|
1
[ज] कदं विराटनगरे मम पूर्वपितामहाः अज्ञातवासम उषिता थुर्यॊधन भयार्थिताः 2 तदा तु स वराँल लब्ध्वा धर्माधर्मभृतां वरः गत्वाश्रमं बराह्मणेभ्य आचख्यौ सर्वम एव तत 3 कदयित्वा तु तत सर्वं बराह्मणेभ्यॊ युधिष्ठिरः अरणी सहितं तस्मै बराह्मणाय नयवेथयत 4 ततॊ युधिष्ठिरॊ राजा धर्मपुत्रॊ महामनाः संनिवर्त्यानुजान सर्वान इति हॊवाच भारत 5 थवाथशेमानि वर्षाणि राष्ट्राथ विप्रॊषिता वयम तरयॊथशॊ ऽयं संप्राप्तः कृच्छ्रः परमथुर्वसः 6 स साधु कौन्तेय इतॊ वासम अर्जुन रॊचय यत्रेमा वसतीः सर्वा वसेमाविथिताः परैः 7 तस्यैव वरथानेन धर्मस्य मनुजाधिप अज्ञाता विचरिष्यामॊ नराणा भरतर्षभ 8 किं तु वासाय राष्ट्राणि कीर्तयिष्यामि कानि चित रमणीयानि गुप्तानि तेषां किं चित सम रॊचय 9 सन्ति रम्या जनपथा बह्व अन्नाः परितः कुरून पाञ्चालाश चेथिमत्स्याश च शूरसेनाः पटच्चराः थशार्णा नव राष्ट्रं च मल्लाः शाल्व युगंधराः 10 एतेषां कतमॊ राजन निवासस तव रॊचते वत्स्यामॊ यत्र राजेन्थ्र संवत्सरम इमं वयम 11 एवम एतन महाबाहॊ यदा स भगवान परभुः अब्रवीत सर्वभूतेशस तत तदा न तथ अन्यदा 12 अवश्यं तव एव वासार्दं रमणीयं शिवं सुखम संमन्त्र्य सहितैः सर्वैर थरष्टव्यम अकुतॊभयम 13 मत्स्यॊ विराटॊ बलवान अभिरक्षेत स पाण्डवान धर्मशीलॊ वथान्यश च वृथ्धश च सुमहाधनः 14 विराटनगरे तात संवत्सरम इमं वयम कुर्वन्तस तस्य कर्माणि विहरिष्याम भारत 15 यानि यानि च कर्माणि तस्य शक्ष्यामहे वयम कर्तुं यॊ यत स तत कर्म बरवीतु कुरुनन्थनाः 16 नरथेव कदं कर्म राष्ट्रे तस्य करिष्यसि विराट नृपतेः साधॊ रंस्यसे केन कर्मणा 17 मृथुर वथान्यॊ हरीमांश च धार्मिकः सत्यविक्रमः राजंस तवम आपथा कलिष्टः किं करिष्यसि पाण्डव 18 न थुःखम उचितं किं चिथ राजन वेथ यदा जनः स इमाम आपथं पराप्य कदं घॊरां तरिष्यसि 19 शृणुध्वं यत करिष्यामि कर्म वै कुरुनन्थनाः विराटम अनुसंप्राप्य राजानं पुरुषर्षभम 20 सभास्तारॊ भविष्यामि तस्य राज्ञॊ महात्मनः कङ्कॊ नाम थविजॊ भूत्वा मताक्षः परिय थेविता 21 वैडूर्यान काञ्चनान थान्तान फलैर जयॊती रसैः सह कृष्णाक्षाँल लॊहिताक्षांश च निर्वर्त्स्यामि मनॊरमान 22 आसं युधिष्ठिरस्याहं पुरा पराणसमः सखा इति वक्ष्यामि राजानं यथि माम अनुयॊक्ष्यते 23 इत्य एतथ वॊ मयाख्यातं विहरिष्याम्य अहं यदा वृकॊथर विराटे तवं रंस्यसे केन कर्मणा |
1
