|
1
[मार्क] आपस्य मुथिता भार्या सहस्य परमा परिया भूपतिर भुव भर्ता च जनयत पावकं परम 2 भूतानां चापि सर्वेषां यं पराहुः पावकं पतिम आत्मा भुवन भर्तेति सान्वयेषु थविजातिषु 3 महतां चैव भूतानां सर्वेषाम इह यः पतिः भगवान स महातेजा नित्यं चरति पावकः 4 अग्निर गृहपतिर नाम नित्यं यज्ञेषु पूज्यते हुतं वहति यॊ हव्यम अस्य लॊकस्य पावकः 5 अपां गर्भॊ महाभागः सहपुत्रॊ महाथ्भुतः भूपतिर भुव भर्ता च महतः पतिर उच्यते 6 थहन मृतानि भूतानि तस्याग्निर भरतॊ ऽभवत अग्निष्टॊमे च नियतः करतुश्रेष्ठॊ भरस्य तु 7 आयान्तं नियतं थृष्ट्वा परविवेशार्णवं भयात थेवास तं नाधिगच्छन्ति मार्गमाणा यदा थिशम 8 थृष्ट्वा तव अग्निर अदर्वाणं ततॊ वचनम अब्रवीत थेवानां वह हव्यं तवम अहं वीर सुथुर्बलः अदर्वन गच्छ मध्व अक्षं परियम एतत कुरुष्व मे 9 परेष्यचाग्निर अदर्वाणम अन्यं थेशं ततॊ ऽगमत मत्स्यास तस्य समाचख्युः करुथ्धस तान अग्निर अब्रवीत 10 भक्ष्या वै विविधैर भावैर भविष्यद शरीरिणाम अदर्वाणं तदा चापि हव्यवाहॊ ऽबरवीथ वचः 11 अनुनीयमानॊ ऽपि भृशं थेववाक्याथ धि तेन सः नैच्छथ वॊढुं हविः सर्वं शरीरं च समत्यजत 12 स तच छरीरं संत्यज्य परविवेश धरां तथा भूमिं सपृष्ट्वासृजथ धातून पृदक्पृदग अतीव हि 13 आस्यात सुगन्धि तेजश च अस्दिभ्यॊ थेवथारु च शलेष्मणः सफटिकं तस्य पित्तान मरकतं तदा 14 यकृत कृष्णायसं तस्य तरिभिर एव बभुः परजाः नखास तस्याभ्र पटलं शिरा जालानि विथ्रुमम शरीराथ विविधाश चान्ये धातवॊ ऽसयाभवन नृप 15 एवं तयक्त्वा शरीरं तु परमे तपसि सदितः भृग्वङ्गिराथिभिर भूयस तपसॊत्दापितस तथा 16 भृशं जज्वाल तेजस्वी तपसाप्यायितः शिखी थृष्ट्वा ऋषीन भयाच चापि परविवेश महार्णवम 17 तस्मिन नष्टे जगथ भीतम अदर्वाणम अदाश्रितम अर्चयाम आसुर एवैनम अदर्वाणं सुरर्षयः 18 अदर्वा तव असृजल लॊकान आत्मनालॊक्य पावकम मिषतां सर्वभूतानाम उन्ममाद महार्णवम 19 एवम अग्निर भगवता नष्टः पूर्वम अदर्वणा आहूतः सर्वभूतानां हव्यं वहति सर्वथा 20 एवं तव अजनयथ धिष्ण्यान वेथॊक्तान विबुधान बहून विचरन विविधान थेशान भरममाणस तु तत्र वै 21 सिन्धुवर्जं पञ्च नथ्यॊ थेविकाद सरस्वती गङ्गा च शतकुम्भा च शरयूर गण्डसाह्वया 22 चर्मण्वती मही चैव मेध्या मेधातिदिस तदा ताम्रावती वेत्रवती नथ्यस तिस्रॊ ऽद कौशिकी 23 तमसा नर्मथा चैव नथी गॊथावरी तदा वेण्णा परवेणी भीमा च मेथ्रदा चैव भारत 24 भारती सुप्रयॊगा च कावेरी मुर्मुरा तदा कृष्णा च कृष्णवेण्णा च कपिला शॊण एव च एता नथ्यस तु धिष्ण्यानां मातरॊ याः परकीर्तिताः 25 अथ्भुतस्य परिया भार्या तस्याः पुत्रॊ विडूरदः यावन्तः पावकाः परॊक्ताः सॊमास तावन्त एव च 26 अत्रेश चाप्य अन्वये जाता बरह्मणॊ मानसाः परजाः अत्रिः पुत्रान सरष्टुकामस तान एवात्मन्य अधारयत तस्य तथ बरह्मणः कायान निर्हरन्ति हुताशनाः 27 एवम एते महात्मानः कीर्तितास ते ऽगनयॊ मया अप्रमेया यदॊत्पन्नाः शरीमन्तस तिमिरापहाः 28 अथ्भुतस्य तु माहात्म्यं यदा वेथेषु कीर्तितम ताथृशं विथ्धि सर्वेषाम एकॊ हय एष हुताशनः 29 एक एवैष भगवान विज्ञेयः परदमॊ ऽङगिराः बहुधानिःसृतः कायाज जयॊतिष्टॊमः करतुर यदा 30 इत्य एष वंशः सुमहान अग्नीनां कीर्तितॊ मया पावितॊ विविधैर मन्त्रैर हव्यं वहति थेहिनाम |
1
