|
1
[स] वयुष्टां निशां भारत भारतानाम; अनीकिनिनां परमुखे महात्मा ययौ सपत्नान परति जातकॊपॊ; वृतः समग्रेण बलेन भीष्मः 2 तं थरॊणथुर्यॊधनबाह्लिकाश च; तदैव थुर्मर्षणचित्रसेनौ जयथ्रदश चातिबलॊ बलौघैर; नृपास तदान्ये ऽनुययुः समन्तात 3 स तैर महथ्भिश च महारदैश; च तेजस्विभिर वीर्यवथ्भिश च राजन रराज राजॊत्तमराजमुखैर; वृतः स थेवैर इव वर्ज पाणिः 4 तस्मिन्न अनीक परमुखे विषक्ता; थॊधूयमानाश च महापताकाः सुरक्त पीतासित पाण्डुर आभा; महागजस्कन्धगता विरेजुः 5 सा वाहिनी शांतनवेन राज्ञा; महारदैर वारणवाजिभिश च बभौ स विथ्युत सतनयित्नुकल्पा; जलागमे थयौर इव जातमेघा 6 ततॊ रणायाभिमुखी परयाता; परत्य अर्जुनं शांतनवाभिगुप्ता सेना महॊग्रा सहसा करूणां; वेगॊ यदा भीम इवापगायाः 7 तं वयालनानाविध विगूढ सारं; गजाश्वपाथातरदौघपक्षम वयूहं महामेघसमं महात्मा; थथर्श थुरात कपिराजकेतुः 8 स निर्ययौ केतुमता रदेन; नरर्षभः शवेतहयेन वीरः वरूदिना सैन्यमुखे महात्मा; वधे धृतः सर्वसपत्न यूनाम 9 सूपस्करं सॊत्तर बन्धुरेषं; यत्तं यथूनाम ऋषभेण संख्ये कपिध्वजं परेक्ष्य विषेथुर आजौ; सहैव पुत्रैस तव कौरवेयाः 10 परकर्षता गुप्तम उथायुधेन; किरीटिना लॊकमहारदेन तं वयूह राजं थथृशुस तवथीयाश; चतुश चतुर्व्याल सहस्रकीर्णम 11 यदा हि पूर्वे ऽहनि धर्मराज्ञा वयूहः; कृतः कौरवनन्थनेन तदा तदॊथ्थेशम उपेत्य तस्दुः; पाञ्चाल मुख्यैः सह चेथिमुख्याः 12 ततॊ महावेगसमाहतानि; भेरीसहस्राणि विनेथुर आजौ शङ्खस्वना थुन्थुभिनिस्वनाश च; सर्वेष्व अनीकेषु ससिंहनाथाः 13 ततः स बाणानि महास्वनानि; विस्फार्यमाणानि धनूंषि वीरैः कषणेन भेरी पणवप्रणाथान; अन्तर्थधुः शङ्खमहास्वनाश च 14 तच छङ्खशब्थावृतम अन्तरिक्षम; उथ्धुत भौम थरुतरेणुजालम महावितानावतत परकाशम; आलॊक्य वीराः सहसाभिपेतुः 15 रदी रदेनाभिहतः ससूतः; पपात साश्वः स रदः स केतुः गजॊ गजेनाभिहतः पपात; पथातिना चाभिहतः पथातिः 16 आवर्तमानान्य अभिवर्तमानैर; बाणैः कषतान्य अथ्भुतथर्शनानि परासैश च खड्गैश च समाहतानि; सथश्ववृन्थानि सथश्ववृन्थैः 17 सुवर्णतारा गणभूषितानि; शरावराणि परहितानि वीरैः विथार्यमाणानि परश्वधैश च; परासैश च खड्गैश च निपेतुर उर्व्याम 18 गजैर विषाणैर वरहस्तरुग्णाः; के चित ससूता रदिनः परपेतुः गजर्षभाश चापि रदर्षभेण; निपेतिरे बाणहताः पृदिव्याम 19 गजौघवेगॊथ्धतसाथितानां; शरुत्वा निषेथुर वसुधां मनुष्याः आर्तस्वरं साथिपथातियूनां; विषाण गात्रावर ताडितानाम 20 संभ्रान्तनागाश्वरदे परसूते; महाभये साथिपथाति यूनाम महारदैः संपरिवार्यमाणं; थथर्श भीष्मः कपिराजकेतुम 21 तं पञ्च तालॊच्छ्रिततालकेतुः; सथश्ववेगॊथ्धत वीर्ययातः