|
1
[स] एतस्मिन्न अन्तरे कृष्णः पार्दं वचनम अब्रवीत थर्शयन्न इव कौन्तेयं धर्मराजं युधिष्ठिरम 2 एष पाण्डव ते भराता धार्तराष्ट्रैर महाबलैः जिघांसुभिर महेष्वासैर थरुतं पार्दानुसर्यते 3 तदानुयान्ति संरब्धाः पाञ्चाला युथ्धथुर्मथाः युधिष्ठिरं महात्मानं परीप्सन्तॊ महाजवाः 4 एष थुर्यॊधनः पार्दरदानीकेन थंशितः राजा सर्वस्य लॊकस्य राजानम अनुधावति 5 जिघांसुः पुरुषव्याघ्रं भरातृभिः सहितॊ बली आशीविषा समस्पर्शैः सर्वयुथ्धविशारथैः 6 एते जिघृक्षवॊ यान्ति थविपाश्वरदपत्तयः युधिष्ठिरं धार्तराष्ट्रा रत्नॊत्तमम इवार्दिनः 7 पश्य सात्वत भीमाभ्यां निरुथ्धाधिष्ठितः परभुः जिहीर्षवॊ ऽमृतं थैत्याः शक्राग्निभ्याम इवावशाः 8 एते बहुत्वात तवरिताः पुनर गच्छन्ति पाण्डवम समुथ्रम इव वार्यॊघाः परावृट्काले महारदः 9 नथन्तः सिंहनाथांश च धमन्तश चापि वारिजान बलवन्तॊ महेष्वासा विधुन्वन्तॊ धनूंषि च 10 मृत्यॊर मुखगतं मन्ये कुन्तीपुत्रं युधिष्ट्ष्हिरम हुतम अग्नौ च भथ्रं ते थुर्यॊधन वशंगतम 11 यदा युक्तम अनीकं हि धार्तराष्ट्रस्य पाण्डव नास्य शक्रॊ ऽपि मुच्येत संप्राप्तॊ बाणगॊच्चरम 12 थुर्यॊधनस्य शूरस्य थरौणेः शारथ्वतस्य च कर्णस्य चेषु वेगॊ वै पर्वतान अपि थारयेत 13 थुर्यॊधनस्य शूरस्य शरौघाञ शीघ्रम अस्यतः संक्रुथ्धस्यान्तकस्येव कॊ वेगं संसहेथ रणे 14 कर्णेन च कृतॊ राजा विमुखः शत्रुतापनः बलवाँल लघु तस्तश च कृती युथ्धविशारथः 15 राधेयः पाण्डवश्रेष्ठं शक्तः पीडयितुं रणे सहितॊ धृतराष्ट्रस्य पुत्रैः शूरॊ महात्मभिः 16 तस्यैवं युध्यमानस्य संग्रामे संयतात्मनः अन्यैर अपि च पार्दस्य हृतं वर्म महारदैः 17 उपवासकृशॊ राजा भृशं भरतसत्तम बराह्मे बले सदितॊ हय एष न कषत्रे ऽतिबले विभॊ 18 न जीवति महाराजॊ मन्ये पार्द युधिष्ठिरः यथ भीमसेनः सहते सिंहनाथम अमर्षणः 19 नर्थतां धार्तराष्ट्राणां पुनः पुनर अरिंथम धमतां च महाशङ्खान संग्रामे जितकर्शिनाम 20 युधिष्ठिरं पाण्डवेयं हतेति भरतर्षभ संचॊथयत्य असौ कर्णॊ धार्तराष्ट्रान महाबलान 21 सदूणाकर्णेन्थु जालेन पार्द पाशुपतेन च परच्छाथयन्तॊ राजानम अनुयान्ति महारदाः आतुरॊ मे मतॊ राजा संनिषेव्यश च भारत 22 यदैनम अनुवर्तन्ते पाञ्चालाः सह पाण्डवैः तवरमाणास तवरा काले सर्वशस्त्रभृतां वराः मज्जन्तम इव पाताले बलिनॊ ऽपय उज्जिहीर्षवः 23 न केतुर थृश्यते राज्ञः कर्णेन निहतः शरैः पश्यतॊर यमयॊः पार्द सात्यकेश च शिखण्डिनः 24 धृष्टथ्युम्नस्य भीमस्य शतानीकस्य वा विभॊ पाञ्चालानां च सर्वेषां