|
1
[कीचक] सवागतं ते सुकेशान्ते सुव्युष्टा रजनी मम सवामिनी तवम अनुप्राप्ता परकुरुष्व मम परियम 2 सुवर्णमालाः कम्बूश च कुण्डले परिहाटके आहरन्तु च वस्त्राणि कौशिकान्य अजिनानि च 3 अस्ति मे शयनं शुभ्रं तवथर्दम उपकल्पितम एहि तत्र मया सार्धं पिबस्व मधुमाधवीम 4 [थरौ] अप्रैषीथ राजपुत्री मां सुरा हारीं तवान्तिकम पानम आनय मे कषिप्रं पिपासा मेति चाब्रवीत 5 [कीचक] अन्या भथ्रे नयिष्यन्ति राजपुत्र्याः परिस्रुतम 6 [वै] इत्य एनां थक्षिणे पाणौ सूतपुत्रः परामृशत सा गृहीता विधुन्वाना भूमाव आक्षिप्य कीचकम सभां शरणम आधावथ यत्र राजा युधिष्ठिरः 7 तां कीचकः परधावन्तीं केशपक्षे परामृशत अदैनां पश्यतॊ राज्ञः पातयित्वा पथावधीत 8 ततॊ यॊ ऽसौ तथार्केण राक्षसः संनियॊजितः स कीचकम अपॊवाह वातवेगेन भारत 9 स पपात ततॊ भूमौ रक्षॊबलसमाहतः विघूर्णमानॊ निश्चेष्टश छिन्नमूल इव थरुमः 10 तां चासीनौ थथृशतुर भीमसेन युधिष्ठिरौ अमृष्यमाणौ कृष्णायाः कीचकेन पथा वधम 11 तस्य भीमॊ वधप्रेप्सुः कीचकस्य थुरात्मनः थन्तैर थन्तांस तथा रॊषान निस्पिपेष महामनः 12 अदाङ्गुष्ठेनावमृथ्नाथ अङ्गुष्ठं तस्य धर्मराज परबॊधनभयाथ राजन भीमस्य परत्यषेधयत 13 सा सहा थवारम आसाथ्य रुथती मत्स्यम अब्रवीत अवेक्षमाणा सुश्रॊणी पतींस तान थीनचेतसः 14 आकारम अभिरक्षन्ती परतिज्ञां धर्मसंहिताम थह्यमानेव रौथ्रेण चक्षुर आ थरुपथात्मजा 15 [थरौ] येषां वैरी न सवपिति पथा भूमिम उपस्पृशन तेषां मां मानिनीं भार्यां सूतपुत्रः पथावधीत 16 ये थथ्युर न च याचेयुर बरह्मण्याः सत्यवाथिनः तेषां मां मानिनीं भार्यां सूतपुत्रः पथावधीत 17 येषां थुन्थुभिनिर्घॊषॊ जयाघॊषः शरूयते ऽनिशम तेषां मां मानिनीं भार्यां सूतपुत्रः पथावधीत 18 ये ते तेजस्विनॊ थान्ता बलवन्तॊ ऽभिमानिनः तेषां मां मानिनीं भार्यां सूतपुत्रः पथावधीत 19 सर्वलॊकम इमं हन्युर धर्मपाशसितास तु ये तेषां मां मानिनीं भार्यां सूतपुत्रः पथावधीत 20 शरणं ये परपन्नानां भवन्ति शरणार्दिनाम चरन्ति लॊके परच्छन्नाः कव नु ते ऽथय महारदाः 21 कदं ते सूतपुत्रेण वध्यमानां परियां सतीम मर्षयन्ति यदा कलीबा बलवन्तॊ ऽमितौजसः 22 कव नु तेषाम अमर्षश च वीर्यं तेजश च वर्तते न परीप्सन्ति ये भार्यां वध्यमानां थुरात्मना 23 मयात्र शक्यं किं कर्तुं विराटे धर्मथूषणम यः पश्यन मां मर्षयति वध्यमानम अनागसम 24 न राजन राजवत किं चित समाचरसि कीचके थस्यूनाम इव धर्मस ते न हि संसथि शॊभते 25 न कीचकः सवधर्मस्दॊ न च मत्स्यः कदं चन सभा सथॊ ऽपय अधर्मज्ञा य इमं पर्युपासते 26 नॊपालभे तवां नृपतौ विराट जनसंसथि नाहम एतेन युक्ता वै हन्तुं मत्स्यतवान्तिके सभा सथस तु पश्यन्तु कीचकस्य वयतिक्रमम 27 [विराट] परॊक्षं नाभिजानामि विग्रहं युवयॊर अहम अर्दतत्त्वम अविज्ञाय किं नु सयात कुशलं मम 28 [वै] ततस तु सभ्या विज्ञाय कृष्णां भूयॊ ऽभयपूजयन साधु साध्व इति चाप्य आहुः कीचकं च वयगर्हयन 29 [सभ्या] यस्येयं चारुसर्वाङ्गी भार्या सयाथ आयतेक्षणा परॊ लाभश च तस्य सयान न स शॊचेत कथा चन 30 [वै] एवं संपूजयंस तत्र कृष्णां परेक्ष्य सभा सथः युधिष्ठिरस्य कॊपात