|
1
[मार्क] मारीचस तव अद संभ्रान्तॊ थृष्ट्वा रावणम आगतम पूजयाम आस सत्कारैः फलमूलाथिभिस तदा 2 विश्रान्तं चैनम आसीनम अन्वासीनः स राक्षसः उवाच परश्रितं वाक्यं वाक्यज्ञॊ वाक्यकॊविथम 3 न ते परतृतिमान वर्णः कच चित कषेमं पुरे तव कच चित परकृतयः सर्वा भजन्ते तवां यदा पुरा 4 किम इहागमने चापि कार्यं ते राक्षसेश्वर कृतम इत्य एव तथ विथ्धि यथ्य अपि सयात सुथुष्करम 5 शशंस रावणस तस्मै तत सर्वं राम चेष्टितम मारीचस तव अब्रवीच छरुत्वा समासेनैव रावणम 6 अलं ते रामम आसाथ्य वीर्यज्ञॊ हय अस्मि तस्य वै बाणवेगं हि कस तस्य शक्तः सॊढुं महात्मनः 7 परव्रज्यायां हि मे हेतुः स एव पुरुषर्षभ विनाशमुखम एतत ते केनाख्यातं थुरात्मना 8 तम उवाचाद सक्रॊधॊ रावणः परिभर्त्सयन अकुर्वतॊ ऽसमथ वचनं सयान मृत्युर अपि ते धरुवम 9 मारीचश चिन्तयाम आस विशिष्टान मरणं वरम अवश्यं मरणे पराप्ते करिष्याम्य अस्य यन मतम 10 ततस तं परत्युवाचाद मारीचॊ राक्षसेश्वरम किं ते साह्यं मया कार्यं करिष्याम्य अवशॊ ऽपि तत 11 तम अब्रवीथ थशग्रीवॊ गच्छ सीतां परलॊभय रत्नशृङ्गॊ मृगॊ भूत्वा रत्नचित्रतनूरुहः 12 धरुवं सीता समालक्ष्य तवां रामं चॊथयिष्यति अपक्रान्ते च काकुत्स्दे सीता वश्या भविष्यति 13 ताम आथायापनेष्यामि ततः स न भविष्यति भार्या वियॊगाथ थुर्बुथ्धिर एतत साह्यं कुरुष्व मे 14 इत्य एवम उक्तॊ मारीचः कृत्वॊथकम अदात्मनः रावणं पुरतॊ यान्तम अन्वगच्छत सुथुःखितः 15 ततस तस्याश्रमं गत्वा रामस्याक्लिष्टकर्मणः चक्रतुस तत तदा सर्वम उभौ यत पूर्वमन्त्रितम 16 रावणस तु यतिर भूत्वा मुण्डः कुण्डी तरिथण्डधृक मृगश च भूत्वा मारीचस तं थेशम उपजग्मतुः 17 थर्शयाम आस वैथेहीं मारीचॊ मृगरूपधृक चॊथयाम आस तस्यार्दे सा रामं विधिचॊथिता 18 रामस तस्याः परियं कुर्वन धनुर आथाय सत्वरः रक्षार्दे लक्ष्मणं नयस्य परययौ मृगलिप्सया 19 सधन्वी बथ्धतूणीरः खड्गगॊधाङ्गुलित्रवान अन्वधावन मृगं रामॊ रुथ्रस तारामृगं यदा 20 सॊ ऽनतर्हितः पुनस तस्य थर्शनं राक्षसॊ वरजन चकर्ष महथ अध्वानं रामस तं बुबुधे ततः 21 निशाचरं विथित्वा तं राघवः परतिभानवान अमॊघं शरम आथाय जघान मृगरूपिणम 22 स रामबाणाभिहतः कृत्वा राम सवरं तथा हा सीते लक्ष्मणेत्य एवं चुक्रॊशार्तस्वरेण ह 23 शुश्राव तस्य वैथेही ततस तां करुणां गिरम सा पराथ्रवथ यतः शब्थस ताम उवाचाद लक्ष्मणः 24 अलं ते शङ्कया भीरु कॊ रामं विषहिष्यति मुहूर्ताथ थरक्ष्यसे रामम आगतं तं शुचिस्मिते 25 इत्य उक्त्वा सा पररुथती पर्यशङ्कत थेवरम हता वै सत्रीस्वभावेन शुथ्धचारित्रभूषणम 26 सा तं परुषम आरब्धा वक्तुं साध्वी पतिव्रता नैष कालॊ भवेन मूढ यं तवं परार्दयसे हृथा 27 अप्य अहं शस्त्रम आथाय हन्याम आत्मानम आत्मना पतेयं गिरिशृङ्गाथ वा विशेयं वा हुताशनम 28 रामं भर्तारम उत्सृज्य न तव अहं तवां कदं चन निहीनम उपतिष्ठेयं शार्थूली करॊष्टुकं यदा 29 एताथृशं वचॊ शरुत्वा लक्ष्मणः परिय राघवः पिधाय कर्णौ सथ्वृत्तः परस्दितॊ येन रागवः स रामस्य पथं गृह्य परससार धनुर्धरः 30 