चेथीनां चैव भारत 25 एष कर्णॊ रणे पार्द पाण्डवानाम अनीकिनीम शरैर विध्वंसयति वै नलिनीम इव कुञ्जरः 26 एते थरवन्ति रदिनस तवथीयाः पाण्डुनन्थन पश्य पश्य यदा पार्द गच्छन्त्य एते महारदाः 27 एते भारत मातङ्गाः कर्णेनाभिहता रणे आर्तनाथान विकुर्वाणा विथ्रवन्ति थिशॊ थश 28 रदानां थरवतां वृन्थं पश्य पार्द समन्ततः थराव्यमाणं रणे चैव कर्णेनामित्र कर्शिना 29 हस्तिकक्ष्यां रणे पश्य चरन्तीं तत्र तत्र ह रदस्दं सूतपुत्रस्य केतुं केतुमतां वर 30 असौ धावति राधेयॊ भीमसेनरदं परति किरञ शरशतानीव विनिघ्नंस तव वाहिनीम 31 एतान पश्य च पाञ्चालान थराव्यमाणान महात्मना शक्रेणेव यदा थैत्यान हन्यमानान महाहवे 32 एष कर्णॊ रणे जित्वा पाञ्चालान पाण्डुसृञ्जयान थिशॊ विप्रेक्षते सर्वास तवथर्दम इति मे मतिः 33 पश्य पार्दधनुःश्रेष्ठं विकर्षन साधु शॊभते शत्रूञ जित्वा यदा शक्रॊ थेवसंघैः समावृतः 34 एते नथन्ति कौरव्या थृष्ट्वा कर्णस्य विक्रमम तरासयन्तॊ रणे पार्दान सृञ्जयांश च सहस्रशः 35 एष सर्वात्मना पाण्डूंस तरासयित्वा महारणे अभिभाषति राधेयः सर्वसैन्यानि मानथ 36 अभिथ्रवत गच्छध्वं थरुतं थरवत कौरवाः यदा जीवन न वः कश चिन मुच्यते युधि सृञ्जयः 37 तदा कुरुत संयत्ता वयं यास्याम पृष्ठतः एवम उक्त्वा ययाव एष पृष्ठतॊ विकिरञ शरैः 38 पश्य कर्णं रणे पार्द शवेतच्छवि विराजितम उथयं पर्वतं यथ्वच छॊभयन वै थिवाकरः 39 पूर्णचन्थ्र निकाशेन मूर्ध्नि छत्रेण भारत धरियमाणेन समरे तदा शतशलाकिना 40 एष तवां परेक्षते कर्णः सकताक्षॊ विशां पते उत्तमं यत्नम आस्दाय धरुवाम एष्यति संयुगे 41 पश्य हय एनं महाबाहॊ विधुन्वानं महथ धनुः शरांश चाशीविषाकारान विसृजन्तं महाबलम 42 असौ निवृत्तॊ राधेयॊ थृश्यते वानरध्वज वधाय चात्मनॊ ऽभयेति थीपस्य शलभॊ यदा 43 कर्णम एकाकिनं थृष्ट्वा रदानीकेन भारत रिरक्षिषुः सुसंयत्तॊ धार्तराष्ट्रॊ ऽभिवर्तते 44 सार्वैः सहैभिर थुष्टात्मा वध्य एष परयत्नतः तवया यशश च राज्यं च सुखं चॊत्तमम इच्छता 45 आत्मानं च कृतात्मानं समीक्ष्य भरतर्षभ कृतागसं च राधेयं धर्मात्मनि युधिष्ठिरे 46 परतिपथ्यस्व राधेयं पराप्तकालम अनन्तरम आर्यां युथ्धे मतिं कृत्वा परत्येहि रदयूदपम 47 पञ्च हय एतानि मिख्यानां रदानां रदसत्तम शतान्य आयान्ति वेगेन बलिनां भीम तेजसाम 48 पञ्च नागसहस्राणि थविगुणा वाजिनस तदा अभिसंहत्य कौन्तेय पथातिप्रयुतानि च अन्यॊन्यरक्षितं वीर बलं तवाम अभिवर्तते 49 सूतपुत्रे महेष्वासे थर्शयात्मानम आत्मना उत्तमं यत्नम आस्दाय