|
1
[ग] अध्यर्धगुणम आहुर यं बले शौर्ये च माधव पित्रा तवया च थाशार्ह थृप्तं सिंहम इवॊत्कटम 2 यॊ बिभेथ चमूम एकॊ मम पुत्रस्य थुर्भिथाम स भूत्वा मृत्युर अन्येषां सवयं मृत्युवशं गतः 3 तस्यॊपलक्षये कृष्ण कार्ष्णेर अमिततेजसः अभिमन्यॊर हतस्यापि परभा नैवॊपशाम्यति 4 एषा विराट थुहिता सनुषा गाण्डीवधन्वनः आर्ता बाला पतिं वीरं शॊच्या शॊचत्य अनिन्थिता 5 तम एषा हि समासाथ्य भार्या भर्तारम अन्तिके विराट थुहिता कृष्ण पाणिना परिमार्जति 6 तस्य वक्त्रम उपाघ्राय सौभथ्रस्य यशस्विनी विबुथ्धकमलाकारं कम्बुवृत्तशिरॊ धरम 7 काम्यरूपवती चैषा परिष्वजति भामिनी लज्ज माना पुरैवैनं माध्वीक मथमूर्छिता 8 तस्य कषतजसंथिग्धं जातरूपपरिष्कृतम विमुच्य कवचं कृष्ण शरीरम अभिवीक्षते 9 अवेक्षमाणा तं बाला कृष्ण तवाम अभिभाषते अयं ते पुण्डरीकाक्ष सथृशाक्षॊ निपातितः 10 बले वीर्ये च सथृशस तेजसा चैव ते ऽनघ रूपेण च तवात्यर्दं शेते भुवि निपातितः 11 अत्यन्तसुकुमारस्य राङ्क वाजिन शायिनः कच चिथ अथ्य शरीरं ते भूमौ न परितप्यते 12 मातङ्गभुज वर्ष्माणौ जयाक्पेप कठिन तवचौ काञ्चनाङ्गथिनौ शेषे निक्षिप्य विपुलौ भुजौ 13 वयायम्य बहुधा नूनं सुखसुप्तः शरमाथ इव एवं विलपतीम आर्तां न हि माम अभिभाषसे 14 आर्याम आर्य सुभथ्रां तवम इमांश च तरिथशॊपमान पितॄन मां चैव थुःखार्तां विहाय कव गमिष्यसि 15 तस्य शॊणितसंथिग्धान केशान उन्नाम्य पाणिना उत्सङ्गे वक्त्रम आधाय जीवन्तम इव पृच्छति सवस्रीयं वासुथेवस्य पुत्रं गाण्डीवधन्वनः 16 कदं तवां रणमध्यस्दं जघ्नुर एते महारदाः धिग अस्तु करूर कर्तॄंस तान कृप कर्णजयथ्रदान 17 थरॊण थरौणायनी चॊभौ यैर असि वयसनी कृतः रदर्षभाणां सर्वेषां कदम आसीत तथा मनः 18 बालं तवां परिवार्यैकं मम थुःखाय जघ्नुषाम कदं नु पाण्डवानां च पाञ्चालानां च पश्यताम तवं वीर निधनं पराप्तॊ नादवान सन्ननादवत 19 थृष्ट्वा बहुभिर आक्रन्थे निहतं तवाम अनादवत वीरः पुरुषशार्थूलः कदं जीवति पाण्डवः 20 न राज्यलाभॊ विपुलः शत्रूणां वा पराभवः परीतं थास्यति पार्दानां तवाम ऋते पुष्करेक्षण 21 तव शस्त्रजिताँल लॊकान धर्मेण च थमेन च कषिप्रम अन्वागमिष्यामि तत्र मां परतिपालय 22 थुर्मरं पुनर अप्राप्ते काले भवति केन चित यथ अहं तवां रणे थृष्ट्वा हतं जीवामि थुर्भगा 23 काम इथानीं नरव्याघ्र शलक्ष्णया समितया गिरा पितृलॊके समेत्यान्यां माम इवामन्त्रयिष्यसि 24 नूनम अप्सरसां सवर्गे मनांसि परमदिष्यसि परमेण च रूपेण गिरा च समितपूर्वया 25 पराप्य पुण्यकृताँल लॊकान अप्सरॊभिः समेयिवान सौभथ्र विहरन काले समरेदाः सुकृतानि मे 26 एतावान इह संवासॊ विहितस ते मया सह षण मासान सप्तमे मासि तवं वीर निधनं गतः 27 इत्य उक्तवचनाम एताम अपकर्षन्ति थुःखिताम उत्तरां मॊघसंकल्पां मत्स्यराजकुलस्त्रियः 28 उत्तराम अपकृष्यैनाम आर्ताम आर्ततराः सवयम विराटं निहतं थृष्ट्वा करॊशन्ति विलपन्ति च 29 थरॊणास्त्र शरसंकृत्तं शयानं रुधिरॊक्षितम विराटं वितुथन्त्य एते गृध्रगॊमायुवायसाः 30 वितुथ्यमानं विहगैर विराटम असितेक्षणाः न शक्नुवन्ति विवशा निवर्तयितुम आतुराः 31 आसाम आतपतप्तानाम आयसेन च यॊषिताम शरमेण च विवर्णानां रूपाणां विगतं वपुः 32 उत्तरं चाभिमन्युं च काम्बॊजं च सुथक्षिणम शिशून एतान हतान पश्य लक्ष्मणं च सुथर्शनम आयॊधन शिरॊमध्ये शयानं पश्य माधव |
1