एतस्मिन्न अन्तरे रक्षॊ रावणः परत्यथृश्यत अभव्यॊ भव्यरूपेण भस्मच्छन्न इवानलः यति वेषप्रतिच्छन्नॊ जिहीर्षुस ताम अनिन्थिताम 31 सा तम आलक्ष्य संप्राप्तं धर्मज्ञा जनकात्मजा निमन्त्रयाम आस तथा फलमूलाशनाथिभिः 32 अवमन्य स तत सर्वं सवरूपं परतिपथ्य च सान्त्वयाम आस वैथेहीम इति राक्षसपुंगवः 33 सीते राक्षसराजॊ ऽहं रावणॊ नाम विश्रुतः मम लङ्का पुरी नाम्ना रम्या पारे महॊथधेः 34 तत्र तवं वरनारीषु शॊभिष्यसि मया सह भार्या मे भव सुश्रॊणि तापसं तयज्य राघवम 35 एवमाथीनि वाक्यानि शरुत्वा सीताद जानकी पिधाय कर्णौ सुश्रॊणी मैवम इत्य अब्रवीथ वचः 36 परपतेथ थयौः सनक्षत्रा पृदिवी शकलीभवेत शैत्यम अग्निर इयान नाहं तयजेयं रगुनन्थनम 37 कदं हि भिन्नकरटं पथ्मिनं वनगॊचरम उपस्दाय महानागं करेणुः सूकरं सपृशेत 38 कदं हि पीत्वा माध्वीकं पीत्वा च मधुमाधवीम लॊभं सौवीरके कुर्यान नारी का चिथ इति समरे 39 इति सा तं समाभाष्य परविवेशाश्रमं पुनः ताम अनुथ्रुत्य सुश्रॊणीं रावणः परत्यषेधयत 40 भर्त्सयित्वा तु रूक्षेण सवरेण गतचेतनाम मूर्धजेषु निजग्राह खम उपाचक्रमे ततः 41 तां थथर्श तथा गृध्रॊ जटायुर गिरिगॊचरः रुथतीं राम रामेति हरियमाणां तपस्विनाम |
1
[mārk] mārīcas tv atha saṃbhrānto dṛṣṭvā rāvaṇam āgatam pūjayām āsa satkāraiḥ phalamūlādibhis tathā 2 viśrāntaṃ cainam āsīnam anvāsīnaḥ sa rākṣasaḥ uvāca praśritaṃ vākyaṃ vākyajño vākyakovidam 3 na te pratṛtimān varṇaḥ kac cit kṣemaṃ pure tava kac cit prakṛtayaḥ sarvā bhajante tvāṃ yathā purā 4 kim ihāgamane cāpi kāryaṃ te rākṣaseśvara kṛtam ity eva tad viddhi yady api syāt suduṣkaram 5 śaśaṃsa rāvaṇas tasmai tat sarvaṃ rāma ceṣṭitam mārīcas tv abravīc chrutvā samāsenaiva rāvaṇam 6 alaṃ te rāmam āsādya vīryajño hy asmi tasya vai bāṇavegaṃ hi kas tasya śaktaḥ soḍhuṃ mahātmanaḥ 7 pravrajyāyāṃ hi me hetuḥ sa eva puruṣarṣabha vināśamukham etat te kenākhyātaṃ durātmanā 8 tam uvācātha sakrodho rāvaṇaḥ paribhartsayan akurvato 'smad vacanaṃ syān mṛtyur api te dhruvam 9 mārīcaś cintayām āsa viśiṣṭān maraṇaṃ varam avaśyaṃ maraṇe prāpte kariṣyāmy asya yan matam 10 tatas taṃ pratyuvācātha mārīco rākṣaseśvaram kiṃ te sāhyaṃ mayā kāryaṃ kariṣyāmy avaśo 'pi tat 11 tam abravīd daśagrīvo gaccha sītāṃ pralobhaya ratnaśṛṅgo mṛgo bhūtvā ratnacitratanūruhaḥ 12 dhruvaṃ sītā samālakṣya tvāṃ rāmaṃ codayiṣyati apakrānte ca kākutsthe sītā vaśyā bhaviṣyati 13 tām ādāyāpaneṣyāmi tataḥ sa na bhaviṣyati bhāryā viyogād durbuddhir etat sāhyaṃ kuruṣva me 14 ity evam ukto mārīcaḥ kṛtvodakam athātmanaḥ rāvaṇaṃ purato yāntam anvagacchat suduḥkhitaḥ 15 tatas tasyāśramaṃ gatvā rāmasyākliṣṭakarmaṇaḥ cakratus tat tathā sarvam ubhau yat pūrvamantritam 16 rāvaṇas tu yatir bhūtvā muṇḍaḥ kuṇḍī