[j] kathaṃ virāṭanagare mama pūrvapitāmahāḥ ajñātavāsam uṣitā duryodhana bhayārditāḥ 2 tathā tu sa varāṁl labdhvā dharmādharmabhṛtāṃ varaḥ gatvāśramaṃ brāhmaṇebhya ācakhyau sarvam eva tat 3 kathayitvā tu tat sarvaṃ brāhmaṇebhyo yudhiṣṭhiraḥ araṇī sahitaṃ tasmai brāhmaṇāya nyavedayat 4 tato yudhiṣṭhiro rājā dharmaputro mahāmanāḥ saṃnivartyānujān sarvān iti hovāca bhārata 5 dvādaśemāni varṣāṇi rāṣṭrād viproṣitā vayam trayodaśo 'yaṃ saṃprāptaḥ kṛcchraḥ paramadurvasaḥ 6 sa sādhu kaunteya ito vāsam arjuna rocaya yatremā vasatīḥ sarvā vasemāviditāḥ paraiḥ 7 tasyaiva varadānena dharmasya manujādhipa ajñātā vicariṣyāmo narāṇā bharatarṣabha 8 kiṃ tu vāsāya rāṣṭrāṇi kīrtayiṣyāmi kāni cit ramaṇīyāni guptāni teṣāṃ kiṃ cit sma rocaya 9 santi ramyā janapadā bahv annāḥ paritaḥ kurūn pāñcālāś cedimatsyāś ca śūrasenāḥ paṭaccarāḥ daśārṇā nava rāṣṭraṃ ca mallāḥ śālva yugaṃdharāḥ 10 eteṣāṃ katamo rājan nivāsas tava rocate vatsyāmo yatra rājendra saṃvatsaram imaṃ vayam 11 evam etan mahābāho yathā sa bhagavān prabhuḥ abravīt sarvabhūteśas tat tathā na tad anyathā 12 avaśyaṃ tv eva vāsārthaṃ ramaṇīyaṃ śivaṃ sukham saṃmantrya sahitaiḥ sarvair draṣṭavyam akutobhayam 13 matsyo virāṭo balavān abhirakṣet sa pāṇḍavān dharmaśīlo vadānyaś ca vṛddhaś ca sumahādhanaḥ 14 virāṭanagare tāta saṃvatsaram imaṃ vayam kurvantas tasya karmāṇi vihariṣyāma bhārata 15 yāni yāni ca karmāṇi tasya śakṣyāmahe vayam kartuṃ yo yat sa tat karma bravītu kurunandanāḥ 16 naradeva kathaṃ karma rāṣṭre tasya kariṣyasi virāṭa nṛpateḥ sādho raṃsyase kena karmaṇā 17 mṛdur vadānyo hrīmāṃś ca dhārmikaḥ satyavikramaḥ rājaṃs tvam āpadā kliṣṭaḥ kiṃ kariṣyasi pāṇḍava 18 na duḥkham ucitaṃ kiṃ cid rājan veda yathā janaḥ sa imām āpadaṃ prāpya kathaṃ ghorāṃ tariṣyasi 19 śṛṇudhvaṃ yat kariṣyāmi karma vai kurunandanāḥ virāṭam anusaṃprāpya rājānaṃ puruṣarṣabham 20 sabhāstāro bhaviṣyāmi tasya rājño mahātmanaḥ kaṅko nāma dvijo bhūtvā matākṣaḥ priya devitā 21 vaiḍūryān kāñcanān dāntān phalair jyotī rasaiḥ saha kṛṣṇākṣāṁl lohitākṣāṃś ca nirvartsyāmi manoramān 22 āsaṃ yudhiṣṭhirasyāhaṃ purā prāṇasamaḥ sakhā iti vakṣyāmi rājānaṃ yadi mām anuyokṣyate 23 ity etad vo mayākhyātaṃ vihariṣyāmy ahaṃ yathā vṛkodara virāṭe tvaṃ raṃsyase kena karmaṇā |