परत्येहि भरतर्षभ 50 असौ कर्णः सुसंरब्धः पाञ्चालान अभिधावति केतुम अस्य हि पश्यामि धृष्टथ्युम्न रदं परति समुच्छेत्स्यति पाञ्चालान इति मन्ये परंतप 51 आचक्षे ते परियं पार्द तथ एवं भरतर्षभ राजा जीवति कौरव्यॊ धर्मपुत्रॊ युधिष्ठिरः 52 असौ भिमॊ महाबाहुह्ल संनिवृत्तश चमूमुखे वृतः सृञ्जय सैन्येन सात्यकेन च भातत 53 वध्यन्त एते समरे कौरवा निशितैः शरैः भीमसेनेन कौन्तेय पाञ्चालैश च महात्मभिः 54 सेना हि धार्तराष्ट्रस्य विमुखा चाभवथ रणात विप्रधावति वेगेन भीमस्य निहता शरैः 55 विपन्नसस्येव मही रुधिरेण समुक्षिता भारती भरतश्रेष्ठ सेना कृपण थर्शना 56 निवृत्तं पश्य कौन्तेय भीमसेनं युधां पतिम आशीविषम इव करुथ्धं तस्माथ थरवति वाहिनी 57 पीतरक्तासित सितास तारा चन्थ्रार्क मण्डिताः पताकाविप्रकीर्यन्ते छत्राण्य एतानि चार्जुन 58 सौवर्णा राजताश चैव तैजसाश च पृदग्विधाः केतवॊ विनिपात्यन्ते हस्त्यश्वं विप्रकीर्यते 59 रदेभ्यः परपतन्त्य एते रदिनॊ विगतासवः नानावर्णैर हता बाणैः पाञ्चालैर अपलायिभिः 60 निर्मनुष्यान गजान अश्वान रदांश चैव धनंजय समाथ्रवन्ति पाञ्चाला धार्तराष्ट्रांस तरस्विनः 61 मृथ्नन्ति च नरव्याघ्रा भीमसेनव्यपाश्रयात बलं परेषां थुर्धर्षं तयक्त्वा पराणान अरिंथम 62 एते नथन्ति पाञ्चाला धमन्त्य अपि च वारिजान अभिथ्रवन्ति च रणे निघ्नन्तः सायकैः परान 63 पश्य सवर्गस्य माहात्म्यं पाञ्चाला हि परंतप धार्तराष्ट्रान विनिघ्नन्ति करुथ्धाः सिंहा इव थविपान 64 सर्वतश चाभिपन्नैषा धार्तराष्ट्री महाचमूः पाञ्चालैर मानसाथ एत्य हंसैर गङ्गेव वेगितैः 65 सुभृशं च पराक्रान्ताः पाञ्चालानां निवारणे कृप कर्णाथयॊ वीरा ऋषभाणाम इवर्षभाः 66 सुनिमग्नांश च भीमास्त्रैर धार्तराष्ट्रान महारदान धृष्टथ्युम्नमुखा वीरा घनन्ति शत्रून सहस्रशः विषण्णभूयिष्ठ रदा धार्तराष्ट्री महाचमूः 67 पश्य भीमेन नाराचैश छिन्ना नागाःपतन्त्य अमी वज्रिवज्राहतानीव शिखराणि महीभृताम 68 भीमसेनस्य निर्विथ्धा बाणैः संनतपर्वभिः सवान्य अनीकानि मृथ्नन्तॊ थरवत्य एते महागजाः 69 नाभिजानासि भीमस्य सिंहनाथं थुरुत्सहम नथतॊ ऽरजुन संग्रामे वीरस्य जितकाशिनः 70 एष नैषाथिर अब्भ्येति थविपमुख्येन पाण्डवम जिघांसुस तॊमरैः करुथ्धॊ थण्डा पाणिर इवान्तकः 71 सतॊमराव अस्य भुजौ छिन्नौ भीमेन गर्जतः तीक्ष्णैर अग्निशिखा परख्यैर नाराचैर थशभिर हतः 72 हत्वैनं पुनर आयाति नागान अन्यान परहारिणः पश्य नीलाम्बुथनिभान महामात्रैर अधिष्ठितान शक्तितॊमरसंकाशैर विनिघ्नन्तं