tridaṇḍadhṛk mṛgaś ca bhūtvā mārīcas taṃ deśam upajagmatuḥ 17 darśayām āsa vaidehīṃ mārīco mṛgarūpadhṛk codayām āsa tasyārthe sā rāmaṃ vidhicoditā 18 rāmas tasyāḥ priyaṃ kurvan dhanur ādāya satvaraḥ rakṣārthe lakṣmaṇaṃ nyasya prayayau mṛgalipsayā 19 sadhanvī baddhatūṇīraḥ khaḍgagodhāṅgulitravān anvadhāvan mṛgaṃ rāmo rudras tārāmṛgaṃ yathā 20 so 'ntarhitaḥ punas tasya darśanaṃ rākṣaso vrajan cakarṣa mahad adhvānaṃ rāmas taṃ bubudhe tataḥ 21 niśācaraṃ viditvā taṃ rāghavaḥ pratibhānavān amoghaṃ śaram ādāya jaghāna mṛgarūpiṇam 22 sa rāmabāṇābhihataḥ kṛtvā rāma svaraṃ tadā hā sīte lakṣmaṇety evaṃ cukrośārtasvareṇa ha 23 śuśrāva tasya vaidehī tatas tāṃ karuṇāṃ giram sā prādravad yataḥ śabdas tām uvācātha lakṣmaṇaḥ 24 alaṃ te śaṅkayā bhīru ko rāmaṃ viṣahiṣyati muhūrtād drakṣyase rāmam āgataṃ taṃ śucismite 25 ity uktvā sā prarudatī paryaśaṅkata devaram hatā vai strīsvabhāvena śuddhacāritrabhūṣaṇam 26 sā taṃ paruṣam ārabdhā vaktuṃ sādhvī pativratā naiṣa kālo bhaven mūḍha yaṃ tvaṃ prārthayase hṛdā 27 apy ahaṃ śastram ādāya hanyām ātmānam ātmanā pateyaṃ giriśṛṅgād vā viśeyaṃ vā hutāśanam 28 rāmaṃ bhartāram utsṛjya na tv ahaṃ tvāṃ kathaṃ cana nihīnam upatiṣṭheyaṃ śārdūlī kroṣṭukaṃ yathā 29 etādṛśaṃ vaco śrutvā lakṣmaṇaḥ priya rāghavaḥ pidhāya karṇau sadvṛttaḥ prasthito yena rāgavaḥ sa rāmasya padaṃ gṛhya prasasāra dhanurdharaḥ 30 etasminn antare rakṣo rāvaṇaḥ pratyadṛśyata abhavyo bhavyarūpeṇa bhasmacchanna ivānalaḥ yati veṣapraticchanno jihīrṣus tām aninditām 31 sā tam ālakṣya saṃprāptaṃ dharmajñā janakātmajā nimantrayām āsa tadā phalamūlāśanādibhiḥ 32 avamanya sa tat sarvaṃ svarūpaṃ pratipadya ca sāntvayām āsa vaidehīm iti rākṣasapuṃgavaḥ 33 sīte rākṣasarājo 'haṃ rāvaṇo nāma viśrutaḥ mama laṅkā purī nāmnā ramyā pāre mahodadheḥ 34 tatra tvaṃ varanārīṣu śobhiṣyasi mayā saha bhāryā me bhava suśroṇi tāpasaṃ tyajya rāghavam 35 evamādīni vākyāni śrutvā sītātha jānakī pidhāya karṇau suśroṇī maivam ity abravīd vacaḥ 36 prapated dyauḥ sanakṣatrā pṛthivī śakalībhavet śaityam agnir iyān nāhaṃ tyajeyaṃ ragunandanam 37 kathaṃ hi bhinnakaraṭaṃ padminaṃ vanagocaram upasthāya mahānāgaṃ kareṇuḥ sūkaraṃ spṛśet 38 kathaṃ hi pītvā mādhvīkaṃ pītvā ca madhumādhavīm lobhaṃ sauvīrake kuryān nārī kā cid iti smare 39 iti sā taṃ samābhāṣya praviveśāśramaṃ punaḥ tām anudrutya suśroṇīṃ rāvaṇaḥ pratyaṣedhayat 40 bhartsayitvā tu rūkṣeṇa svareṇa gatacetanām mūrdhajeṣu nijagrāha kham upācakrame tataḥ 41 tāṃ dadarśa tadā gṛdhro jaṭāyur girigocaraḥ rudatīṃ rāma rāmeti hriyamāṇāṃ tapasvinām |