महास्त्र बाणाशनिथीप्तमार्गं; किरीटिनं शांतनवॊ ऽभयधावत 22 तदैव शक्र परतिमानकल्पम; इन्थ्रात्मजं थरॊण मुखाभिसस्रुः कृपश च शल्यश च विविंशतिश च; थुर्यॊधनः सौमथत्तिश च राजन 23 ततॊ रदानीक मुखाथ उपेत्य; सर्वास्त्रवित काञ्चनचित्रवर्मा जवेन शूरॊ ऽभिससार सर्वांस; तदार्जुनस्यात्र सुतॊ ऽभिमन्युः 24 तेषां महास्त्राणि महारदानाम; असक्तकर्मा विनिहत्य कार्ष्णिः बभौ महामन्त्रहुतार्चि माली; सगॊथ्गतः सन भगवान इवाग्निः 25 ततः स तूर्णं रुधिरॊथ फेनां; कृत्वा नथीं वैशसने रिपूणाम जगाम सौभथ्रम अतीत्य भीष्मॊ; महारदं पार्दम अथीनसत्त्वः 26 ततः परहस्याथ्भुत थर्शनेन; गाण्डीवनिर्ह्वाथ महास्वनेन विपाठ जालेन महास्त्र जालं; विनाशयाम आस किरीटमाली 27 तम उत्तमं सर्वधनुर्धराणाम; असक्तकर्मा कपिराजकेतुः भीष्मं महात्माभिववर्ष तूर्णं; शरौघजालैर विमलैश च भल्लैः 28 एवंविधं कार्मुकभीम नाथम; अथीनवत सत्पुरुषॊत्तमाभ्याम थथर्श लॊकः कुरुसृञ्जयाश च; तथ थवैरदं भीष्म धनंजयाभ्याम |
1
[s] vyuṣṭāṃ niśāṃ bhārata bhāratānām; anīkinināṃ pramukhe mahātmā yayau sapatnān prati jātakopo; vṛtaḥ samagreṇa balena bhīṣmaḥ 2 taṃ droṇaduryodhanabāhlikāś ca; tathaiva durmarṣaṇacitrasenau jayadrathaś cātibalo balaughair; nṛpās tathānye 'nuyayuḥ samantāt 3 sa tair mahadbhiś ca mahārathaiś; ca tejasvibhir vīryavadbhiś ca rājan rarāja rājottamarājamukhair; vṛtaḥ sa devair iva varja pāṇiḥ 4 tasminn anīka pramukhe viṣaktā; dodhūyamānāś ca mahāpatākāḥ surakta pītāsita pāṇḍur ābhā; mahāgajaskandhagatā virejuḥ 5 sā vāhinī śāṃtanavena rājñā; mahārathair vāraṇavājibhiś ca babhau sa vidyut stanayitnukalpā; jalāgame dyaur iva jātameghā 6 tato raṇāyābhimukhī prayātā; praty arjunaṃ śāṃtanavābhiguptā senā mahogrā sahasā karūṇāṃ; vego yathā bhīma ivāpagāyāḥ 7 taṃ vyālanānāvidha vigūḍha sāraṃ; gajāśvapādātarathaughapakṣam vyūhaṃ mahāmeghasamaṃ mahātmā; dadarśa durāt kapirājaketuḥ 8 sa niryayau ketumatā rathena; nararṣabhaḥ śvetahayena vīraḥ varūthinā sainyamukhe mahātmā; vadhe dhṛtaḥ sarvasapatna yūnām 9 sūpaskaraṃ sottara bandhureṣaṃ; yattaṃ yadūnām ṛṣabheṇa saṃkhye kapidhvajaṃ prekṣya viṣedur ājau; sahaiva putrais tava kauraveyāḥ 10 prakarṣatā guptam udāyudhena; kirīṭinā lokamahārathena taṃ vyūha rājaṃ dadṛśus tvadīyāś; catuś caturvyāla sahasrakīrṇam 11 yathā hi pūrve 'hani dharmarājñā vyūhaḥ; kṛtaḥ kauravanandanena tathā tathoddeśam upetya