वृकॊथरम 73 सप्त सप्त च नागंस तान वैजयन्तीश च सध्वजाः निहत्य निशितैर बाणैश छिन्नाः पार्दाग्रजेन ते थशभिर थशभिश चैकॊ नाराचैर निहतॊ गजः 74 न चासौ धार्तराष्ट्राणां शरूयते निनथस तदा पुरंथरसमे करुथ्धे निवृत्ते भरतर्षभे 75 अक्षौहिण्यस तदा तिस्रॊ धार्तराष्ट्रस्य संहताः करुथ्धेन नरसिंहेन भीमसेनेन वारिताः 76 [स] भीमसेनेन तत कर्मकृतं थृष्ट्वा सुथुष्करम अर्जुनॊ वयधमच छिष्टान अहितान निशितैः शरैः 77 ते वध्यमानाः समरे संशप्तक गणाः परभॊ शक्रस्यातिदितां गत्वा विशॊका हय अभवन मुथा 78 पार्दश च पुरुषव्याघ्रः शरैः संनतपर्वभिः जघान धार्तराष्ट्रस्य चतुर्विध बलां चमूम |
1
[s] etasminn antare kṛṣṇaḥ pārthaṃ vacanam abravīt darśayann iva kaunteyaṃ dharmarājaṃ yudhiṣṭhiram 2 eṣa pāṇḍava te bhrātā dhārtarāṣṭrair mahābalaiḥ jighāṃsubhir maheṣvāsair drutaṃ pārthānusaryate 3 tathānuyānti saṃrabdhāḥ pāñcālā yuddhadurmadāḥ yudhiṣṭhiraṃ mahātmānaṃ parīpsanto mahājavāḥ 4 eṣa duryodhanaḥ pārtharathānīkena daṃśitaḥ rājā sarvasya lokasya rājānam anudhāvati 5 jighāṃsuḥ puruṣavyāghraṃ bhrātṛbhiḥ sahito balī āśīviṣā samasparśaiḥ sarvayuddhaviśāradaiḥ 6 ete jighṛkṣavo yānti dvipāśvarathapattayaḥ yudhiṣṭhiraṃ dhārtarāṣṭrā ratnottamam ivārthinaḥ 7 paśya sātvata bhīmābhyāṃ niruddhādhiṣṭhitaḥ prabhuḥ jihīrṣavo 'mṛtaṃ daityāḥ śakrāgnibhyām ivāvaśāḥ 8 ete bahutvāt tvaritāḥ punar gacchanti pāṇḍavam samudram iva vāryoghāḥ prāvṛṭkāle mahārathaḥ 9 nadantaḥ siṃhanādāṃś ca dhamantaś cāpi vārijān balavanto maheṣvāsā vidhunvanto dhanūṃṣi ca 10 mṛtyor mukhagataṃ manye kuntīputraṃ yudhiṣṭṣhiram hutam agnau ca bhadraṃ te duryodhana vaśaṃgatam 11 yathā yuktam anīkaṃ hi dhārtarāṣṭrasya pāṇḍava nāsya śakro 'pi mucyeta saṃprāpto bāṇagoccaram 12 duryodhanasya śūrasya drauṇeḥ śāradvatasya ca karṇasya ceṣu vego vai parvatān api dārayet 13 duryodhanasya śūrasya śaraughāñ śīghram asyataḥ saṃkruddhasyāntakasyeva ko vegaṃ saṃsahed raṇe 14 karṇena ca kṛto rājā vimukhaḥ śatrutāpanaḥ balavāṁl laghu tastaś ca kṛtī yuddhaviśāradaḥ 15 rādheyaḥ pāṇḍavaśreṣṭhaṃ śaktaḥ pīḍayituṃ raṇe sahito dhṛtarāṣṭrasya putraiḥ śūro mahātmabhiḥ 16 tasyaivaṃ yudhyamānasya saṃgrāme saṃyatātmanaḥ anyair api ca pārthasya hṛtaṃ varma