[mārk] āpasya muditā bhāryā sahasya paramā priyā bhūpatir bhuva bhartā ca janayat pāvakaṃ param 2 bhūtānāṃ cāpi sarveṣāṃ yaṃ prāhuḥ pāvakaṃ patim ātmā bhuvana bharteti sānvayeṣu dvijātiṣu 3 mahatāṃ caiva bhūtānāṃ sarveṣām iha yaḥ patiḥ bhagavān sa mahātejā nityaṃ carati pāvakaḥ 4 agnir gṛhapatir nāma nityaṃ yajñeṣu pūjyate hutaṃ vahati yo havyam asya lokasya pāvakaḥ 5 apāṃ garbho mahābhāgaḥ sahaputro mahādbhutaḥ bhūpatir bhuva bhartā ca mahataḥ patir ucyate 6 dahan mṛtāni bhūtāni tasyāgnir bharato 'bhavat agniṣṭome ca niyataḥ kratuśreṣṭho bharasya tu 7 āyāntaṃ niyataṃ dṛṣṭvā praviveśārṇavaṃ bhayāt devās taṃ nādhigacchanti mārgamāṇā yathā diśam 8 dṛṣṭvā tv agnir atharvāṇaṃ tato vacanam abravīt devānāṃ vaha havyaṃ tvam ahaṃ vīra sudurbalaḥ atharvan gaccha madhv akṣaṃ priyam etat kuruṣva me 9 preṣyacāgnir atharvāṇam anyaṃ deśaṃ tato 'gamat matsyās tasya samācakhyuḥ kruddhas tān agnir abravīt 10 bhakṣyā vai vividhair bhāvair bhaviṣyatha śarīriṇām atharvāṇaṃ tathā cāpi havyavāho 'bravīd vacaḥ 11 anunīyamāno 'pi bhṛśaṃ devavākyād dhi tena saḥ naicchad voḍhuṃ haviḥ sarvaṃ śarīraṃ ca samatyajat 12 sa tac charīraṃ saṃtyajya praviveśa dharāṃ tadā bhūmiṃ spṛṣṭvāsṛjad dhātūn pṛthakpṛthag atīva hi 13 āsyāt sugandhi tejaś ca asthibhyo devadāru ca śleṣmaṇaḥ sphaṭikaṃ tasya pittān marakataṃ tathā 14 yakṛt kṛṣṇāyasaṃ tasya tribhir eva babhuḥ prajāḥ nakhās tasyābhra paṭalaṃ śirā jālāni vidrumam śarīrād vividhāś cānye dhātavo 'syābhavan nṛpa 15 evaṃ tyaktvā śarīraṃ tu parame tapasi sthitaḥ bhṛgvaṅgirādibhir bhūyas tapasotthāpitas tadā 16 bhṛśaṃ jajvāla tejasvī tapasāpyāyitaḥ śikhī dṛṣṭvā ṛṣīn bhayāc cāpi praviveśa mahārṇavam 17 tasmin naṣṭe jagad bhītam atharvāṇam athāśritam arcayām āsur evainam atharvāṇaṃ surarṣayaḥ 18 atharvā tv asṛjal lokān ātmanālokya pāvakam miṣatāṃ sarvabhūtānām unmamātha mahārṇavam 19 evam agnir bhagavatā naṣṭaḥ pūrvam atharvaṇā āhūtaḥ sarvabhūtānāṃ havyaṃ vahati sarvadā 20 evaṃ tv ajanayad dhiṣṇyān vedoktān vibudhān bahūn vicaran vividhān deśān bhramamāṇas tu tatra vai 21 sindhuvarjaṃ pañca nadyo devikātha sarasvatī gaṅgā ca śatakumbhā ca śarayūr gaṇḍasāhvayā 22 carmaṇvatī mahī caiva medhyā medhātithis tathā tāmrāvatī vetravatī nadyas tisro 'tha kauśikī 23 tamasā narmadā caiva nadī godāvarī tathā veṇṇā praveṇī bhīmā ca medrathā caiva bhārata 24 bhāratī suprayogā ca kāverī murmurā tathā kṛṣṇā ca kṛṣṇaveṇṇā ca kapilā śoṇa eva ca etā nadyas tu dhiṣṇyānāṃ mātaro yāḥ prakīrtitāḥ 25 adbhutasya priyā bhāryā tasyāḥ putro viḍūrathaḥ yāvantaḥ pāvakāḥ proktāḥ somās tāvanta eva ca 26 atreś cāpy anvaye jātā brahmaṇo mānasāḥ prajāḥ atriḥ putrān sraṣṭukāmas tān evātmany adhārayat tasya tad brahmaṇaḥ kāyān nirharanti hutāśanāḥ 27 evam ete mahātmānaḥ kīrtitās te 'gnayo mayā aprameyā yathotpannāḥ śrīmantas timirāpahāḥ 28 adbhutasya tu māhātmyaṃ yathā vedeṣu kīrtitam tādṛśaṃ viddhi sarveṣām eko hy eṣa hutāśanaḥ 29 eka evaiṣa bhagavān vijñeyaḥ prathamo 'ṅgirāḥ bahudhāniḥsṛtaḥ kāyāj jyotiṣṭomaḥ kratur yathā 30 ity eṣa vaṃśaḥ sumahān agnīnāṃ kīrtito mayā pāvito vividhair mantrair havyaṃ vahati dehinām |