Sacred Texts  Hinduism  Mahabharata  Index  Book 4 Index  Previous  Next 

Book 4 in English

The Mahabharata in Sanskrit

Book 4
Chapter 52

  1 [वै]
      एतस्मिन्न अन्तरे तत्र महावीर्यपराक्रमः
      आजगाम महासत्त्वः कृपः शस्त्रभृतां वरः
      अर्जुनं परति संयॊथ्धुं युथ्धार्दी स महारदः
  2 तौ रदौ सूर्यसंकाशौ यॊत्स्यमानौ महाबलौ
      शारथाव इव जीमूतौ वयरॊचेतां वयवस्दितौ
  3 पार्दॊ ऽपि विश्रुतं लॊके गाण्डीवं परमायुधम
      विकृष्य चिक्षेप बहून नाराचान मर्मभेथिनः
  4 तान अप्राप्ताञ शितैर बाणैर नाराचान रक्तभॊजनान
      कृपश चिच्छेथ पार्दस्य शतशॊ ऽद सहस्रशः
  5 ततः पार्दश च संक्रुथ्धश चित्रान मार्गान परथर्शयन
      थिशः संछाथयन बाणैः परथिशश च महारदः
  6 एकछायम इवाकाशं परकुर्वन सर्वतः परभुः
      परधाथयथ अमेयात्मा पार्दः शरशतैः कृपम
  7 स शरैर अर्पितः करुथ्धः शितैर अग्निशिखॊपमैः
      तूर्णं शरसहस्रेण पार्दम अप्रतिमौजसम
      अर्पयित्वा महात्मानं ननाथ समरे कृपः
  8 ततः कनकपुङ्खाग्रैर वीरः संनतपर्वभिः
      तवरन गाण्डीवनिर्मुक्तैर अर्जुनस तस्य वाजिनः
      चतुर्भिश चतुरस तीक्ष्णैर अविध्यत परमेषुभिः
  9 ते हया निशितैर विथ्धा जवलथ भिर इव पन्नगैः
      उत्पेतुः सहसा सर्वे कृपः सदानाथ अदाच्यवत
  10 चयुतं तु गौतमं सदानात समीक्ष्य कुरुनन्थनः
     नाविध्यत परवीरघ्नॊ रक्षमाणॊ ऽसय गौरवम
 11 स तु लब्ध्वा पुनः सदानं गौतमः सव्यसाचिनम
     विव्याध थशभिर बाणैस तवरितः कङ्कपत्रिभिः
 12 ततः पार्दॊ धनुस तस्य भल्लेन निशितेन च
     चिच्छेथैकेन भूयश च हस्ताच चापम अदाहरत
 13 अदास्य कवचं बाणैर निशितैर मर्मभेथिभिः
     वयधमन न च पार्दॊ ऽसय शरीरम अवपीडयत
 14 तस्य निर्मुच्यमानस्य कवचात काय आबभौ
     समये मुच्यमानस्य सर्पस्येव तनुर यदा
 15 छिन्ने धनुषि पार्देन सॊ ऽनयथ आथाय कार्मुकम
     चकार गौतमः सज्यं तथ अथ्भुतम इवाभवत
 16 स तथ अप्य अस्य कौन्तेयश चिच्छेथ नतपर्वणा
     एवम अन्यानि चापानि बहूनि कृतहस्तवत
     शारथ्वतस्य चिच्छेथ पाण्डवः परवीह्र हा
 17 स छिन्नधनुर आथाय अद शक्तिं परतापवान
     पराहिणॊत पाण्डुपुत्राय परथीप्ताम अशनीम इव
 18 ताम अर्जुनस तथायान्तीं शक्तिं हेमविभूषिताम
     वियथ गतां महॊल्काभं चिच्छेथ थशभिः शरैः
     सापतथ थशधा छिन्ना भूमौ पार्देन धीमता
 19 युगमध्ये तु भल्लैस तु ततः स सधनुः कृपः
     तम आशु निशितैः पार्दं बिभेथ थशभिः शरैः
 20 ततः पार्दॊ महातेजा विशिखान अग्नितेजसः
     चिक्षेप समरे करुथ्धस तरयॊथश शिलाशितान
 21 अदास्य युगम एकेन चतुर्भिश चतुरॊ हयान
     षष्ठेन च शिरः कायाच छरेण रदसारदेः
 22 तरिभिस तरिवेणुं समरे थवाभ्याम अक्षौ महाबलः
     थवाथशेन तु भल्लेन चकर्तास्य धवजं तदा
 23 ततॊ वर्ज निकाशेन फल्गुनः परहसन्न इव
     तरयॊथशेनेन्थ्रसमः कृपं वक्षस्य अताडयत
 24 स छिन्नधन्वा विरदॊ हताश्वॊ हतसारदिः
     गथापाणिर अवप्लुत्य तूर्णं चिक्षेप तां गथाम
 25 सा तु मुक्ता गथा गुर्वी कृपेण सुपरिष्कृता
     अर्जुनेन शरैर नुन्ना परति मार्गम अदागमत
 26 ततॊ यॊधाः परीप्सन्तः शारथ्वतम अमर्षणम
     सर्वतः समरे पार्दं शरवर्षैर अवाकिरन
 27 ततॊ विराटस्य सुतः सव्यम आवृत्य वाजिनः
     यमकं मण्डलं कृत्वा तान यॊधान परत्यवारयत
 28 ततः कृपम उपाथाय विरदं ते नरर्षभाः
     अजाजह्रुर महावेगाः कुन्तीपुत्राथ धनंजयात
  1 [vai]
      etasminn antare tatra mahāvīryaparākramaḥ
      ājagāma mahāsattvaḥ kṛpaḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ
      arjunaṃ prati saṃyoddhuṃ yuddhārthī sa mahārathaḥ