तु ललाटे सवेथ आसजत 31 अदाब्रवीथ राजपुत्रीं कौरव्यॊ महिषीं परियाम गच्छ सैरन्ध्रि मात्रस्दाः सुथेष्णाया निवेशनम 32 भर्तारम अनुरुध्यन्त्यः कलिश्यन्ते वीर पत्नयः शुश्रूषया कलिश्यमानाः पतिलॊकं जयन्त्य उत 33 मन्ये न कालं करॊधस्य पश्यन्ति पतयस तव तेन तवां नाभिधावन्ति गन्धर्वाः सूर्यवर्चसः 34 अकालज्ञासि सैरन्ध्रि शैलूषीव विधावसि विघ्नं करॊषि मत्स्यानां थीव्यतां राजसंसथि गच्छ सैरन्ध्रि गन्धर्वाः करिष्यन्ति तव परियम 35 [थरौ] अतीव तेषां घृणिनाम अर्दे ऽहं धर्मचारिणी तस्य तस्येह ते वध्या येषां जयेष्ठॊ ऽकषथेविता 36 [वै] इत्य उक्त्वा पराथ्रवत कृष्णा सुथेष्णाया निवेशनम केशान मुक्त्वा तु सुश्रॊणी संरम्भाल लॊहितेक्षणा 37 शुशुभे वथनं तस्या रुथन्त्या विरतं तथा मेघलॊखा विनिर्मुक्तं थिवीव शशिमण्डलम 38 [सुथेस्णा] कस तवावधीथ वरारॊहे कस्माथ रॊथिषि शॊभने कस्माथ य न सुखं भथ्रे केन ते विप्रियं कृतम 39 [थरौ] कीचकॊ मावधीत तत्र सुरा हारीं गतां तव सभायां पश्यतॊ राज्ञॊ यदैव विजने तदा 40 [सुथेस्णा] घातयामि सुकेशान्ते कीचकं यथि मन्यसे यॊ सौ तवां कामसंमत्तॊ थुर्लभाम अभिमन्यते 41 [थरौ] अन्ये वै तं वधिष्यन्ति येषाम आगः करॊति सः मन्ये चाथ्यैव सुव्यक्तं परलॊकं गमिष्यति |
1
[kīcaka] svāgataṃ te sukeśānte suvyuṣṭā rajanī mama svāminī tvam anuprāptā prakuruṣva mama priyam 2 suvarṇamālāḥ kambūś ca kuṇḍale parihāṭake āharantu ca vastrāṇi kauśikāny ajināni ca 3 asti me śayanaṃ śubhraṃ tvadartham upakalpitam ehi tatra mayā sārdhaṃ pibasva madhumādhavīm 4 [drau] apraiṣīd rājaputrī māṃ surā hārīṃ tavāntikam pānam ānaya me kṣipraṃ pipāsā meti cābravīt 5 [kīcaka] anyā bhadre nayiṣyanti rājaputryāḥ parisrutam 6 [vai] ity enāṃ dakṣiṇe pāṇau sūtaputraḥ parāmṛśat sā gṛhītā vidhunvānā bhūmāv ākṣipya kīcakam sabhāṃ śaraṇam ādhāvad yatra rājā yudhiṣṭhiraḥ 7 tāṃ kīcakaḥ pradhāvantīṃ keśapakṣe parāmṛśat athaināṃ paśyato rājñaḥ pātayitvā padāvadhīt 8 tato yo 'sau tadārkeṇa rākṣasaḥ saṃniyojitaḥ sa kīcakam apovāha vātavegena bhārata 9 sa papāta tato bhūmau rakṣobalasamāhataḥ vighūrṇamāno niśceṣṭaś chinnamūla iva drumaḥ 10 tāṃ cāsīnau dadṛśatur bhīmasena yudhiṣṭhirau amṛṣyamāṇau kṛṣṇāyāḥ kīcakena padā vadham 11 tasya bhīmo vadhaprepsuḥ kīcakasya durātmanaḥ dantair dantāṃs tadā roṣān nispipeṣa mahāmanaḥ 12 athāṅguṣṭhenāvamṛdnād aṅguṣṭhaṃ tasya dharmarāj prabodhanabhayād rājan bhīmasya pratyaṣedhayat 13 sā sahā dvāram āsādya rudatī matsyam abravīt avekṣamāṇā suśroṇī patīṃs tān dīnacetasaḥ 14 ākāram abhirakṣantī pratijñāṃ dharmasaṃhitām dahyamāneva raudreṇa cakṣur ā drupadātmajā 15 [drau] yeṣāṃ vairī na svapiti padā bhūmim upaspṛśan teṣāṃ māṃ māninīṃ bhāryāṃ sūtaputraḥ padāvadhīt 16 ye dadyur na ca yāceyur brahmaṇyāḥ satyavādinaḥ teṣāṃ māṃ māninīṃ bhāryāṃ sūtaputraḥ padāvadhīt 17 