mahārathaiḥ 17 upavāsakṛśo rājā bhṛśaṃ bharatasattama brāhme bale sthito hy eṣa na kṣatre 'tibale vibho 18 na jīvati mahārājo manye pārtha yudhiṣṭhiraḥ yad bhīmasenaḥ sahate siṃhanādam amarṣaṇaḥ 19 nardatāṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ punaḥ punar ariṃdama dhamatāṃ ca mahāśaṅkhān saṃgrāme jitakarśinām 20 yudhiṣṭhiraṃ pāṇḍaveyaṃ hateti bharatarṣabha saṃcodayaty asau karṇo dhārtarāṣṭrān mahābalān 21 sthūṇākarṇendu jālena pārtha pāśupatena ca pracchādayanto rājānam anuyānti mahārathāḥ āturo me mato rājā saṃniṣevyaś ca bhārata 22 yathainam anuvartante pāñcālāḥ saha pāṇḍavaiḥ tvaramāṇās tvarā kāle sarvaśastrabhṛtāṃ varāḥ majjantam iva pātāle balino 'py ujjihīrṣavaḥ 23 na ketur dṛśyate rājñaḥ karṇena nihataḥ śaraiḥ paśyator yamayoḥ pārtha sātyakeś ca śikhaṇḍinaḥ 24 dhṛṣṭadyumnasya bhīmasya śatānīkasya vā vibho pāñcālānāṃ ca sarveṣāṃ cedīnāṃ caiva bhārata 25 eṣa karṇo raṇe pārtha pāṇḍavānām anīkinīm śarair vidhvaṃsayati vai nalinīm iva kuñjaraḥ 26 ete dravanti rathinas tvadīyāḥ pāṇḍunandana paśya paśya yathā pārtha gacchanty ete mahārathāḥ 27 ete bhārata mātaṅgāḥ karṇenābhihatā raṇe ārtanādān vikurvāṇā vidravanti diśo daśa 28 rathānāṃ dravatāṃ vṛndaṃ paśya pārtha samantataḥ drāvyamāṇaṃ raṇe caiva karṇenāmitra karśinā 29 hastikakṣyāṃ raṇe paśya carantīṃ tatra tatra ha rathasthaṃ sūtaputrasya ketuṃ ketumatāṃ vara 30 asau dhāvati rādheyo bhīmasenarathaṃ prati kirañ śaraśatānīva vinighnaṃs tava vāhinīm 31 etān paśya ca pāñcālān drāvyamāṇān mahātmanā śakreṇeva yathā daityān hanyamānān mahāhave 32 eṣa karṇo raṇe jitvā pāñcālān pāṇḍusṛñjayān diśo viprekṣate sarvās tvadartham iti me matiḥ 33 paśya pārthadhanuḥśreṣṭhaṃ vikarṣan sādhu śobhate śatrūñ jitvā yathā śakro devasaṃghaiḥ samāvṛtaḥ 34 ete nadanti kauravyā dṛṣṭvā karṇasya vikramam trāsayanto raṇe pārthān sṛñjayāṃś ca sahasraśaḥ 35 eṣa sarvātmanā pāṇḍūṃs trāsayitvā mahāraṇe abhibhāṣati rādheyaḥ sarvasainyāni mānada 36 abhidravata gacchadhvaṃ drutaṃ dravata kauravāḥ yathā jīvan na vaḥ kaś cin mucyate yudhi sṛñjayaḥ 37 tathā kuruta saṃyattā vayaṃ yāsyāma pṛṣṭhataḥ evam uktvā