|
1
[व] तस्य तथ वचनं शरुत्वा परज्ञावृथ्धॊ महाथ्युतिः संपूज्यैनं यदाकालं भीष्मॊ वचनम अब्रवीत 2 थिष्ट्या कुशलिनः सर्वे पाण्डवाः सह बान्धवैः थिष्ट्या सहायवन्तश च थिष्ट्या धर्मे च ते रताः 3 थिष्ट्या च संधिकामास ते भरातरः कुरुनन्थनाः थिष्ट्या न युथ्धमनसः सह थामॊथरेण ते 4 भवता सत्यम उक्तं च सर्वम एतन न संशयः अतितीक्ष्णं तु ते वाक्यं बराह्मण्याथ इति मे मतिः 5 असंशयं कलेशितास ते वने चेह च पाण्डवाः पराप्ताश च धर्मतः सर्वं पितुर धनम असंशयम 6 किरीटी बलवान पार्दः कृतास्त्रश च महाबलः कॊ हि पाण्डुसुतं युथ्धे विषहेत धनंजयम 7 अपि वज्रधरः साक्षात किम उतान्ये धनुर भृतः तरयाणाम अपि लॊकानां समर्द इति मे मतिः 8 भीष्मे बरुवति तथ वाक्यं धृष्टम आक्षिप्य मन्युमान थुर्यॊधनं समालॊक्य कर्णॊ वचनम अब्रवीत 9 न तन न विथितं बरह्मँल लॊके भूतेन केन चित पुनर उक्तेन किं तेन भाषितेन पुनः पुनः 10 थुर्यॊधनार्दे शकुनिर थयूते निर्जितवान पुरा समयेन गतॊ ऽरण्यं पाण्डुपुत्रॊ युधिष्ठिरः 11 न तं समयम आथृत्य राज्यम इच्छति पैतृकम बलम आश्रित्य मत्स्यानां पाञ्चालानां च पार्दिवः 12 थुर्यॊधनॊ भयाथ विथ्वन न थथ्यात पथम अन्ततः धर्मतस तु महीं कृत्स्नां परथथ्याच छत्रवे ऽपि च 13 यथि काङ्क्षन्ति ते राज्यं पितृपैतामहं पुनः यदाप्रतिज्ञं कालं तं चरन्तु वनम आश्रिताः 14 ततॊ थुर्यॊधनस्याङ्के वर्तन्ताम अकुतॊभयाः अधार्मिकाम इमां बुथ्धिं कुर्युर मौर्ख्याथ धि केवलम 15 अद ते धर्मम उत्सृज्य युथ्धम इच्छन्ति पाण्डवाः आसाथ्येमान कुरुश्रेष्ठान समरिष्यन्ति वचॊ मम 16 किं नु राधेय वाचा ते कर्म तत समर्तुम अर्हसि एक एव यथा पार्दः षड रदाञ जितवान युधि 17 न चेथ एवं करिष्यामॊ यथ अयं बराह्मणॊ ऽबरवीत धरुवं युधि हतास तेन भक्षयिष्याम पांसुकान 18 धृतराष्ट्रस ततॊ भीष्मम अनुमान्य परसाथ्य च अवभर्त्स्य च राधेयम इथं वचनम अब्रवीत 19 अस्मथ्धितम इथं वाक्यं भीष्मः शांतनवॊ ऽबरवीत पाण्डवानां हितं चैव सर्वस्य जगतस तदा 20 चिन्तयित्वा तु पार्देभ्यः परेषयिष्यामि संजयम स भवान परतियात्व अथ्य पाण्डवान एव माचिरम 21 स तं सत्कृत्य कौरव्यः परेषयाम आस पाण्डवान सभामध्ये समाहूय संजयं वाक्यम अब्रवीत |
1
[v] tasya tad vacanaṃ śrutvā prajñāvṛddho mahādyutiḥ saṃpūjyainaṃ yathākālaṃ bhīṣmo vacanam abravīt 2 diṣṭyā kuśalinaḥ sarve pāṇḍavāḥ saha bāndhavaiḥ diṣṭyā sahāyavantaś ca diṣṭyā dharme ca te ratāḥ 3 diṣṭyā ca saṃdhikāmās te bhrātaraḥ kurunandanāḥ diṣṭyā na yuddhamanasaḥ saha dāmodareṇa te 4 bhavatā satyam uktaṃ ca sarvam etan na saṃśayaḥ atitīkṣṇaṃ tu te vākyaṃ brāhmaṇyād iti me matiḥ 5 asaṃśayaṃ kleśitās te vane ceha ca pāṇḍavāḥ prāptāś ca dharmataḥ sarvaṃ pitur dhanam asaṃśayam 6 kirīṭī balavān pārthaḥ kṛtāstraś ca mahābalaḥ ko hi pāṇḍusutaṃ yuddhe viṣaheta dhanaṃjayam 7 api vajradharaḥ sākṣāt kim utānye dhanur bhṛtaḥ trayāṇām api lokānāṃ samartha iti me matiḥ 8 bhīṣme bruvati tad vākyaṃ dhṛṣṭam ākṣipya manyumān duryodhanaṃ samālokya karṇo vacanam abravīt 9 na tan na viditaṃ brahmaṁl loke bhūtena kena cit punar uktena kiṃ tena bhāṣitena punaḥ punaḥ 10 duryodhanārthe śakunir dyūte nirjitavān purā samayena gato 'raṇyaṃ pāṇḍuputro yudhiṣṭhiraḥ 11 na taṃ samayam ādṛtya rājyam icchati paitṛkam balam āśritya matsyānāṃ pāñcālānāṃ ca pārthivaḥ 12 duryodhano bhayād vidvan na dadyāt padam antataḥ dharmatas tu mahīṃ kṛtsnāṃ pradadyāc chatrave 'pi ca 13 yadi kāṅkṣanti te rājyaṃ pitṛpaitāmahaṃ punaḥ yathāpratijñaṃ kālaṃ taṃ carantu vanam āśritāḥ 14 tato duryodhanasyāṅke vartantām akutobhayāḥ adhārmikām imāṃ buddhiṃ kuryur maurkhyād dhi kevalam 15 atha te dharmam utsṛjya yuddham icchanti pāṇḍavāḥ āsādyemān kuruśreṣṭhān smariṣyanti vaco mama 16 kiṃ nu rādheya vācā te karma tat smartum arhasi eka eva yadā pārthaḥ ṣaḍ rathāñ jitavān yudhi 17 na ced evaṃ kariṣyāmo yad ayaṃ brāhmaṇo 'bravīt dhruvaṃ yudhi hatās tena bhakṣayiṣyāma pāṃsukān 18 dhṛtarāṣṭras tato bhīṣmam anumānya prasādya ca avabhartsya ca rādheyam idaṃ vacanam abravīt 19 asmaddhitam idaṃ vākyaṃ bhīṣmaḥ śāṃtanavo 'bravīt pāṇḍavānāṃ hitaṃ caiva sarvasya jagatas tathā 20 cintayitvā tu pārthebhyaḥ preṣayiṣyāmi saṃjayam sa bhavān pratiyātv adya pāṇḍavān eva māciram 21 sa taṃ satkṛtya kauravyaḥ preṣayām āsa pāṇḍavān sabhāmadhye samāhūya saṃjayaṃ vākyam abravīt |