yeṣāṃ dundubhinirghoṣo jyāghoṣaḥ śrūyate 'niśam teṣāṃ māṃ māninīṃ bhāryāṃ sūtaputraḥ padāvadhīt 18 ye te tejasvino dāntā balavanto 'bhimāninaḥ teṣāṃ māṃ māninīṃ bhāryāṃ sūtaputraḥ padāvadhīt 19 sarvalokam imaṃ hanyur dharmapāśasitās tu ye teṣāṃ māṃ māninīṃ bhāryāṃ sūtaputraḥ padāvadhīt 20 śaraṇaṃ ye prapannānāṃ bhavanti śaraṇārthinām caranti loke pracchannāḥ kva nu te 'dya mahārathāḥ 21 kathaṃ te sūtaputreṇa vadhyamānāṃ priyāṃ satīm marṣayanti yathā klībā balavanto 'mitaujasaḥ 22 kva nu teṣām amarṣaś ca vīryaṃ tejaś ca vartate na parīpsanti ye bhāryāṃ vadhyamānāṃ durātmanā 23 mayātra śakyaṃ kiṃ kartuṃ virāṭe dharmadūṣaṇam yaḥ paśyan māṃ marṣayati vadhyamānam anāgasam 24 na rājan rājavat kiṃ cit samācarasi kīcake dasyūnām iva dharmas te na hi saṃsadi śobhate 25 na kīcakaḥ svadharmastho na ca matsyaḥ kathaṃ cana sabhā sado 'py adharmajñā ya imaṃ paryupāsate 26 nopālabhe tvāṃ nṛpatau virāṭa janasaṃsadi nāham etena yuktā vai hantuṃ matsyatavāntike sabhā sadas tu paśyantu kīcakasya vyatikramam 27 [virāṭa] parokṣaṃ nābhijānāmi vigrahaṃ yuvayor aham arthatattvam avijñāya kiṃ nu syāt kuśalaṃ mama 28 [vai] tatas tu sabhyā vijñāya kṛṣṇāṃ bhūyo 'bhyapūjayan sādhu sādhv iti cāpy āhuḥ kīcakaṃ ca vyagarhayan 29 [sabhyā] yasyeyaṃ cārusarvāṅgī bhāryā syād āyatekṣaṇā paro lābhaś ca tasya syān na sa śocet kadā cana 30 [vai] evaṃ saṃpūjayaṃs tatra kṛṣṇāṃ prekṣya sabhā sadaḥ yudhiṣṭhirasya kopāt tu lalāṭe sveda āsajat 31 athābravīd rājaputrīṃ kauravyo mahiṣīṃ priyām gaccha sairandhri mātrasthāḥ sudeṣṇāyā niveśanam 32 bhartāram anurudhyantyaḥ kliśyante vīra patnayaḥ śuśrūṣayā kliśyamānāḥ patilokaṃ jayanty uta 33 manye na kālaṃ krodhasya paśyanti patayas tava tena tvāṃ nābhidhāvanti gandharvāḥ sūryavarcasaḥ 34 akālajñāsi sairandhri śailūṣīva vidhāvasi vighnaṃ karoṣi matsyānāṃ dīvyatāṃ rājasaṃsadi gaccha sairandhri gandharvāḥ kariṣyanti tava priyam 35 [drau] atīva teṣāṃ ghṛṇinām arthe 'haṃ dharmacāriṇī tasya tasyeha te vadhyā yeṣāṃ jyeṣṭho 'kṣadevitā 36 [vai] ity uktvā prādravat kṛṣṇā sudeṣṇāyā niveśanam keśān muktvā tu suśroṇī saṃrambhāl lohitekṣaṇā 37 śuśubhe vadanaṃ tasyā rudantyā virataṃ tadā meghalokhā vinirmuktaṃ divīva śaśimaṇḍalam 38 [sudesṇā] kas tvāvadhīd varārohe kasmād rodiṣi śobhane kasmād ya na sukhaṃ bhadre kena te vipriyaṃ kṛtam 39 [drau] kīcako māvadhīt tatra surā hārīṃ gatāṃ tava sabhāyāṃ paśyato rājño yathaiva vijane tathā 40 [sudesṇā] ghātayāmi sukeśānte kīcakaṃ yadi manyase yo sau tvāṃ kāmasaṃmatto durlabhām abhimanyate 41 [drau] anye vai taṃ vadhiṣyanti yeṣām āgaḥ karoti saḥ manye cādyaiva suvyaktaṃ paralokaṃ gamiṣyati |