|
1
[युधिस्ठिर] वेथाहं तात शास्त्राणि अपराणि पराणि च उभयं वेथ वचनं कुरु कर्म तयजेति च 2 आकुलानि च शास्त्राणि हेतुभिश चित्रितानि च निश्चयश चैव यन मात्रॊ वेथाहं तं यदाविधि 3 तवं तु केवलम अस्त्रज्ञॊ वीरव्रतम अनुष्ठितः शास्त्रार्दं तत्त्वतॊ गन्तुं न समर्दः कदं चन 4 शास्त्रार्दसूक्ष्म थर्शी यॊ धर्मनिश्चय कॊविथः तेनाप्य एवं न वाच्यॊ ऽहं यथि धर्मं परपश्यसि 5 भरातृसौहृथम आस्दाय यथ उक्तं वचनं तवया नयाय्यं युक्तं च कौन्तेय परीतॊ ऽहं तेन ते ऽरजुन 6 युथ्धधर्मेषु सर्वेषु करियाणां नैपुणेषु च न तवया सथृशः कश चित तरिषु लॊकेषु विथ्यते 7 धर्मसूक्ष्मं तु यथ वाक्यं तत्र थुष्प्रतरं तवया धनंजय न मे बुथ्धिम अभिशङ्कितुम अर्हसि 8 युथ्धशास्त्रविथ एव तवं न वृथ्धाः सेवितास तवया समास विस्तर विथां न तेषां वेत्षि निश्चयम 9 तपस तयागॊ विधिर इति निश्चयस तापधीमताम परं परं जयाय एषां सैषा नैःश्रेयसी गतिः 10 न तव एतन मन्यसे पार्द न जयायॊ ऽसति धनाथ इति अत्र ते वर्तयिष्यामि यदा नैतत परधानतः 11 तपःस्वाध्यायशीला हि थृश्यन्ते धार्मिका जनाः ऋषयस तपसा युक्ता येषां लॊकाः सनातनाः 12 अजातश्मश्रवॊ धीरास तदान्ये वनवासिनः अनन्ता अधना एव सवाध्यायेन थिवं गताः 13 उत्तरेण तु पन्दानम आर्या विषयनिग्रहात अबुथ्धि जं तमस तयक्त्वा लॊकांस तयागवतां गताः 14 थक्षिणेन तु पन्दानं यं भास्वन्तं परपश्यसि एते करियावतां लॊका ये शमशानानि भेजिरे 15 अनिर्थेश्या गतिः सा तु यां परपश्यन्ति मॊक्षिणः तस्मात तयागः परधानेष्टः स तु थुःखः परवेथितुम 16 अनुसृत्य तु शास्त्राणि कवयः समवस्दिताः अपीह सयाथ अपीह सयात सारासार थिथृष्कया 17 वेथवाथान अतिक्रम्य शास्त्राण्य आरण्यकानि च विपाट्य कथली सकन्धं सारं थथृशिरे न ते 18 अदैकान्त वयुथासेन शरीरे पञ्च भौतिके इच्छा थवेषसमायुक्तम आत्मानं पराहुर इङ्गितैः 19 अग्राह्यश चक्षुषा सॊ ऽपि अनिर्थेश्यं च तथ गिरा कर्महेतुपुरस्कारं भूतेषु परिवर्तते 20 कल्याण गॊचरं कृत्वा मनस तृष्णां निगृह्य च कर्म संततिम उत्सृज्य सयान निरालम्बनः सुखी 21 अस्मिन्न एवं सूक्ष्मगम्ये मार्गे सथ्भिर निषेविते कदम अर्दम अनर्दाढ्यम अर्जुन तवं परशंससि 22 पूर्वशास्त्रविथॊ हय एवं जनाः पश्यन्ति भारत करियासु निरता नित्यं थाने यज्ञे च कर्मणि 23 भवन्ति सुथुरावर्ता हेतुमन्तॊ ऽपि पण्डिताः थृढपूर्वश्रुता मूढा नैतथ अस्तीति वाथिनः 24 अमृतस्यावमन्तारॊ वक्तारॊ जनसंसथि चरन्ति वसुधां कृत्स्नां वावथूका बहुश्रुताः 25 यान वयं नाभिजानीमः कस ताञ जञातुम इहार्हति एवं पराज्ञान सतश चापि महतः शास्त्रवित्तमान 26 तपसा महथ आप्नॊति बुथ्ध्या वै विन्थते महत तयागेन सुखम आप्नॊति सथा कौन्तेय धर्मवित |
1