yayāv eṣa pṛṣṭhato vikirañ śaraiḥ 38 paśya karṇaṃ raṇe pārtha śvetacchavi virājitam udayaṃ parvataṃ yadvac chobhayan vai divākaraḥ 39 pūrṇacandra nikāśena mūrdhni chatreṇa bhārata dhriyamāṇena samare tathā śataśalākinā 40 eṣa tvāṃ prekṣate karṇaḥ sakatākṣo viśāṃ pate uttamaṃ yatnam āsthāya dhruvām eṣyati saṃyuge 41 paśya hy enaṃ mahābāho vidhunvānaṃ mahad dhanuḥ śarāṃś cāśīviṣākārān visṛjantaṃ mahābalam 42 asau nivṛtto rādheyo dṛśyate vānaradhvaja vadhāya cātmano 'bhyeti dīpasya śalabho yathā 43 karṇam ekākinaṃ dṛṣṭvā rathānīkena bhārata rirakṣiṣuḥ susaṃyatto dhārtarāṣṭro 'bhivartate 44 sārvaiḥ sahaibhir duṣṭātmā vadhya eṣa prayatnataḥ tvayā yaśaś ca rājyaṃ ca sukhaṃ cottamam icchatā 45 ātmānaṃ ca kṛtātmānaṃ samīkṣya bharatarṣabha kṛtāgasaṃ ca rādheyaṃ dharmātmani yudhiṣṭhire 46 pratipadyasva rādheyaṃ prāptakālam anantaram āryāṃ yuddhe matiṃ kṛtvā pratyehi rathayūthapam 47 pañca hy etāni mikhyānāṃ rathānāṃ rathasattama śatāny āyānti vegena balināṃ bhīma tejasām 48 pañca nāgasahasrāṇi dviguṇā vājinas tathā abhisaṃhatya kaunteya padātiprayutāni ca anyonyarakṣitaṃ vīra balaṃ tvām abhivartate 49 sūtaputre maheṣvāse darśayātmānam ātmanā uttamaṃ yatnam āsthāya pratyehi bharatarṣabha 50 asau karṇaḥ susaṃrabdhaḥ pāñcālān abhidhāvati ketum asya hi paśyāmi dhṛṣṭadyumna rathaṃ prati samucchetsyati pāñcālān iti manye paraṃtapa 51 ācakṣe te priyaṃ pārtha tad evaṃ bharatarṣabha rājā jīvati kauravyo dharmaputro yudhiṣṭhiraḥ 52 asau bhimo mahābāhuhl saṃnivṛttaś camūmukhe vṛtaḥ sṛñjaya sainyena sātyakena ca bhātata 53 vadhyanta ete samare kauravā niśitaiḥ śaraiḥ bhīmasenena kaunteya pāñcālaiś ca mahātmabhiḥ 54 senā hi dhārtarāṣṭrasya vimukhā cābhavad raṇāt vipradhāvati vegena bhīmasya nihatā śaraiḥ 55 vipannasasyeva mahī rudhireṇa samukṣitā bhāratī bharataśreṣṭha senā kṛpaṇa darśanā 56 nivṛttaṃ paśya kaunteya bhīmasenaṃ yudhāṃ patim āśīviṣam iva kruddhaṃ tasmād dravati vāhinī 57 pītaraktāsita sitās tārā candrārka maṇḍitāḥ patākāviprakīryante chatrāṇy etāni cārjuna 58 sauvarṇā rājatāś caiva taijasāś ca pṛthagvidhāḥ ketavo vinipātyante hastyaśvaṃ viprakīryate 