  2 tau rathau sūryasaṃkāśau yotsyamānau mahābalau
      śāradāv iva jīmūtau vyarocetāṃ vyavasthitau
  3 pārtho 'pi viśrutaṃ loke gāṇḍīvaṃ paramāyudham
      vikṛṣya cikṣepa bahūn nārācān marmabhedinaḥ
  4 tān aprāptāñ śitair bāṇair nārācān raktabhojanān
      kṛpaś ciccheda pārthasya śataśo 'tha sahasraśaḥ
  5 tataḥ pārthaś ca saṃkruddhaś citrān mārgān pradarśayan
      diśaḥ saṃchādayan bāṇaiḥ pradiśaś ca mahārathaḥ
  6 ekachāyam ivākāśaṃ prakurvan sarvataḥ prabhuḥ
      pradhādayad ameyātmā pārthaḥ śaraśataiḥ kṛpam
  7 sa śarair arpitaḥ kruddhaḥ śitair agniśikhopamaiḥ
      tūrṇaṃ śarasahasreṇa pārtham apratimaujasam
      arpayitvā mahātmānaṃ nanāda samare kṛpaḥ
  8 tataḥ kanakapuṅkhāgrair vīraḥ saṃnataparvabhiḥ
      tvaran gāṇḍīvanirmuktair arjunas tasya vājinaḥ
      caturbhiś caturas tīkṣṇair avidhyat parameṣubhiḥ
  9 te hayā niśitair viddhā jvalad bhir iva pannagaiḥ
      utpetuḥ sahasā sarve kṛpaḥ sthānād athācyavat
  10 cyutaṃ tu gautamaṃ sthānāt samīkṣya kurunandanaḥ
     nāvidhyat paravīraghno rakṣamāṇo 'sya gauravam
 11 sa tu labdhvā punaḥ sthānaṃ gautamaḥ savyasācinam
     vivyādha daśabhir bāṇais tvaritaḥ kaṅkapatribhiḥ
 12 tataḥ pārtho dhanus tasya bhallena niśitena ca
     cicchedaikena bhūyaś ca hastāc cāpam athāharat
 13 athāsya kavacaṃ bāṇair niśitair marmabhedibhiḥ
     vyadhaman na ca pārtho 'sya śarīram avapīḍayat
 14 tasya nirmucyamānasya kavacāt kāya ābabhau
     samaye mucyamānasya sarpasyeva tanur yathā
 15 chinne dhanuṣi pārthena so 'nyad ādāya kārmukam
     cakāra gautamaḥ sajyaṃ tad adbhutam ivābhavat
 16 sa tad apy asya kaunteyaś ciccheda nataparvaṇā
     evam anyāni cāpāni bahūni kṛtahastavat
     śāradvatasya ciccheda pāṇḍavaḥ paravīhra hā
 17 sa chinnadhanur ādāya atha śaktiṃ pratāpavān
     prāhiṇot pāṇḍuputrāya pradīptām aśanīm iva
 18 tām arjunas tadāyāntīṃ śaktiṃ hemavibhūṣitām
     viyad gatāṃ maholkābhaṃ ciccheda daśabhiḥ śaraiḥ
     sāpatad daśadhā chinnā bhūmau pārthena dhīmatā
 19 yugamadhye tu bhallais tu tataḥ sa sadhanuḥ kṛpaḥ
     tam āśu niśitaiḥ pārthaṃ bibheda daśabhiḥ śaraiḥ
 20 tataḥ pārtho mahātejā viśikhān agnitejasaḥ
     cikṣepa samare kruddhas trayodaśa śilāśitān
 21 athāsya yugam ekena caturbhiś caturo hayān
     ṣaṣṭhena ca śiraḥ kāyāc chareṇa rathasāratheḥ
 22 tribhis triveṇuṃ samare dvābhyām akṣau mahābalaḥ
     dvādaśena tu bhallena cakartāsya dhvajaṃ tathā
 23 tato varja nikāśena phalgunaḥ prahasann iva
     trayodaśenendrasamaḥ kṛpaṃ vakṣasy atāḍayat
 24 sa chinnadhanvā viratho hatāśvo hatasārathiḥ
     gadāpāṇir avaplutya tūrṇaṃ cikṣepa tāṃ gadām
 25 sā tu muktā gadā gurvī kṛpeṇa supariṣkṛtā
     arjunena śarair nunnā prati mārgam athāgamat
 26 tato yodhāḥ parīpsantaḥ śāradvatam amarṣaṇam
     sarvataḥ samare pārthaṃ śaravarṣair avākiran
 27 tato virāṭasya sutaḥ savyam āvṛtya vājinaḥ
     yamakaṃ maṇḍalaṃ kṛtvā tān yodhān pratyavārayat
 28 tataḥ kṛpam upādāya virathaṃ te nararṣabhāḥ
     ajājahrur mahāvegāḥ kuntīputrād dhanaṃjayāt


Next: Chapter 53