mahat asya śuśrūṣaṇaṃ kāryaṃ mayā nityam atandriṇā 6 yadi cāham anugrāhyo bhavatāṃ suhṛdāṃ tataḥ dhṛtarāṣṭre yathāpūrvaṃ vṛttiṃ vartitum arhatha 7 eṣa nātho hi jagato bhavatāṃ ca mayā saha asyaiva pṛthivī kṛtsnā pāṇḍavāḥ sarva eva ca etan manasi kartavyaṃ bhavadbhir vacanaṃ mama 8 anugamya ca rājānaṃ yatheṣṭaṃ gamyatām iti paurajānapadān sarvān visṛjya kurunandanaḥ yauvarājyena kauravyo bhīmasenam ayojayat 9 mantre ca niścaye caiva ṣāṅguṇyasya ca cintane viduraṃ buddhisaṃpannaṃ prītimān vai samādiśat 10 kṛtākṛta parijñāne tathāya vyayacintane saṃjayaṃ yojayām āsa ṛddham ṛddhair guṇair yutam 11 balasya parimāṇe ca bhakta vetanayos tathā nakulaṃ vyādiśad rājā karmiṇām anvavekṣaṇe 12 paracakroparodhe ca dṛptānāṃ cāvamardane yudhiṣṭhiro mahārājaḥ phalgunaṃ vyādideśa ha 13 dvijānāṃ veda kāryeṣu kāryeṣv anyeṣu caiva hi dhaumyaṃ purodhasāṃ śreṣṭhaṃ vyādideśa paraṃtapaḥ 14 sahadevaṃ samīpasthaṃ nityam eva samādiśat tena gopyo hi nṛpatiḥ sarvāvastho viśāṃ pate 15 yān yān amanyad yogyāṃś ca yeṣu yeṣv iha karmasu tāṃs tāṃs teṣv eva yuyuje prīyamāṇo mahīpatiḥ 16 viduraṃ saṃjayaṃ caiva yuyutsuṃ ca mahāmatim abravīt paravīra ghno dharmātmā dharmavatsalaḥ 17 utthāyotthāya yat kāryam asya rājñaḥ pitur mama sarvaṃ bhavadbhiḥ kartavyam apramattair yathātatham 18 paurajānapadānāṃ ca yāni kāryāṇi nityaśaḥ rājānaṃ samanujñāpya tāni kāryāṇi dharmataḥ |