59 rathebhyaḥ prapatanty ete rathino vigatāsavaḥ nānāvarṇair hatā bāṇaiḥ pāñcālair apalāyibhiḥ 60 nirmanuṣyān gajān aśvān rathāṃś caiva dhanaṃjaya samādravanti pāñcālā dhārtarāṣṭrāṃs tarasvinaḥ 61 mṛdnanti ca naravyāghrā bhīmasenavyapāśrayāt balaṃ pareṣāṃ durdharṣaṃ tyaktvā prāṇān ariṃdama 62 ete nadanti pāñcālā dhamanty api ca vārijān abhidravanti ca raṇe nighnantaḥ sāyakaiḥ parān 63 paśya svargasya māhātmyaṃ pāñcālā hi paraṃtapa dhārtarāṣṭrān vinighnanti kruddhāḥ siṃhā iva dvipān 64 sarvataś cābhipannaiṣā dhārtarāṣṭrī mahācamūḥ pāñcālair mānasād etya haṃsair gaṅgeva vegitaiḥ 65 subhṛśaṃ ca parākrāntāḥ pāñcālānāṃ nivāraṇe kṛpa karṇādayo vīrā ṛṣabhāṇām ivarṣabhāḥ 66 sunimagnāṃś ca bhīmāstrair dhārtarāṣṭrān mahārathān dhṛṣṭadyumnamukhā vīrā ghnanti śatrūn sahasraśaḥ viṣaṇṇabhūyiṣṭha rathā dhārtarāṣṭrī mahācamūḥ 67 paśya bhīmena nārācaiś chinnā nāgāḥpatanty amī vajrivajrāhatānīva śikharāṇi mahībhṛtām 68 bhīmasenasya nirviddhā bāṇaiḥ saṃnataparvabhiḥ svāny anīkāni mṛdnanto dravaty ete mahāgajāḥ 69 nābhijānāsi bhīmasya siṃhanādaṃ durutsaham nadato 'rjuna saṃgrāme vīrasya jitakāśinaḥ 70 eṣa naiṣādir abbhyeti dvipamukhyena pāṇḍavam jighāṃsus tomaraiḥ kruddho daṇḍā pāṇir ivāntakaḥ 71 satomarāv asya bhujau chinnau bhīmena garjataḥ tīkṣṇair agniśikhā prakhyair nārācair daśabhir hataḥ 72 hatvainaṃ punar āyāti nāgān anyān prahāriṇaḥ paśya nīlāmbudanibhān mahāmātrair adhiṣṭhitān śaktitomarasaṃkāśair vinighnantaṃ vṛkodaram 73 sapta sapta ca nāgaṃs tān vaijayantīś ca sadhvajāḥ nihatya niśitair bāṇaiś chinnāḥ pārthāgrajena te daśabhir daśabhiś caiko nārācair nihato gajaḥ 74 na cāsau dhārtarāṣṭrāṇāṃ śrūyate ninadas tathā puraṃdarasame kruddhe nivṛtte bharatarṣabhe 75 akṣauhiṇyas tathā tisro dhārtarāṣṭrasya saṃhatāḥ kruddhena narasiṃhena bhīmasenena vāritāḥ 76 [s] bhīmasenena tat karmakṛtaṃ dṛṣṭvā suduṣkaram arjuno vyadhamac chiṣṭān ahitān niśitaiḥ śaraiḥ 77 te vadhyamānāḥ samare saṃśaptaka gaṇāḥ prabho śakrasyātithitāṃ gatvā viśokā hy abhavan mudā 78 pārthaś ca puruṣavyāghraḥ śaraiḥ saṃnataparvabhiḥ jaghāna dhārtarāṣṭrasya caturvidha balāṃ camūm |