tasthuḥ; pāñcāla mukhyaiḥ saha cedimukhyāḥ 12 tato mahāvegasamāhatāni; bherīsahasrāṇi vinedur ājau śaṅkhasvanā dundubhinisvanāś ca; sarveṣv anīkeṣu sasiṃhanādāḥ 13 tataḥ sa bāṇāni mahāsvanāni; visphāryamāṇāni dhanūṃṣi vīraiḥ kṣaṇena bherī paṇavapraṇādān; antardadhuḥ śaṅkhamahāsvanāś ca 14 tac chaṅkhaśabdāvṛtam antarikṣam; uddhuta bhauma drutareṇujālam mahāvitānāvatata prakāśam; ālokya vīrāḥ sahasābhipetuḥ 15 rathī rathenābhihataḥ sasūtaḥ; papāta sāśvaḥ sa rathaḥ sa ketuḥ gajo gajenābhihataḥ papāta; padātinā cābhihataḥ padātiḥ 16 āvartamānāny abhivartamānair; bāṇaiḥ kṣatāny adbhutadarśanāni prāsaiś ca khaḍgaiś ca samāhatāni; sadaśvavṛndāni sadaśvavṛndaiḥ 17 suvarṇatārā gaṇabhūṣitāni; śarāvarāṇi prahitāni vīraiḥ vidāryamāṇāni paraśvadhaiś ca; prāsaiś ca khaḍgaiś ca nipetur urvyām 18 gajair viṣāṇair varahastarugṇāḥ; ke cit sasūtā rathinaḥ prapetuḥ gajarṣabhāś cāpi ratharṣabheṇa; nipetire bāṇahatāḥ pṛthivyām 19 gajaughavegoddhatasāditānāṃ; śrutvā niṣedur vasudhāṃ manuṣyāḥ ārtasvaraṃ sādipadātiyūnāṃ; viṣāṇa gātrāvara tāḍitānām 20 saṃbhrāntanāgāśvarathe prasūte; mahābhaye sādipadāti yūnām mahārathaiḥ saṃparivāryamāṇaṃ; dadarśa bhīṣmaḥ kapirājaketum 21 taṃ pañca tālocchritatālaketuḥ; sadaśvavegoddhata vīryayātaḥ mahāstra bāṇāśanidīptamārgaṃ; kirīṭinaṃ śāṃtanavo 'bhyadhāvat 22 tathaiva śakra pratimānakalpam; indrātmajaṃ droṇa mukhābhisasruḥ kṛpaś ca śalyaś ca viviṃśatiś ca; duryodhanaḥ saumadattiś ca rājan 23 tato rathānīka mukhād upetya; sarvāstravit kāñcanacitravarmā javena śūro 'bhisasāra sarvāṃs; tathārjunasyātra suto 'bhimanyuḥ 24 teṣāṃ mahāstrāṇi mahārathānām; asaktakarmā vinihatya kārṣṇiḥ babhau mahāmantrahutārci mālī; sagodgataḥ san bhagavān ivāgniḥ 25 tataḥ sa tūrṇaṃ rudhiroda phenāṃ; kṛtvā nadīṃ vaiśasane ripūṇām jagāma saubhadram atītya bhīṣmo; mahārathaṃ pārtham adīnasattvaḥ 26 tataḥ prahasyādbhuta darśanena; gāṇḍīvanirhvāda mahāsvanena vipāṭha jālena mahāstra jālaṃ; vināśayām āsa kirīṭamālī 27 tam uttamaṃ sarvadhanurdharāṇām; asaktakarmā kapirājaketuḥ bhīṣmaṃ mahātmābhivavarṣa tūrṇaṃ; śaraughajālair vimalaiś ca bhallaiḥ 28 evaṃvidhaṃ kārmukabhīma nādam; adīnavat satpuruṣottamābhyām dadarśa lokaḥ kurusṛñjayāś ca; tad dvairathaṃ bhīṣma dhanaṃjayābhyām |