[yudhisṭhira] vedāhaṃ tāta śāstrāṇi aparāṇi parāṇi ca ubhayaṃ veda vacanaṃ kuru karma tyajeti ca 2 ākulāni ca śāstrāṇi hetubhiś citritāni ca niścayaś caiva yan mātro vedāhaṃ taṃ yathāvidhi 3 tvaṃ tu kevalam astrajño vīravratam anuṣṭhitaḥ śāstrārthaṃ tattvato gantuṃ na samarthaḥ kathaṃ cana 4 śāstrārthasūkṣma darśī yo dharmaniścaya kovidaḥ tenāpy evaṃ na vācyo 'haṃ yadi dharmaṃ prapaśyasi 5 bhrātṛsauhṛdam āsthāya yad uktaṃ vacanaṃ tvayā nyāyyaṃ yuktaṃ ca kaunteya prīto 'haṃ tena te 'rjuna 6 yuddhadharmeṣu sarveṣu kriyāṇāṃ naipuṇeṣu ca na tvayā sadṛśaḥ kaś cit triṣu lokeṣu vidyate 7 dharmasūkṣmaṃ tu yad vākyaṃ tatra duṣprataraṃ tvayā dhanaṃjaya na me buddhim abhiśaṅkitum arhasi 8 yuddhaśāstravid eva tvaṃ na vṛddhāḥ sevitās tvayā samāsa vistara vidāṃ na teṣāṃ vetṣi niścayam 9 tapas tyāgo vidhir iti niścayas tāpadhīmatām paraṃ paraṃ jyāya eṣāṃ saiṣā naiḥśreyasī gatiḥ 10 na tv etan manyase pārtha na jyāyo 'sti dhanād iti atra te vartayiṣyāmi yathā naitat pradhānataḥ 11 tapaḥsvādhyāyaśīlā hi dṛśyante dhārmikā janāḥ ṛṣayas tapasā yuktā yeṣāṃ lokāḥ sanātanāḥ 12 ajātaśmaśravo dhīrās tathānye vanavāsinaḥ anantā adhanā eva svādhyāyena divaṃ gatāḥ 13 uttareṇa tu panthānam āryā viṣayanigrahāt abuddhi jaṃ tamas tyaktvā lokāṃs tyāgavatāṃ gatāḥ 14 dakṣiṇena tu panthānaṃ yaṃ bhāsvantaṃ prapaśyasi ete kriyāvatāṃ lokā ye śmaśānāni bhejire 15 anirdeśyā gatiḥ sā tu yāṃ prapaśyanti mokṣiṇaḥ tasmāt tyāgaḥ pradhāneṣṭaḥ sa tu duḥkhaḥ praveditum 16 anusṛtya tu śāstrāṇi kavayaḥ samavasthitāḥ apīha syād apīha syāt sārāsāra didṛṣkayā 17 vedavādān atikramya śāstrāṇy āraṇyakāni ca vipāṭya kadalī skandhaṃ sāraṃ dadṛśire na te 18 athaikānta vyudāsena śarīre pañca bhautike icchā dveṣasamāyuktam ātmānaṃ prāhur iṅgitaiḥ 19 agrāhyaś cakṣuṣā so 'pi anirdeśyaṃ ca tad girā karmahetupuraskāraṃ bhūteṣu parivartate 20 kalyāṇa gocaraṃ kṛtvā manas tṛṣṇāṃ nigṛhya ca karma saṃtatim utsṛjya syān nirālambanaḥ sukhī 21 asminn evaṃ sūkṣmagamye mārge sadbhir niṣevite katham artham anarthāḍhyam arjuna tvaṃ praśaṃsasi 22 pūrvaśāstravido hy evaṃ janāḥ paśyanti bhārata kriyāsu niratā nityaṃ dāne yajñe ca karmaṇi 23 bhavanti sudurāvartā hetumanto 'pi paṇḍitāḥ dṛḍhapūrvaśrutā mūḍhā naitad astīti vādinaḥ 24 amṛtasyāvamantāro vaktāro janasaṃsadi caranti vasudhāṃ kṛtsnāṃ vāvadūkā bahuśrutāḥ 25 yān vayaṃ nābhijānīmaḥ kas tāñ jñātum ihārhati evaṃ prājñān sataś cāpi mahataḥ śāstravittamān 26 tapasā mahad āpnoti buddhyā vai vindate mahat tyāgena sukham āpnoti sadā kaunteya dharmavit |