[g] adhyardhaguṇam āhur yaṃ bale śaurye ca mādhava pitrā tvayā ca dāśārha dṛptaṃ siṃham ivotkaṭam 2 yo bibheda camūm eko mama putrasya durbhidām sa bhūtvā mṛtyur anyeṣāṃ svayaṃ mṛtyuvaśaṃ gataḥ 3 tasyopalakṣaye kṛṣṇa kārṣṇer amitatejasaḥ abhimanyor hatasyāpi prabhā naivopaśāmyati 4 eṣā virāṭa duhitā snuṣā gāṇḍīvadhanvanaḥ ārtā bālā patiṃ vīraṃ śocyā śocaty aninditā 5 tam eṣā hi samāsādya bhāryā bhartāram antike virāṭa duhitā kṛṣṇa pāṇinā parimārjati 6 tasya vaktram upāghrāya saubhadrasya yaśasvinī vibuddhakamalākāraṃ kambuvṛttaśiro dharam 7 kāmyarūpavatī caiṣā pariṣvajati bhāminī lajja mānā puraivainaṃ mādhvīka madamūrchitā 8 tasya kṣatajasaṃdigdhaṃ jātarūpapariṣkṛtam vimucya kavacaṃ kṛṣṇa śarīram abhivīkṣate 9 avekṣamāṇā taṃ bālā kṛṣṇa tvām abhibhāṣate ayaṃ te puṇḍarīkākṣa sadṛśākṣo nipātitaḥ 10 bale vīrye ca sadṛśas tejasā caiva te 'nagha rūpeṇa ca tavātyarthaṃ śete bhuvi nipātitaḥ 11 atyantasukumārasya rāṅka vājina śāyinaḥ kac cid adya śarīraṃ te bhūmau na paritapyate 12 mātaṅgabhuja varṣmāṇau jyākpepa kaṭhina tvacau kāñcanāṅgadinau śeṣe nikṣipya vipulau bhujau 13 vyāyamya bahudhā nūnaṃ sukhasuptaḥ śramād iva evaṃ vilapatīm ārtāṃ na hi mām abhibhāṣase 14 āryām ārya subhadrāṃ tvam imāṃś ca tridaśopamān pitṝn māṃ caiva duḥkhārtāṃ vihāya kva gamiṣyasi 15 tasya śoṇitasaṃdigdhān keśān unnāmya pāṇinā utsaṅge vaktram ādhāya jīvantam iva pṛcchati svasrīyaṃ vāsudevasya putraṃ gāṇḍīvadhanvanaḥ 16 kathaṃ tvāṃ raṇamadhyasthaṃ jaghnur ete mahārathāḥ dhig astu krūra kartṝṃs tān kṛpa karṇajayadrathān 17 droṇa drauṇāyanī cobhau yair asi vyasanī kṛtaḥ ratharṣabhāṇāṃ sarveṣāṃ katham āsīt tadā manaḥ 18 bālaṃ tvāṃ parivāryaikaṃ mama duḥkhāya jaghnuṣām kathaṃ nu pāṇḍavānāṃ ca pāñcālānāṃ ca paśyatām tvaṃ vīra nidhanaṃ prāpto nāthavān sannanāthavat 19 dṛṣṭvā bahubhir ākrande nihataṃ tvām anāthavat vīraḥ puruṣaśārdūlaḥ kathaṃ jīvati pāṇḍavaḥ 20 na rājyalābho vipulaḥ śatrūṇāṃ vā parābhavaḥ prītaṃ dāsyati pārthānāṃ tvām ṛte puṣkarekṣaṇa 21 tava śastrajitāṁl lokān dharmeṇa ca damena ca kṣipram anvāgamiṣyāmi tatra māṃ pratipālaya 22 durmaraṃ punar aprāpte kāle bhavati kena cit yad ahaṃ tvāṃ raṇe dṛṣṭvā hataṃ jīvāmi durbhagā 23 kām idānīṃ naravyāghra ślakṣṇayā smitayā girā pitṛloke sametyānyāṃ mām ivāmantrayiṣyasi 24 nūnam apsarasāṃ svarge manāṃsi pramathiṣyasi parameṇa ca rūpeṇa girā ca smitapūrvayā 25 prāpya puṇyakṛtāṁl lokān apsarobhiḥ sameyivān saubhadra viharan kāle smarethāḥ sukṛtāni me 26 etāvān iha saṃvāso vihitas te mayā saha ṣaṇ māsān saptame māsi tvaṃ vīra nidhanaṃ gataḥ 27 ity uktavacanām etām apakarṣanti duḥkhitām uttarāṃ moghasaṃkalpāṃ matsyarājakulastriyaḥ 28 uttarām apakṛṣyainām ārtām ārtatarāḥ svayam virāṭaṃ nihataṃ dṛṣṭvā krośanti vilapanti ca 29 droṇāstra śarasaṃkṛttaṃ śayānaṃ rudhirokṣitam virāṭaṃ vitudanty ete gṛdhragomāyuvāyasāḥ 30 vitudyamānaṃ vihagair virāṭam asitekṣaṇāḥ na śaknuvanti vivaśā nivartayitum āturāḥ 31 āsām ātapataptānām āyasena ca yoṣitām śrameṇa ca vivarṇānāṃ rūpāṇāṃ vigataṃ vapuḥ 32 uttaraṃ cābhimanyuṃ ca kāmbojaṃ ca sudakṣiṇam śiśūn etān hatān paśya lakṣmaṇaṃ ca sudarśanam āyodhana śiromadhye śayānaṃ paśya mādhava |